Khen thưởng cuối năm và nỗi ám ảnh của học trò

Nỗi buồn điểm số và những hệ lụy

Chiều 28/5, một học sinh lớp 7 ở thị trấn Sông Đốc (huyện Trần Văn Thời, tỉnh Cà Mau) xin phép cha mẹ đi chơi rồi rời khỏi nhà bằng xe đạp điện. Đến tối không thấy em trở về, gia đình tìm kiếm không có kết quả nên trình báo công an. Lực lượng chức năng phát hiện chiếc xe đạp điện dựng giữa cầu Sông Đốc. Trước đó, em từng tâm sự với bạn về nỗi lo bị mẹ la mắng vì điểm Toán thấp. May mắn, em được người dân phát hiện và cứu cách bờ biển khoảng 2 hải lý. Hiện sức khỏe em đã ổn định và được gia đình đưa về.

Đây không phải là lần đầu tiên xảy ra trường hợp học sinh bỏ nhà đi vì điểm kém, thi trượt, bị bố mẹ mắng hoặc bị so sánh với “con nhà người ta”. Năm 2022, một nữ sinh thi trượt lớp 10 ở Hà Nội đã bỏ nhà ra đi, khiến dư luận xôn xao. Dù chưa bị cha mẹ trách mắng, nỗi buồn vì thi trượt đã khiến em vô cùng buồn bã, thậm chí bị sốc do kết quả không tốt.

Áp lực phải đỗ không chỉ khiến nữ sinh này mà còn khiến hàng triệu sĩ tử lo lắng trước các kỳ thi quan trọng. Theo các chuyên gia giáo dục, việc đặt mục tiêu học tập từ sớm là cần thiết, nhưng phải phù hợp với năng lực, nguyện vọng của học sinh và điều kiện gia đình. Nếu vượt quá khả năng, mục tiêu đó sẽ trở thành áp lực, khiến các em sợ học, học kém hiệu quả.

Lưu tâm tới sức khỏe tinh thần con trẻ

Theo Viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam Lê Anh Vinh, hiện nay tỷ lệ trẻ em Việt Nam gặp vấn đề về sức khỏe tâm thần ngày càng cao. Áp lực này không chỉ xuất hiện ở các bậc học cao mà còn ở cả bậc tiểu học và THCS. Ông Vinh cho rằng, nhiều phụ huynh ngày nay có xu hướng đặt kỳ vọng quá cao vào con cái, cho rằng việc con đạt toàn điểm 10, đạt giải Toán, tiếng Anh, trở thành quán quân là biểu hiện của thành công. Tuy nhiên, nếu coi đó là mục tiêu lớn nhất của giáo dục – đặc biệt là ở bậc tiểu học – thì lại là một kỳ vọng quá thấp.

“Kỳ vọng cao là đứa trẻ phải phát triển tự tin, có nền tảng tốt nhất để các con bước đi đường dài chứ không phải bước đi nhanh nhất có thể trong những bước đi đầu tiên” - ông Vinh nói và kể lại câu chuyện về một học sinh trong đội tuyển tham dự kỳ thi Olympic Toán quốc tế, từng căng thẳng nói với ông rằng “chỉ còn 2 ngày nữa thôi sẽ không cần phải thi Toán nữa”. Câu nói đó cho thấy học trò này đang cảm thấy áp lực lớn tới thế nào bởi em là một trong 6 học sinh đội tuyển Toán quốc tế của Việt Nam chứ không phải là một học sinh bình thường, phải thi Toán trong một kỳ thi bắt buộc không thể có lựa chọn khác.

Học sinh giỏi cũng chịu áp lực thành tích, trong khi những em học chưa tốt lại mang nỗi buồn và lo lắng khác từ sợ làm bố mẹ buồn, sợ bị đánh giá đến việc bị so sánh với bạn bè. Sau mỗi buổi họp phụ huynh, dù phiếu điểm được phát riêng và giáo viên dặn dò nhẹ nhàng, nhiều cha mẹ vẫn so sánh con mình với người khác, nhất là khi thấy giấy khen, phần thưởng tràn ngập mạng xã hội. Thậm chí, ngay trong một gia đình, việc lấy bé có giấy khen làm gương cho bé không được khen thường khiến cả hai đều không vui.

PGS.TS Trần Thành Nam - Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Giáo dục (ĐH Quốc gia Hà Nội) nhìn nhận, việc khoe thành tích con lên mạng cũng tạo áp lực cho đứa trẻ đã thành công tiếp tục phải thành công trong tương lai. Nhưng ai dám chắc rằng con mình sẽ không bao giờ gặp thất bại? Và nếu một đứa trẻ quen thành công khi gặp thất bại... lại bị so sánh và tiếp cận với rất nhiều sự thành công của người khác trên mạng sẽ có tâm trạng như thế nào? Vì vậy, các bậc phụ huynh nên hạn chế bớt sự chia sẻ thành tích quá mức của con mình lên mạng xã hội. Thành tích của con cũng nên được hiểu là một thông tin riêng tư.

Kỳ thi vào lớp 10, thi tốt nghiệp THPT đang đến gần. Sẽ có niềm vui đỗ đạt và cả những giọt nước mắt vì trượt. Lúc này, cha mẹ cần đồng hành, thấu hiểu và động viên con vượt qua giai đoạn khó khăn. Nếu thiếu sự hỗ trợ đúng cách, các em có thể rơi vào khủng hoảng, ảnh hưởng đến tương lai.