Lan toả di sản ngàn năm

Chương trình nghệ thuật độc đáo “Linh thiêng nguồn cội - Đất Tổ Hùng Vương” diễn ra tại lễ khai mạc Lễ hội Đền Hùng, Tuần Văn hóa - Du lịch Đất Tổ năm 2023, Kỷ niêm 20 năm thực hiện công ước 2003 của UNESCO về bảo tồn di sản, liên hoan thực hành di sản văn hóa phi vật thể của Việt Nam được UNESCO ghi danh, vừa được tổ chức trang trọng tại Quảng trường Hùng Vương, TP Việt Trì, tỉnh Phú Thọ. Chương trình với 3 phần: Linh thiêng nguồn cội – Đất tổ Hùng Vương (Phần I), Tinh hoa di sản (Phần II), Khát vọng Lạc Hồng (Phần III).

Trước khi vào phần lễ là màn khai từ nghệ thuật với chủ đề “Linh thiêng nguồn cội”. Từ ý tưởng và khai diễn trên sân khấu, Tổng đạo diễn đã khéo léo khắc họa được câu chuyện về Con Rồng Cháu Tiên, về bản sắc văn hóa của người Việt cổ. Lịch sử hình thành, cội nguồn dân tộc được khắc hoạ sáng tạo với các tổ hợp múa tạo hình rồng trên nền trống đồng Đông Sơn và cánh chim Lạc. Âm nhạc thôi thúc, trầm hùng, hào sảng trên chất liệu của Xoan kết hợp ánh sáng lung linh, huyền ảo miêu tả sự giao hoà của đất trời khi Lạc Long Quân gặp Âu Cơ đã ngay lập tức hấp dẫn khán giả đi vào một câu chuyện lịch sử, văn hóa theo suốt chiều dài đất nước.

Sự tích trăm trứng được thể hiện tinh tế với sự sáng tạo của Visual Art là khi Mẹ Âu Cơ sinh ra bọc 100 trứng với linh khí của trời đất đã tạo ra được năm mươi người con để lên rừng và năm mươi người con xuống biển. Để miêu tả năm mươi người con lên rừng và năm mươi người con xuống biển, Tổng đạo diễn đã chỉ đạo thực hiện bằng đạo cụ lá cọ và lưới đầy tính ước lệ và sáng tạo. Kết thúc phần Khai Từ chính là sự ngưỡng vọng của muôn dân dưới triều đại của 18 đời vua Hùng Vương để từ đó đã hình thành nên một miền di sản: Tín ngưỡng thờ Hùng Vương.

Phần nghệ thuật chính của chương trình được mở đầu bằng liên khúc ba bài : Phong Châu mở hội, địa khúc giao hòa, Linh thiêng một cõi Tiên Rồng với nền nhạc thể hiện tinh thần hùng tráng, tự hào, là sự hòa quyện tinh tế giữa âm nhạc dân gian và đương đại. Hình ảnh sống động về núi Nghĩa Lĩnh, nơi các Vua Hùng cùng quân thần vẫn đến để thỉnh nguyện thần Lúa, thần Nước và các vị thần linh cầu cho mưa thuận gió hòa, muôn dân an lạc, sinh sôi. Màn múa hát kết hợp diễn ca ba làn điệu Xoan Phú Thọ là sự kết hợp hài hòa của các nghệ nhân dân gian miêu tả một lễ hội truyền thống hát Xoan với những sắc thái vừa trữ tình, vừa thanh thoát, vừa rộn ràng tươi vui, vừa mang đậm bản sắc của di sản văn hóa: hát Xoan.

Phần tinh hoa di sản cũng được tổng đạo diễn Lê Thế Song thể hiện rất rõ nét và hấp dẫn, nêu bật được giá trị tinh hoa của mỗi loại hình di sản bởi chính các nghệ nhân của các vùng miền sở hữu di sản thể hiện. Đó là thể điệu hát then Trăng lên bản Giốc kể lại truyền thuyết về cây đàn trời ( đàn tính) và sự tích 12 nàng tiên trên thiên giới giáng trần xuống Thác Bản Giốc huyền thoại để trao truyền những làn điệu Then cho chàng trai bản Giốc, lưu truyền hậu thế. Đó là câu chuyện về cây đàn Đáy cùng ca nương vương vấn những tiếng lòng sâu kín và những câu ca lay động lòng người. Hay đó là câu chuyện của những liền anh liền chị sau những canh hát giao duyên lại lưu luyến nhớ về bến sông trăng với bóng hình ai ngồi tựa mạn thuyền…

