Mạnh tay chống lãng phí
Tiếp xúc với cử tri, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân phát đi thông điệp: Sẽ “sờ” tới các công trình gây lãng phí. Đây là thông điệp của người lãnh đạo của cơ quan quyền lực cao nhất của dân- cơ quan có vai trò giám sát quan trọng nhất, cùng nhiều thông điệp của các vị lãnh đạo thời gian qua, thể hiện sự quyết tâm chống tham nhũng, lãng phí của Đảng, Nhà nước, nhân dân ta.
Nhiều công trình lãng phí, gây thiệt hại cho Nhà nước.
Những năm qua, Đảng, Nhà nước ta đã rất coi trọng công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí, coi đó là nhiệm vụ trọng tâm, cấp bách. Tuy nhiên, trong khi tham nhũng được tập trung giải quyết thì vấn đề chống lãng phí còn chưa được nhìn nhận, đánh giá, xử lý rốt ráo, đúng mức.Trong khi thực tế cho thấy, hậu quả từ việc lãng phí cũng không kém gì tham nhũng, thậm chí còn hơn tham nhũng, là mảnh đất, cầu nối cho tham nhũng. Lãng phí đã gây ra những tổn hại rất lớn về vật chất, uy tín, kìm hãm tốc độ tăng trưởng kinh tế và phát triển của đất nước, với những hậu quả khó có thể khắc phục.
Cùng với quyết tâm phòng, chống tham nhũng, vấn đề phòng, chống lãng phí đã đang được Đảng, Nhà nước quyết tâm thực hiện. Như nhìn nhận của Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân khi tiếp xúc với các cử tri, thời gian qua, có những công trình ngàn tỉ đắp chiếu, nhưng không ai chịu trách nhiệm thì lần này, Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng sẽ “sờ” tới. Trong giám sát của Quốc hội nhiệm kỳ này cũng sẽ giám sát cụ thể trách nhiệm của cá nhân, tổ chức gây ra lãng phí.
Lãng phí có nhiều biểu hiện, nhiều vấn đề cần quan tâm, như lãng phí nguồn tài nguyên thiên nhiên, lãng phí chất xám, lãng phí thời gian... nhưng có vấn đề lâu nay đang làm cử tri, người dân đau lòng là việc lãng phí của công, đầu tư không hiệu quả, đem tiền thuế của nước, của dân đổ xuống sông xuống biển, vay mượn tiền của nước ngoài, sử dụng không hiệu quả, để lại gánh nợ cho hậu thế. Nguyên nhân cũng xuất phát từ việc thiếu tri thức, tầm nhìn, tư duy nhiệm kỳ, kể cả động cơ tham nhũng. Chuyện tỉnh nào, nơi nào cũng đua nhau có những dự án, công trình trọng điểm, khu công nghiệp... Và rồi bờ xôi, ruộng mật nhiều khi biến thành những công trình không hiệu quả, dự án bỏ hoang, chậm triển khai, hệ lụy gây khổ cho dân. Đặc biệt ở Trung ương là việc hàng ngàn tỉ đồng thất thoát từ các đầu tàu là các tập đoàn kinh tế... với những công trình, nhà máy thua lỗ, phá sản...những dự án dở dang, đầu tư lớn mà hiệu quả chưa thấy ở đâu.
Báo cáo thẩm tra tình hình kinh tế - xã hội 6 tháng đầu năm nay của Ủy ban Kinh tế Quốc hội đã chỉ ra các chỉ tiêu kinh tế đều giảm. Các chỉ số kinh tế đạt thấp hơn so với kế hoạch, GDP chỉ đạt 5,52% (kế hoạch 6,7%, thấp hơn 6,32% cùng kỳ). Nguyên nhân có nhiều, cả chủ quan lẫn khách quan. Song có một nguyên nhân mà người dân quan tâm khi nhiều dự án, công trình có quy mô lớn, chi phí đầu tư nhiều nhưng khi đi vào hoạt động không tạo ra doanh thu, việc làm cho dân, lâm vào cảnh thua lỗ lớn, nguy cơ phá sản, gây tổn thất tài sản của nhà nước, của dân. Như việc nhà máy nhiên liệu Dung Quất (Tập đoàn Dầu khí Việt nam) phải đóng cửa với số nợ hơn 1.300 tỷ đồng; nhà máy đạm Ninh Bình (Tập đoàn Hóa chất Việt Nam) lỗ đến 2.000 tỉ đồng phải dừng hoạt động, dẫn đến hàng trăm công nhân phải thất nghiệp... Dự án Công ty Gang thép Thái Nguyên giai đoạn 2 đã phải dừng do thiếu vốn, khiến tổng mức đầu tư dự án bị độn lên gấp 2 lần, tới 8.000 tỉ đồng và bỏ hoang nhiều năm nay...
