Nâng tầm vị thế nhà giáo

Những nội dung được quan tâm nhất tại Luật Nhà giáo là quy định về lương giáo viên sẽ xếp cao nhất trong hệ thống hành chính sự nghiệp; ngành giáo dục được chủ động tuyển giáo viên.

Với 9 chương, 42 điều, có hiệu lực từ ngày 1/1/2026, Luật Nhà giáo đang được kỳ vọng tạo bước đột phá trong việc chăm lo, tôn vinh và phát triển đội ngũ nhà giáo – lực lượng then chốt của sự nghiệp giáo dục nước nhà.

Một trong những điểm mới quan trọng của Luật Nhà giáo là xác lập vị trí pháp lý rõ ràng và đầy đủ cho nhà giáo, bao gồm cả ở cơ sở giáo dục công lập và ngoài công lập. Luật cũng khẳng định quyền được tôn trọng, bảo vệ danh dự và nhân phẩm của nhà giáo, đồng thời bổ sung quy định cấm tổ chức, cá nhân phát tán thông tin quy kết khi chưa có kết luận của cơ quan chức năng. Cơ chế xử lý nghiêm các hành vi xúc phạm danh dự, uy tín của thầy cô là bước tiến mạnh mẽ nhằm giữ gìn môi trường giáo dục an toàn, văn minh.

Đáng chú ý, chính sách mang tính đột phá khác là quy định: “Lương của nhà giáo được xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp”. Chính phủ sẽ có trách nhiệm cụ thể hóa nội dung này thông qua các văn bản dưới luật.

Bộ Giáo dục và Đào tạo (GDĐT) cho biết, hiện đang xây dựng dự thảo Nghị định về chính sách tiền lương, phụ cấp, chế độ hỗ trợ, thu hút đối với nhà giáo. Trong đó, đề xuất xếp lại bảng lương của một số chức danh giáo viên (như giáo viên mầm non, phổ thông, giáo dục nghề nghiệp…) để bảo đảm nguyên tắc “xếp cao nhất”, đồng thời tạo sự thống nhất trong hệ thống bảng lương viên chức các ngành. Ngoài lương, nhà giáo còn được hưởng các chế độ phụ cấp đặc thù như: Phụ cấp trách nhiệm, ưu đãi, vùng khó khăn, giáo dục hòa nhập, thâm niên, lưu động…, góp phần cải thiện thu nhập và nâng cao đời sống.

Luật Nhà giáo mở rộng và thống nhất hệ thống chính sách hỗ trợ đội ngũ nhà giáo theo hướng bao trùm và toàn diện. Đặc biệt, giáo viên mầm non nếu có nguyện vọng có thể nghỉ hưu sớm hơn tối đa 5 năm mà không bị giảm lương hưu, nếu đủ 15 năm đóng bảo hiểm xã hội. Ngược lại, các nhà giáo có học hàm học vị cao, làm việc trong lĩnh vực đặc thù được quyền làm việc lâu hơn tuổi nghỉ hưu, nhằm giữ chân nhân lực chất lượng.

Cùng đó, tại Luật này, lần đầu tiên, đạo đức nhà giáo được quy định với các quy tắc ứng xử cụ thể đối với người học, đồng nghiệp, phụ huynh và xã hội. Trách nhiệm nêu gương được xác định là một phần không thể tách rời trong nghề giáo – thể hiện qua sự mẫu mực, tận tâm, liêm chính. Luật cũng bổ sung cơ chế bảo vệ nhà giáo trước các hành vi xúc phạm danh dự, nhân phẩm, đặc biệt là cấm phát tán thông tin quy kết sai sự thật trên mạng xã hội khi chưa có kết luận của cơ quan chức năng. Đồng thời, cũng yêu cầu xử lý nghiêm các vi phạm đạo đức nghề nghiệp để giữ gìn chuẩn mực sư phạm.

Luật Nhà giáo trao quyền chủ động cho ngành giáo dục trong tuyển dụng, phát triển đội ngũ. Cụ thể, người đứng đầu cơ sở giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp công lập được quyền tự chủ tuyển dụng nhà giáo. Bộ trưởng Bộ GDĐT được giao thẩm quyền quy định về tuyển dụng đối với cơ sở giáo dục phổ thông, mầm non, giáo dục thường xuyên. Luật cũng quy định Bộ GDĐT là cơ quan chủ trì xây dựng các chiến lược, kế hoạch phát triển đội ngũ, phối hợp với các bộ, ngành và địa phương để xác định tổng biên chế nhà giáo, trình cơ quan có thẩm quyền phê duyệt.

Nhiều năm qua, việc tuyển dụng giáo viên chủ yếu do cơ quan nội vụ phối hợp với ngành giáo dục tổ chức, dựa trên hồ sơ, bằng cấp và kết quả thi viên chức.

Ông Vũ Minh Đức - Cục trưởng Cục Nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục (Bộ GDĐT) cho hay, sau khi Luật Nhà giáo được ban hành, trong thẩm quyền của mình, Bộ GDĐT sẽ tiếp tục hoàn thiện các văn bản pháp lý để quy định, hướng dẫn các Sở GDĐT và nhà trường thực hiện việc này. Nhưng theo ông Đức, bên cạnh đó cũng rất cần sự quan tâm của các địa phương, nhà trường và xã hội.