Bằng ngôn ngữ múa và các nghệ thuật gốc của di sản do chính các nghệ nhân thể hiện, Tổng đạo diễn Lê Thế Song đã đưa người xem đi từ Bắc vào Nam để đắm mình vào không gian của các di sản, do các nghệ nhân đến từ các tỉnh có di sản gốc thể hiện. 12 di sản văn hóa phi vật thể của Việt Nam đã được UNESCO ghi danh được kết nối khéo léo, đặc biệt làm nổi bật giá trị các di sản văn hóa của Việt Nam, niềm tự hào của người dân Việt: Hát Xoan, Hát Then, Ca Trù, nghệ thuật xòe Thái, Dân ca quan họ Bắc Ninh, Dân ca Ví- Giặm Nghệ Tĩnh, Nhã nhạc cung đình Huế, Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam Phủ của người Việt, nghệ thuật Bài Chòi, Đờn ca tài tử, Không gian văn hóa Cồng Chiêng Tây Nguyên…. Các trình thức di sản được biểu diễn xuyên suốt trên sân khấu qua sự dàn dựng tổng đạo diễn và ê kíp sáng tạo, bằng thiết kế của sân khấu ba chiều, hình ảnh đồ họa 3D, hiệu ứng ánh sáng với công nghệ hiện đại, âm nhạc được hòa âm phối khí tinh tế, sang trọng, đầy đặn và tôn trong giai điệu di sản gốc… làm tôn lên những giá trị tinh tế, tinh hoa nhất của mỗi di sản.

Với thời lượng chỉ hơn 70 phút nghệ thuật, chương trình đủ ngắn gọn để hấp dẫn khán giả, song cũng đủ để giới thiệu về tinh hoa di sản trải dài từ Bắc vào Nam. Đây là điều nếu không phải đạo diễn có nghề thì khó có thể làm được. Tổng đạo diễn Lê Thế Song có lợi thế bởi anh vốn là một tác giả rất nổi tiếng về kịch hát dân tộc. Được trau giồi kiến thức và kinh nghiệm từ thực tiễn và nâng cao trình độ Thạc sỹ nghệ thuật. Vì vậy, ở chương trình này, thế mạnh của anh đã được phát huy bằng mảng miếng sân khấu, ý tưởng dàn dựng kết hợp ca diễn múa, kết hợp tinh tế giữa âm nhạc, múa , diễn và ánh sáng đặc tả. Đặc biệt các lời bình vô cùng ấn tượng và sâu sắc chạm đến trái tim của khán giả. Mỗi di sản được khắc họa theo đúng tiêu chuẩn di sản gốc nhưng Tổng đạo diễn đã khéo léo nhấn mạnh những giá trị tinh hoa và giá trị cốt lõi của các di sản với thời lượng vài phút làm cho người xem không bị nhàm chán

Cách làm của Đạo diễn Lê Thế Song cũng không đi theo lối mòn lần lượt các di sản trình diễn và tách rời nhau mà các di sản được liền mạch liên tục, không có khoảng trống. Chính sự liên tục ấy cũng thể hiện sự đan xen, giao thoa, sự giàu có và phong phú về văn hóa cũng như các di sản của các vùng miền tại Việt Nam. Sự chau chuốt của Tổng đạo diễn và ê kip đã đem đến cho người xem một chương trình mãn nhãn bởi tổng hòa từ những trang phục, âm nhạc, đạo cụ kết hợp với đồ họa vi tính, lột tả rất rõ nét và đầy đủ một cách hoàn chỉnh toàn bộ những nét đẹp và những tinh hoa của mỗi di sản.

Theo Tổng đạo diễn Lê Thế Song chia sẻ, đây là một chương trình thể hiện các trình thức di sản của Việt Nam một cách chi tiết nhất, nguyên bản nhất mà rất nghệ thuật. Di sản lần đầu tiên được trình diễn một cách có hệ thống và đầy đủ nhất, đem tới cho công chúng góc nhìn rõ nhất, ấn tượng nhất trên sân khấu lớn. Khán giả nhìn thấy sự độc đáo của di sản, giao thoa và lan tỏa của các di sản với nhau, trong cùng 1 dân tộc Lạc Việt có sự gắn kết các loại hình văn hóa nghệ thuật, tạo nên sự tổng hợp sự gắn kết của ngàn năm tích tụ lại.

Kết cấu mạch lạc rõ nét từng phần đưa khán giả theo dòng chảy của di sản xuôi từ Bắc vào Nam, thể hiện tình đoàn kết dân tộc và cội nguồn của các tinh hoa di sản. Khép lại một chương trình nghệ thuật ấn tượng, điểm nhấn của chuỗi sự kiện tôn vinh di sản lần này, dư âm còn vang mãi là tinh thần đoàn kết các dân tộc, là niềm tự hào về di sản phong phú của cha ông ta trao truyền lại. Chương trình gửi gắm thông điệp, mỗi người Việt Nam đều là con cháu Vua Hùng, mỗi dân tộc Việt Nam dù đa dạng bản sắc nhưng thống nhất trong sự phát triển, cùng xây dựng một đất nước tươi đẹp, hòa bình, có sức sống hàng ngàn đời, có bản sắc văn hóa vô cùng đặc sắc mà không phải quốc gia nào cũng có được.