Một lần ghé lại thành Tuyên

Trung tâm thành phố Tuyên Quang.

Thành phố Tuyên Quang nằm hai bên bờ sông Lô, bình yên trong cái nắng chưa bừng hẳn. Thành cổ Tuyên Quang ở trung tâm thành phố là một trong số khá ít di tích còn lại của thời kỳ nhà Mạc trong lịch sử Việt Nam.

Khi nói về vị trí của Tuyên Quang, nhà sử học Đặng Xuân Bảng (1828 - 1910) nhận định: “Tuyên Quang với vị trí là nơi biên viễn, là bức thành thép của quốc gia”, còn theo Tiến sĩ Nguyễn Văn Bân trong “Tuyên Quang phong thổ ký” thì: “Đất Tuyên Quang nằm về phía miền thượng du, có hình thế rồng cuộn hổ ngồi, giữ chắc nơi biên ải làm cho thế nước vững bền khiến cho đất đẹp một phương được nổi tiếng hay từ vạn cổ”...

Tấm bia của thành còn lưu lại câu thơ: “An biên viễn ưu kim ngọc Tuyên thành vạn cổ án Thăng Long” Tạm dịch là: “An biên xa biển vàng ngọc quý/ Thành Tuyên vạn thuở chắn Thăng Long”. Trải qua năm tháng, do tác động của thiên nhiên, chiến tranh và con người, đến nay thành nhà Mạc chỉ còn lại hai cổng phía tây, phía nam và đoạn tường thành dài 140m. Năm 1991, thành đã được xếp hạng di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia. Tuy nhiên, năm 2010, dư luận thành Tuyên cũng như những người yêu di sản đã “nổi sóng” khi việc trùng tu được thực hiện theo kiểu làm mới.

Giờ di tích được trùng tu đã dần quen mắt. Câu chuyện lùm xùm biến di tích thành Tuyên từ trên 450 tuổi xuống 1 tuổi dường như đã lắng xuống. Nhưng người nặng lòng với thành Tuyên thì vẫn không khỏi xót xa...

Di tích Thành nhà Mạc nằm giữa thành phố Tuyên Quang.

Nhưng du lịch thành Tuyên bắt đầu được đánh thức, dễ nhận thấy, trong lòng thành phố vẻ cổ kính của bức tường thành và cổng thành còn sót lại pha trộn cùng những công trình hiện đại của thành phố đang mọc lên cho thấy sự thay ra đổi thịt ở một vùng biên viễn.

Rồi những điểm nhấn của du lịch như hồ Nà Hang, Khu di tích Lịch sử Tân Trào được đầu tư khá bài bản. Lý thú nhất là bạn sẽ có dịp ngao du trên hồ Nà Hang hữu tình. Nà Hang là một hồ nước thiên nhiên được hình thành từ dòng sông Gâm chảy từ Hà Giang rồi cùng hội tụ với dòng chảy của sông Năng đổ từ Bắc Kạn vào. Hồ nước Nà Hang có diện tích bề mặt nổi khoảng 8.000 ha với dòng nước mênh mông.

Hồ nước thiên nhiên này có dòng nước màu diệp lục, nằm lọt thỏm giữa những vách đá hùng vỹ, những núi đá vôi giữa hồ, sâu hun hút như vịnh Hạ Long thu nhỏ của mảnh đất Tuyên Quang. Hẳn bạn sẽ ngỡ ngàng trước hồ nước thiên nhiên Nà Hang và không ngừng trầm trồ, ngợi khen vẻ đẹp trữ tình, lãng mạn và thanh bình của nó.

Thuyền lênh đênh trên hồ Nà Hang, du khách còn được thưởng thức điệu sli dìu dặt của những cô gái Nùng. Nhưng khi mùa lũ đến, khu vực hồ Nà Hang gần núi Đổ ở thượng nguồn sông Gâm lại chuyển mình, biến hóa thành dòng nước dữ tợn và hung bạo. Lúc ấy, nước dâng cao hơn và phát ra tiếng réo như tiếng rống, tiếng gầm thét của đàn trâu lồng lộn, vùng vẫy giữa thiên nhiên hoang dại như thách thức khả năng chinh phục thiên nhiên của con người.

