Làm sao các giáo sư, bác sĩ giỏi có thể phát hiện sai phạm để tránh?

Liên quan tới sai phạm gần đây của người đứng đầu các bệnh viện, đặt câu hỏi cho Bộ trưởng Nguyễn Thanh Long, ĐB Trịnh Xuân An (đoàn Đồng Nai) nêu tình trạng hàng loạt cán bộ y tế vướng vòng lao lý khi sai phạm trong vấn đề đấu thầu và mua bán thuốc, từ đó ông đặt câu hỏi về vai trò chỉ đạo, kiểm tra, giám sát của Bộ Y tế với vai trò là quản lý lĩnh vực nhất là trong thời gian khi Nghị quyết 30 với hàng loạt cơ chế đặc thù sẽ có hiệu lực.

Trả lời, Bộ trưởng Long cho biết, đây là những vụ việc “hết sức đau lòng”. Nói về nguyên nhân, ông Long cho rằng, một phần do cơ chế nhưng một phần những vi phạm này mang tính cá nhân. Việc đấu thầu đã có quy định cụ thể nhưng vẫn có sai phạm. Bộ trưởng Y tế cũng cho biết Bộ tiếp tục rà soát những hướng dẫn, thể chế liên quan đến quản lý và tăng cường kiểm tra, giám sát mua sắm, đầu thầu, phân cấp phân quyền.

Ông Long cũng cho biết, các bệnh viện đều có những phó giám đốc chuyên trách, những người phụ trách về kinh tế, để có thể giúp việc cho giám đốc.

Tuy nhiên, chưa hài lòng với phần trả lời của Bộ trưởng Y tế Nguyễn Thanh Long, ĐB Hoàng Văn Cường (đoàn Hà Nội) tranh luận và nêu ra những điểm chưa phù hợp. Theo đó, ông Cường cho biết sai phạm kinh tế tại các bệnh viện dẫn tới việc một loạt giáo sư, bác sĩ rơi vào vòng lao lý. Tuy nhiên giải pháp mà Bộ trưởng nêu ra là chưa thỏa đáng.

Ngay cả khi phân công cho cấp phó nhưng khi cấp phó sai, cấp trưởng vẫn phải chịu trách nhiệm của người đứng đầu. Đó là chưa kể có những việc người đứng đầu buộc phải quyết nên kiểu gì cũng phải chịu trách nhiệm.

Ông Cường nói: “Hàng năm, cơ quan chức năng, cơ quan chủ quản đều tiến hành kiểm toán, thanh tra với các dự án sử dụng ngân sách. Với vốn mà bệnh viện tự quyết cũng phải kiểm tra. Tuy nhiên, những cơ quan chức năng, chuyên môn cao mà khi kiểm tra vẫn không phát hiện ra sai phạm thì làm sao, các giáo sư, bác sĩ, chỉ biết đọc giáo án, bệnh án, có thể phát hiện ra mà tránh. Nếu họ phát hiện ra làm gì có hậu quả như vừa qua”.

Trước vấn đề trên, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đã yêu cầu Bộ trưởng Nguyễn Thanh Long phải trả lời làm rõ vấn đề mà ĐB Cường nêu ra.

Trên tinh thần đó, Bộ trưởng Long cho biết: Theo các quy định của Đảng, thì người đứng đầu các đơn vị phải chịu trách nhiệm toàn diện trong tất cả các lĩnh vực trong đơn vị của mình, kể cả các sai phạm.

"Bởi vì khi anh để xảy ra tình trạng sai phạm trong đơn vị của mình thì rõ ràng có trách nhiệm người đứng đầu trong vấn đề về việc các cơ chế làm việc, các quy định pháp luật để làm việc".

Thứ hai là vấn đề trách nhiệm về kiểm tra, giám sát để tổ chức thực hiện. “Cho nên tại sao trong tất cả các văn bản của Đảng, nhà nước đều nêu cao trách nhiệm người đứng đầu trong việc tổ chức triển khai thực hiện. Do đó khi để các đơn vị xảy ra những vụ việc, có thể trực tiếp hoặc gián tiếp thì người đứng đầu cũng phải chịu trách nhiệm cho vấn đề này. Tinh thần chỉ đạo chung là như vậy”, ông Long phân trần.