Cùng với các công ty, nhà máy thua lỗ, thất thoát là những công trình, dự án tiêu tốn hàng ngàn tỉ đồng gây lãng phí. Ngay tại Thủ đô, người ta còn bàn về những công trình mừng Đại lễ nghìn năm như Bảo tàng Hà Nội, với nguồn ngân sách được xây dựng tốn đến 2.300 tỷ đồng; công viên Hòa Bình với hàng ngàn tỷ đồng không hiệu quả, vắng khách. Đó đây, ở mọi tỉnh thành, từ tỉnh đến huyện, đến xã không ít những công trình tiền tỉ đủ loại nằm phơi sương, dãi nắng... Buồn hơn khi nhiều công trình, dự án khi được xây dựng với mục đích rất thiết thân, cần thiết đối với người dân nhưng không được sử dụng hiệu quả. Ví như một công trình thủy lợi ở xã Ialy huyện Chư Pảh, tỉnh Gia Lai, đầu tư đến 5 tỷ đồng từ nguồn vốn nhà nước để tưới tiêu cho 50 ha lúa, rau màu của người dân, nhưng chỉ vì thiết kế cao hơn hệ thống suối, kênh lại nhỏ hẹp, chất lượng kém nên nước không tưới được, kênh vỡ, lại gây bùn lấp, ngập úng...
Đường lối, chủ trương, chính sách ban hành đúng, nhưng người được trao trách nhiệm quản lý, người thừa hành không đủ năng lực, thiếu tầm nhìn, am hiểu công việc, tùy hứng, thiếu trách nhiệm, coi tiền thuế của dân như tiền chùa, nên đã gây ra hậu quả. Chuyện về sử dụng, bổ nhiệm cán bộ như ông Trịnh Xuân Thanh, đang là vấn đề nóng. Một con người gây thua lỗ, thất thoát cho Tổng công ty PVC đến hơn 3.300 tỷ đồng, tiêu xài hoang phí... vẫn được cất nhắc để rồi tiếp tục trên con đường tiêu phá tiền của nước, của dân. Ngay tại nhiều cơ sở, không ít cán bộ vi phạm, gây thất thoát, lãng phí...nhưng vẫn được cất nhắc lên các chức trách cao hơn.
Tham nhũng là tội phạm, việc xử lý đã có chế tài rõ, nhưng với lãng phí, để kết tội tập thể, cá nhân cơ quan nhà nước lãng phí thật không dễ, trong khi hậu quả của nó rất nặng nề. Luật Thực hành, tiết kiệm chống lãng phí đã được ban hành từ năm 2005, nhưng lãng phí vẫn là một căn bệnh nan giải. Việc gây thất thoát, lãng phí có quá nhiều, đặc biệt là những lãng phí lớn, nhưng việc làm rõ, quy kết trách nhiệm, xử lý vẫn chưa đến đầu đến đũa. Đây cũng là nguyên nhân chính để việc lãng phí vẫn chưa được đẩy lùi.
“Lãng phí trong đầu tư công là câu chuyện lớn và thiệt hại không kém gì thậm chí là hơn cả tham nhũng, thất thoát trong đầu tư công”- không chỉ chuyên gia kinh tế, TS Vũ Đình Ánh, Học viện Tài chính mà nhiều người đã từng nhìn nhận. Rõ ràng, cần coi lãng phí như một loại tội phạm, tội phạm nguy hiểm. Phòng chống lãng phí cần sự vào cuộc quyết liệt của cơ quan nhà nước. Cần truy trách nhiệm tập thể, cá nhân rốt ráo. Cần sự hoàn thiện các văn bản pháp luật, sự giám sát chặt chẽ của cơ quan chức năng cũng như người dân. Thông điệp của Chủ tịch Quốc hội cũng là mong muốn của mọi người dân để cùng đồng lòng, hưởng ứng với Đảng, Nhà nước quyết tâm trong công tác chống lãng phí này.
