Góp ý Dự thảo Văn kiện Đại hội XIV của Đảng: Biểu hiện sinh động của tính dân chủ trong khối đại đoàn kết

Nêu ý kiến xung quanh nội dung khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo, ông Nguyễn Quang Huân cho rằng, để cụ thể hóa tinh thần của Dự thảo, hướng tới xây dựng hệ sinh thái khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo hiệu quả, gắn với nhu cầu thực tiễn, nâng cao sức cạnh tranh quốc gia cần loại bỏ cơ chế nghiên cứu khoa học “đặt hàng từ trên xuống” để tuân theo sự điều tiết của kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.

Dẫn thực tế, hiện nay, nhiều đề tài nghiên cứu vẫn xuất phát từ chỉ tiêu phân bổ hành chính, thiếu gắn kết với nhu cầu thực tế, tỷ lệ thương mại hóa thấp, ông Huân đề nghị dự thảo cần bổ sung giải pháp khuyến khích doanh nghiệp liên kết với các nhà khoa học ngay từ khâu nghiên cứu đề tài, chế tạo thử nghiệm; xây dựng cơ chế đặt hàng từ thị trường, từ nhu cầu của ngành và địa phương; đồng thời hoàn thiện cơ chế khuyến khích tư nhân phát triển nghiên cứu khoa học, phối hợp “3 nhà”: nhà nước - nhà khoa học - nhà doanh nghiệp, theo tinh thần Nghị quyết 68-NQ/TW.

Nhấn mạnh Nghị quyết 68-NQ/TW đã yêu cầu “phát triển phong trào đổi mới sáng tạo toàn dân”, nhưng hiện hoạt động này mới tập trung ở một số tổ chức, chưa lan tỏa sâu rộng, ông Nguyễn Quang Huân đề nghị cần tăng cường các đợt khảo sát, tập huấn, tổ chức các cuộc thi, giải thưởng khoa học công nghệ quy mô toàn quốc, khuyến khích mọi đối tượng, lứa tuổi tham gia sáng tạo. Cùng với đó, cần phát triển nền tảng trực tuyến để cộng đồng chia sẻ ý tưởng, giải pháp, kết nối nhà khoa học, doanh nghiệp và nhà đầu tư. Tăng cường vai trò của truyền thông trong lan tỏa gương sáng tạo, khởi nghiệp công nghệ.

Ông Nguyễn Quang Huân cũng đề nghị kiên quyết bãi bỏ các quy định phải có bằng cấp mới được chủ trì các đề tài khoa học, nhằm mở rộng nguồn lực sáng tạo và khuyến khích người có năng lực thực chất tham gia nghiên cứu.

“Dự thảo Văn kiện bổ sung các giải pháp khuyến khích cộng đồng doanh nghiệp tham gia đổi mới sáng tạo. Bên cạnh chính sách ưu đãi thuế, tín dụng và hỗ trợ bảo hộ sở hữu trí tuệ cho doanh nghiệp đổi mới công nghệ cần xây dựng Quỹ hỗ trợ đổi mới sáng tạo dành riêng cho khu vực tư nhân, vận hành minh bạch, có tiêu chí rõ ràng, tạo cơ chế “đặt hàng” sản phẩm nghiên cứu từ doanh nghiệp cho viện, trường” - ông Huân đề nghị.

Liên quan đến công tác bảo vệ môi trường, ông Nguyễn Quang Huân đánh giá cao việc Dự thảo Văn kiện đã xác định rõ yêu cầu “quản lý và sử dụng hiệu quả tài nguyên, bảo vệ môi trường, chủ động thích ứng với biến đổi khí hậu”. Đây là định hướng đúng đắn, phù hợp với các cam kết quốc tế của Việt Nam, nhất là tại Hội nghị COP26, với tuyên bố mục tiêu giảm phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.

Tuy nhiên, để các mục tiêu đó được hiện thực hóa, ông Huân cho rằng cần bổ sung vào dự thảo việc xử lý căn cơ vấn đề ô nhiễm rác thải, nước thải, khí thải từ sinh hoạt và từ các làng nghề, các khu công nghiệp, cụm công nghiệp.

Mặc dù Dự thảo đã đề cập nhiệm vụ “khắc phục cơ bản tình trạng ô nhiễm môi trường nghiêm trọng ở cách đô thị lớn, làng nghề, đặc biệt là môi trường không khí ở Hà Nội, TPHCM”, nhưng thực tế hiện nay, ô nhiễm môi trường đang xảy ra nghiêm trọng ở cả đô thị và nông thôn, nguy cơ làm chậm đà phát triển kinh tế.

Để khắc phục tình trạng này, ông Huân đề nghị quy định trách nhiệm cụ thể cho chính quyền cấp xã và cấp tỉnh về công tác bảo vệ môi trường trên địa bàn quản lý; sắp xếp lại và quy định rõ chức năng, nhiệm vụ bảo vệ môi trường giữa các bộ ngành để tránh chồng chéo. Cùng với đó, hệ thống quy chuẩn, tiêu chuẩn bảo vệ môi trường cần được ban hành đầy đủ, tiệm cận mức của các quốc gia phát triển.

Đặc biệt, mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 phải có lộ trình chi tiết, phân bổ trách nhiệm cho từng ngành, từng địa phương và từng doanh nghiệp; đưa chỉ tiêu giảm phát thải vào báo cáo phát triển kinh tế – xã hội hằng năm của địa phương và báo cáo của Chính phủ trình Quốc hội.