Mắc cúm mùa: Đừng chủ quan, xem nhẹ

Không thể xem nhẹ

Cúm là bệnh truyền nhiễm phổ biến, lây qua đường hô hấp, tưởng chừng chỉ gây ra những cơn sốt, hắt hơi, sổ mũi thông thường. Nhưng trên thực tế, cúm mùa luôn nằm trong nhóm bệnh có gánh nặng y tế toàn cầu lớn nhất. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm thế giới ghi nhận khoảng 1 tỷ ca mắc cúm, trong đó có từ 3–5 triệu ca diễn tiến nặng và tới 650.000 ca tử vong. Tại Việt Nam, bệnh xuất hiện quanh năm, với hơn 287.000 trường hợp được báo cáo trong năm 2024, trong đó có 8 ca tử vong.

Triệu chứng cúm thường khởi phát đột ngột: sốt cao, đau đầu, đau nhức cơ thể, ho khan, viêm họng, nghẹt mũi, mệt mỏi. Người trưởng thành khỏe mạnh có thể tự hồi phục sau 4–7 ngày, song nhiều bệnh nhân vẫn còn ho, mệt trong 1–2 tuần. Trẻ em, người cao tuổi và người có bệnh nền thường kéo dài hơn và dễ biến chứng.

Điểm đáng lo ngại là nhiều người vẫn chủ quan, coi cúm là “cảm lạnh thông thường”, dẫn tới nhập viện muộn khi đã có biến chứng nặng. BS Nguyễn Huy Hoàng (Trung tâm Oxy cao áp Việt – Nga, Bộ Quốc phòng) cảnh báo: “Nhiễm cúm mùa có thể làm tăng gấp 5–6 lần nguy cơ tử vong do nhồi máu cơ tim, đột quỵ hoặc tắc mạch phổi”. Theo ông, cúm không chỉ là bệnh đường hô hấp mà còn có thể kích hoạt nhiều biến cố tim mạch nguy hiểm.

Thực tế lâm sàng cho thấy, cúm có thể gây viêm phổi virus, viêm phổi bội nhiễm, viêm cơ tim, nhiễm khuẩn huyết. Những biến chứng này đặc biệt nguy hiểm ở trẻ nhỏ, người cao tuổi và bệnh nhân mắc bệnh mạn tính như tiểu đường, tim mạch, COPD. Một số trường hợp, chỉ sau vài ngày sốt cao và mệt mỏi, bệnh nhân đã rơi vào tình trạng suy hô hấp nặng, phải thở máy hoặc hồi sức tích cực.

Chính vì vậy, cúm mùa không thể xem nhẹ. Nó không chỉ là vấn đề sức khỏe cá nhân mà còn là mối quan tâm của toàn xã hội, bởi khả năng lây lan nhanh và nguy cơ gây dịch lớn khi xuất hiện trong cộng đồng.

Chìa khóa bảo vệ sức khỏe cộng đồng

Dù cúm mùa có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, điều đáng mừng là bệnh hoàn toàn có thể phòng ngừa bằng các biện pháp đơn giản và an toàn. Trong đó, tiêm vaccine được coi là “lá chắn vàng”, giúp giảm rõ rệt nguy cơ mắc bệnh, nhập viện và tử vong, đặc biệt ở nhóm có nguy cơ cao như người cao tuổi, trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai và người có bệnh mạn tính.

Hiện tại, Việt Nam có bốn loại vaccine cúm lưu hành, trong đó có các loại vaccine tứ giá giúp phòng ngừa bốn chủng virus cúm chính (A/H1N1, A/H3N2, B/Yamagata, B/Victoria). Vaccine có thể tiêm cho trẻ từ 6 tháng tuổi, người lớn và phụ nữ mang thai từ tam cá nguyệt thứ hai. Tiêm nhắc lại hằng năm giúp tăng cường hiệu quả bảo vệ do virus cúm thường xuyên biến đổi.

Các nghiên cứu quốc tế cho thấy, ở bệnh nhân đái tháo đường, tiêm vaccine cúm giúp giảm tới 72% nguy cơ biến chứng nặng. Ở bệnh nhân tim mạch, tiêm phòng có thể ngăn chặn những biến cố như nhồi máu cơ tim hay đột quỵ. Với người mắc COPD, vaccine giúp giảm số đợt kịch phát, giảm số lần nhập viện. Các bác sĩ tại Bệnh viện Bạch Mai nhấn mạnh: “Chủ động tiêm phòng cúm hằng năm là biện pháp đơn giản, hiệu quả và an toàn, đặc biệt đối với người cao tuổi và bệnh nhân mạn tính”.

Ngoài tiêm vaccine, mỗi cá nhân có thể tự bảo vệ mình bằng việc giữ vệ sinh cá nhân, rửa tay thường xuyên, đeo khẩu trang khi đến nơi đông người, giữ ấm cơ thể khi thời tiết thay đổi. Việc ăn uống đủ chất, tập thể dục đều đặn, ngủ đủ giấc cũng giúp nâng cao sức đề kháng. Khi có dấu hiệu bất thường như khó thở, đau ngực, sốt cao kéo dài, người dân cần đến ngay cơ sở y tế để được thăm khám, tránh biến chứng nguy hiểm.

Theo BS Bùi Công Sự (Hệ thống tiêm chủng VNVC), đa số bệnh nhân cúm sẽ hồi phục sau 1–2 tuần nhưng nếu chủ quan, cúm có thể dẫn tới viêm phổi, viêm cơ tim hoặc những biến chứng đe dọa tính mạng.

Rõ ràng, cúm mùa không còn là căn bệnh có thể xem nhẹ. Chủ động tiêm vaccine, thay đổi lối sống và nâng cao ý thức phòng bệnh sẽ giúp giảm gánh nặng cho hệ thống y tế, đồng thời bảo vệ sức khỏe cho bản thân, gia đình và cộng đồng.