Hồ Nà Hang.

Hành trình chinh phục thác Mơ (hay thác Pắc Ban), danh thắng quốc gia với truyền thuyết về thuồng luồng trả công bà Then chữa bệnh khá thú vị. Lênh đênh trên hồ nước trong veo tiếp cận “khối nước bạc”, cảm giác phiêu lưu khi chinh phục 3 tầng thác bằng thang dây, cái khoan khoái là được hít căng lồng ngực không khí trong lành hay phóng tầm mắt chiêm ngưỡng toàn cảnh thị trấn Nà Hang với 99 ngọn núi trùng điệp bao quanh từ đỉnh thác.

Địa danh du lịch nhiều du khách muốn đến nhất ở Tuyên Quang là khu di tích lịch sử Tân Trào thuộc huyện Sơn Dương, cách thị xã Tuyên Quang khoảng 41km.

Tại đây, du khách được thăm khu nhà trưng bày hiện vật, xem sa bàn toàn bộ khu di tích, thăm đình Hồng Thái (địa điểm đón các đại biểu về họp Đại hội Quốc dân đồng bào tháng (5/1945), thăm đình Tân Trào (nơi họp Đại hội Quốc dân đồng bào tháng 5/1945, tiền thân của Quốc hội ngày nay), thăm cây đa Tân Trào (dưới gốc cây đa này là nơi ra đời đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân - tiền thân của Quân đội Nhân dân Việt Nam), thăm thôn Tân Lập (nơi Trung ương Đảng, Bác Hồ, Đại tướng Võ Nguyên Giáp từng ở và làm việc trước cách mạng). Khu lán Nà Lừa là nơi Bác Hồ ở và làm việc trong thời gian chuẩn bị tổng khởi nghĩa tháng 8/1945.

Bên cạnh các địa danh nổi bật này, nếu thích bạn có thể rong ruổi ở hàng loạt di tích và du lịch khác như: bản Khuổi Kịch, đình Thanh La, Vực Thia, làng Tân Lập, đèo Chắn, Đồng Man - Lũng Tẩu, hang Bòng, hầm Chính phủ và bảo tàng Tân Trào...

Ẩm thực Tuyên Quang khá ấn tượng, món ăn đầu tiên mà du khách nên thưởng thức là gỏi cá bỗng sông Lô. Cảm nhận vị ngọt của thịt cá, vị bùi thơm của xương và vị dai giòn từ bẹ chuối non hòa quyện cùng vị chua của chanh, vị cay tê tê của ớt nơi đầu lưỡi khi thưởng thức món gỏi cá bỗng sông Lô sẽ khiến cho du khách khó có thể quên được.

Cũng là một món đặc sản lừng danh tại Tuyên Quang, lợn đen được bà con dân tộc sống tại các xã trên địa bàn huyện Nà Hang chăn thả tự nhiên có thịt thơm, săn chắc, bì giòn… vô cùng đặc biệt. Dù chế biến thành món nướng, xào lăn hay muối chua… du khách cũng sẽ bị hương vị tuyệt hảo của thịt lợn đen làm cho mê mẩn.

Ngoài ra, khi du lịch Tuyên Quang, du khách cũng không nên bỏ qua cơ hội thưởng thức những ống cơm lam thơm bùi, những miếng thịt vịt bầu ngọt ngào, béo ngậy, cảm nhận vị ngon đậm đà và tinh túy của núi rừng ẩn chứa trong món măng lưỡi lợn hay nhâm nhi chén rượu ngô men lá Nà Hang.

Chỉ cần nhấp một chút rượu ngô thôi, bạn sẽ có những cảm giác vô cùng độc đáo. Không cay nồng như những loại rượu ở miền xuôi, nó mang một hương vị hoàn toàn mới, có lẽ hương vị ấy là sự pha trộn của núi rừng Na Hang...