Về trách nhiệm của các cơ quan, theo ông Long: Ngành y tế được phân quản lý của ngành theo địa bàn và lãnh thổ. Tức là Bộ Y tế chịu trách nhiệm chỉ đạo về mặt chuyên môn kỹ thuật về cơ sở y tế trên toàn quốc, đảm bảo về mặt chuyên môn phải đúng tinh thần hướng dẫn chỉ đạo của Bộ Y tế.

Tuy nhiên, về nhân lực nhân sự trong quản lý tài chính, thanh tra, kiểm tra trách nhiệm thì UBND các tỉnh thành phố phải chịu trách nhiệm chỉ đạo kiểm tra, thanh tra, xử lý vi phạm ở đơn vị y tế thuộc các tỉnh, thành phố quản lý.

Mặt khác, Bộ Y tế đã tổ chức các đoàn thanh tra, kiểm tra chuyên ngành những vấn đề bức xúc liên quan đến nhiều tỉnh thành phố. Nhưng kiểm tra chỉ mang tính chuyên môn, còn thanh tra kiểm tra sai phạm về mặt kinh tế, tài chính, quản lý đấu thầu, mua sắm là do các địa phương triển khai thực hiện.

Ông Long cũng thông tin: Bộ Y tế cũng liên tục nhắc nhở các đơn vị thuộc Bộ phải thực hiện nghiêm theo quy định của pháp luật có liên quan, kể cả đấu thầu mua sắm đã có Nghị quyết 30 của Quốc hội về cơ chế đặc thù đặc cách đặc biệt.

Bên cạnh đó, Nghị quyết 86 của Chính phủ cũng cho phép một số cơ chế áp dụng trong việc áp dụng tình trạng khẩn cấp để mua sắm tuy nhiên các địa phương chưa áp dụng triệt để cái này vẫn còn tình trạng ngại mua sắm cho phòng chống dịch. Tới đây sẽ ban hành nghị định về quản lý trang thiết bị y tế, kiểm soát giá sẽ hy vọng các địa phương sẽ đẩy nhanh tốc độ mua sắm theo đúng quy định.

Thủ tướng Chính phủ cũng liên tục có chỉ đạo, yêu cầu đảm bảo công khai minh bạch, phòng chống tham nhũng lợi ích nhóm trong vấn đề về mua sắm. Do đó các địa phương cần tăng cường kiểm tra giám sát việc này.

“Khi có vi phạm phải xử lý theo đúng các quy định của pháp luật. Dù đau đớn nhưng chúng ta vẫn phải làm theo các quy định để làm trong sạch, lành mạnh hóa các vấn đề đấu thầu, mua sắm trong lĩnh vực y tế, đảm bảo chống dịch và chăm sóc sức khỏe nhân dân”, ông Long nói.

Ngay sau đó, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho biết chúng ta đang phòng, chống dịch hết sức tiết kiệm vì đất nước còn khó khăn.

Thủ tướng đã giao cho Thanh tra Chính phủ thanh tra; và Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng giao Kiểm toán Nhà nước trong năm 2022 sẽ thanh tra, kiểm toán sâu về chuyên đề huy động, quản lý nguồn lực phòng chống dịch, ngăn chặn tiêu cực, lợi ích nhóm trong lĩnh vực này.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đề nghị: Bộ Y tế cần tăng cường khâu hướng dẫn, giám sát, thanh tra, kiểm tra nội bộ trong ngành để ngăn chặn kịp thời, hướng dẫn để anh em làm đúng. Tránh tình trạng đến khi cơ quan chức năng vào cuộc thì lúc đó phải xử lý theo quy định của pháp luật.

Đầu giờ chiều, Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm sẽ giải trình làm rõ thêm những vấn đề liên quan đến việc khởi tố những người đứng đầu cơ sở y tế trong thời gian liên quan đến công tác mua sắm trang thiết bị y tế.

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam sẽ trả lời thêm, "chốt" lại phần chất vấn đối với lĩnh vực y tế, trước khi chuyển sang lĩnh vực lao động, thương binh và xã hội.