Lấy lại đà phục hồi sản xuất

Nhiều ngành tổn thương

Tháng 8, do ảnh hưởng nặng nề bởi dịch Covid-19 nên hàng hóa xuất nhập khẩu ở 19 tỉnh, thành phố phía Nam chỉ đạt 18,5 tỷ USD, giảm 23% (giảm 5,6 tỷ USD) so với tháng 7. Trong đó, xuất khẩu đạt 8,2 tỷ USD, giảm 28% (giảm 3,2 tỷ USD) và nhập khẩu đạt 10,3 tỷ USD, giảm 19% (giảm 2,4 tỷ USD).

Theo Tổng cục Hải quan, nếu so sánh với tháng 6/2021 (tháng chưa thực hiện giãn cách xã hội), xuất nhập khẩu tại các đơn vị còn giảm mạnh tới 30%. Trong đó xuất khẩu giảm tới 41% và nhập khẩu giảm 18%. Các ngành hàng tập trung nhiều nhà máy ở khu vực phía Nam như gỗ và sản phẩm gỗ; giày dép; dệt may... đều bị ảnh hưởng nặng nề trong tháng 8.

Trong nửa đầu năm 2021, 19 tỉnh, thành phố ở khu vực phía Nam áp dụng các biện pháp giãn cách xã hội theo Chỉ thị 16 của Chính phủ đã đóng góp 45% vào trị giá xuất khẩu cả nước với 79 tỷ USD.

Các biện pháp thực hiện giãn cách xã hội đã giúp các địa phương kiềm chế được dịch bệnh, tuy nhiên, những khó khăn trong vận chuyển đã khiến chuỗi cung ứng hàng hóa bị tổn thương. Các doanh nghiệp (DN) đối diện với nguy cơ đóng cửa, ngừng hoạt động, mất khách hàng… Đáng chú ý, biện pháp “3 tại chỗ” đã khiến nhiều DN phía Nam khó trụ vững. Đặc biệt là các DN có lượng công nhân lớn như da giày, dệt may, chế biến gỗ…

Theo thống kê của Ban Quản lý các khu công nghiệp và chế xuất TP HCM, chỉ có khoảng 600 DN của thành phố tiếp tục hoạt động nhờ áp dụng chế độ này, một con số quá khiêm tốn so với hàng chục ngàn DN đang hoạt động trên địa bàn thành phố.

Báo cáo của Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (Viforest) cho biết, trong số 265 DN chế biến gỗ tại vùng trọng điểm phía Nam (gồm TP HCM, Đồng Nai, Bình Dương, Tây Ninh), hiện chỉ có 141 DN duy trì hoạt động với số lượng công nhân đang làm việc khoảng 30.700 công nhân trong tổng số 119.300 lao động trước khi thực hiện giãn cách xã hội, tức là 3/4 số lượng công nhân trong các DN này đã phải nghỉ việc.

Ông Nguyễn Chánh Phương, Phó Chủ tịch Hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ TP HCM (Hawa) cho biết, cao điểm xuất khẩu của ngành gỗ bắt đầu từ đầu tháng 8 đến đầu tháng 11 hàng năm, nhưng năm nay khả năng trong những tháng còn lại việc hoàn thiện các đơn hàng xuất khẩu rất khó. Nếu không cung ứng đủ số lượng sản phẩm theo đơn hàng đã ký từ trước, khách hàng sẽ có những phương án khác thay thế.

Nêu ra những khó khăn hiện nay, các DN ngành da giày đều cho rằng, ảnh hưởng nặng nhất cho các DN vẫn là tiền phạt chậm giao hàng. Bởi những đơn hàng bị chậm, ngoài việc tăng chi phí vận chuyển bằng máy bay, DN còn có thể bị phạt lên đến cả trăm tỷ đồng. Cùng với đó, DN sẽ không phát triển được đơn hàng cho mùa tiếp theo. Trong khi đó, chỉ cần 1 DN da giày với khoảng 9.000 lao động, chi phí triển khai các biện pháp phòng chống dịch mất khoảng 1 triệu USD, chưa kể chi phí đầu vào tăng 5-10%.

Nỗ lực phục hồi

Nhận định về bức tranh hoạt động của cộng đồng DN trong thời gian qua, chuyên gia kinh tế Vũ Đình Ánh cho rằng, các DN Việt Nam đã có một quá trình cố gắng rất lớn, bởi dịch Covid-19 không chỉ diễn ra trong thời gian ngắn mà kéo dài hơn một năm qua, đến thời điểm này nguồn lực của cộng đồng DN có thể nói là đã cạn kiệt. Do đó, rất cần những chính sách hỗ trợ mang tính dài hơi.

Đồng quan điểm, ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cho rằng, sự nỗ lực của các DN trong suốt giai đoạn làn sóng dịch Covid-19 lần thứ 4 bùng phát là rất lớn. Các DN đã dồn hết sức và nội lực để có thể tồn tại và chống đỡ những ảnh hưởng tiêu cực của dịch Covid-19.

Theo ông Hải, trong dịch bệnh, nhiều DN vẫn duy trì được sản xuất và tiếp tục xuất khẩu, nhưng nếu tiếp tục “đóng băng” nền kinh tế, sẽ đến lúc gần như tất cả các doanh nghiệp phải dừng sản xuất thì thiệt hại không hề nhỏ.

Bộ Công Thương cho biết, để khôi phục sản xuất riêng với nhóm ngành dệt may, da giày, Bộ Công Thương sẽ tập trung tháo gỡ khó khăn, hỗ trợ tối đa để các nhà máy duy trì và khôi phục hoạt động sản xuất nhằm giữ được chân khách hàng, chuỗi cung ứng, trước mắt là để hoàn thành các đơn hàng đã ký kết và tranh thủ những đơn đặt hàng phục vụ dịp mua sắm cuối năm ở các thị trường khu vực châu Âu, Mỹ để gia tăng sản lượng.

Bộ sẽ củng cố và mở rộng thị trường xuất khẩu, tận dụng tối đa lợi thế từ các Hiệp định thương mại tự do đã có hiệu lực; đa dạng hóa thị trường xuất, nhập khẩu; đa dạng hoá cơ cấu sản phẩm xuất khẩu, nâng cao năng lực cạnh tranh sản phẩm xuất khẩu, phát triển thương hiệu. Trước mắt, sẽ tận dụng sự phục hồi của thị trường Mỹ và châu Âu để đẩy mạnh xuất khẩu các mặt hàng chúng ta có thế mạnh như dệt may, da giày, điện tử, đồ gỗ, thủy sản… đặc biệt là phục vụ dịp mua sắm gia tăng cuối năm.

Giới chuyên gia kinh tế nhận định, với tiềm lực, kinh nghiệm tích lũy được trong thời gian vừa qua, cộng với những thuận lợi từ các hiệp định thương mại tự do và uy tín mà DN Việt Nam đã thiết lập được, có nhiều dấu hiệu khả quan cho mục tiêu lấy lại đà phục hồi xuất khẩu của cộng đồng DN trong thời gian tới.