'Ma trận' tổ hợp môn học lớp 10: Tại sao lại có tới 108 cách lựa chọn? (Bài 1)

Từ năm học 2022 – 2023, Chương trình giáo dục phổ thông 2018 sẽ được triển khai đối học sinh lớp 10 và áp dụng cuốn chiếu cho những năm học tiếp theo của lớp 11 và lớp 12. Chương trình mới đưa ra 108 nhóm tổ hợp môn khiến cho việc triển khai môn học tự chọn quá rắc rối, phức tạp.

Băn khoăn tính khả thi của chương trình

Theo chương trình mới, thay vì 13 môn như chương trình hiện hành, học sinh chỉ học 7 môn học và hoạt động giáo dục bắt buộc và có 5 môn lựa chọn.

Cụ thể, 7 môn học và hoạt động bắt buộc là: Ngữ văn, Toán, Ngoại ngữ 1, Giáo dục thể chất, Giáo dục quốc phòng an ninh, hoạt động trải nghiệm – hướng nghiệp, nội dung giáo dục địa phương.

Các môn học tự chọn là: Tiếng dân tộc thiểu số, Ngoại ngữ 2. 5 môn học lựa chọn sẽ được chọn từ 3 nhóm (mỗi nhóm có ít nhất 1 môn): Nhóm môn Khoa học xã hội (Lịch sử, Địa lý, Giáo dục kinh tế và pháp luật); Khoa học tự nhiên (Vật lý, Hóa học, Sinh học); Công nghệ và nghệ thuật (Công nghệ, Tin học, Nghệ thuật).

Riêng môn Nghệ thuật sẽ bao gồm 2 phân môn là Âm nhạc, Mỹ thuật thì học sinh chỉ cần chọn học 1 trong 2 phân môn này (sẽ được tính là 1 môn).

Trừ ngoại ngữ thì tất cả các môn học đều xây dựng các cụm chuyên đề. Mỗi học sinh sẽ phải chọn để học 3 cụm chuyên đề, cùng với các môn học bắt buộc và môn học lựa chọn.

Như vậy, với việc tổ chức, phân phối các môn học như chương trình mới đưa ra thì học sinh sẽ có đến 108 cách lựa chọn tổ hợp môn. Điều này đang khiến nhiều phụ huynh, giáo viên băn khoăn về tính khả thi của chương trình lớp 10 mới ở khâu lựa chọn môn học.

Khi được hỏi về những thay đổi trong chương trình mới, chị Nguyễn Hoài Phương, phụ huynh có con học lớp 9, Trường THCS Đông Thái (quận Tây Hồ, Hà Nội) cho hay, chị chưa nắm được những thay đổi này.

Theo chị Phương, hiện tại, con gái chị đang tập trung ôn tập cho kỳ thi chuyển cấp. Còn về chương trình mới, chị cũng đã đọc qua báo đài. Tuy nhiên, đến thời điểm này, giáo viên chủ nhiệm cũng chưa có thông báo, hướng dẫn về chương trình mới, cách lựa chọn môn học ra sao…

“Nếu tới đây phải lựa chọn giữa cả trăm nhóm tổ hợp môn học thì tôi và con không biết sẽ quyết định thế nào. Trong khi, chỉ còn hơn 5 tháng nữa, các con sẽ bắt đầu học chương trình mới nhưng học sinh, phụ huynh vẫn chưa hiểu rõ những thay đổi của chương trình. Với cách thức triển khai như hiện nay, liệu chương trình mới có làm khó phụ huynh, học sinh”, chị Phương băn khoăn.

Việc đưa ra nhiều tổ hợp chọn môn khiến nhiều giáo viên lo ngại về vấn đề bảo đảm nguồn nhân lực. Một giáo viên tại một trường THPT của Hà Nội phân tích, theo chương trình mới, bên cạnh các môn bắt buộc, học sinh sẽ lựa chọn 5 môn trong 3 nhóm môn, gồm 9-10 môn. Điều này sẽ dẫn đến tình trạng học sinh chọn nhiều môn khác nhau tạo ra sự chênh lệch số lượng học sinh giữa các môn.

Song song với đó là việc bố trí giáo viên dạy học sẽ có nhiều xáo trộn. “Với những môn học ít học sinh lựa chọn, giáo viên sẽ ít việc. Và ngược lại, với môn học quá đông học sinh lựa chọn thì đội ngũ giáo viên nhà trường khó có thể đáp ứng được. Điều này dẫn tới tình trạng người không có việc, người lại quá nhiều việc”, giáo viên này cho biết.

Triển khai không quá phức tạp?

Về lý thuyết, khi triển khai chương trình mới ở lớp 10 có đến hàng trăm tổ hợp môn lựa chọn không bất ngờ là quan điểm của GS.TS Nguyễn Minh Thuyết, Tổng chủ biên Chương trình giáo dục phổ thông mới. Bởi khi thiết kế các môn học, các chuyên gia toán học đã dự báo về điều này.

Theo GS.TS Thuyết, trong tính toán đã xác định 2 dữ kiện quan trọng là đội ngũ giáo viên và cơ sở vật chất của nhà trường. Trên cơ sở quy định của chương trình, nguyện vọng của học sinh, đội ngũ giáo viên và cơ sở vật chất của mình, các trường sẽ xác định những tổ hợp phù hợp với thực tế.

Lý giải về sự cần thiết của thiết kế các môn học từ lớp 10 THPT theo hướng học sinh được quyền lựa chọn các môn học theo sở thích, GS.TS Nguyễn Minh Thuyết cho biết điều này nhằm phục vụ định hướng nghề nghiệp của học sinh.

Trước băn khoăn của phụ huynh, học sinh, GS.TS Thuyết gợi ý, học sinh nên chọn học các chuyên đề của 3 môn học phù hợp nhất với định hướng nghề nghiệp của mình.

Về phía nhà trường, GS.TS Thuyết cho hay, cách đơn giản nhất là tổ chức các lớp học cố định để học các môn học bắt buộc như trước nay. Tổ chức các lớp học chuyên đề và xác định sĩ số mỗi lớp theo đúng quy định. Nếu sĩ số đăng ký vượt với sĩ số lớp học theo quy định thì học sinh chuyển sang nguyện vọng 2. Các trường sẽ xác định những tổ hợp phù hợp với thực tế.

Để khắc phục khó khăn trước mắt về biên chế giáo viên, GS.TS Thuyết cũng cho rằng, cơ quan quản lý nhà nước ở địa phương có thể điều động hoặc ký hợp đồng giảng dạy với giáo viên có đủ điều kiện giảng dạy những môn học này từ các cấp học khác, các trường chuyên nghiệp.

Theo lý giải của Tổng chủ biên chương trình mới thì việc triển khai chương trình không quá phức tạp. Song với những người trực tiếp thực hiện chương trình là các nhà trường, giáo viên, việc tổ chức dạy học môn tự chọn như thế nào đang là câu hỏi rối bời trong khi thời gian đang rất gấp ở phía trước.

(Còn nữa)