Nghịch lý quản lý thuế

Đây là số liệu được báo cáo với Đoàn đại biểu Quốc hội TPHCM khi giám sát tại các Cục thuế TPHCM và Cục Hải quan thành phố, giai đoạn từ tháng 7/2020 đến tháng 6/2023.

Theo đại diện Cục thuế TPHCM, trong thời gian kể trên đã tiếp nhận 7.781 hồ sơ hoàn thuế, tương ứng với số tiền thuế là 54.261 tỷ đồng. Dù vậy, mới có 4.916 quyết định hoàn thuế đã được ban hành; còn lại gần 24.000 tỷ đồng chưa được hoàn thuế cho doanh nghiệp. Liên quan đến tình hình thực hiện Luật Quản lý thuế của thành phố từ năm 2020 cho đến nay, đại diện Cục Thuế thành phố cũng cho biết ngành thuế đã phát hiện nhiều DN lợi dụng chính sách hoàn thuế còn sơ hở, để thành lập DN, chuỗi DN để mua bán hóa đơn lòng vòng, rồi đề nghị hoàn thuế để trục lợi.

Từ thực trạng kể trên, Cục Thuế TPHCM đã gửi kiến nghị Quốc hội, Chính phủ và Bộ Tài chính xin được bổ sung chức năng điều tra cho cơ quan thuế, đảm bảo cơ quan thuế được quyền điều tra, xác minh khi có dấu hiệu rủi ro trong quản lý thuế nói chung và hoàn thuế nói riêng. Ngoài ra, ngành thuế của thành phố cũng xin bổ sung quy định về thanh tra trước, hoàn thuế sau đối với các hồ sơ đề nghị hoàn thuế có tính phức tạp, rủi ro rất cao, số tiền lớn, thời gian phát sinh số tiền đề nghị hoàn thuế dài…

Thời gian qua, Cục Thuế TPHCM thực hiện thường xuyên hình thức công khai thông tin của hàng ngàn đơn vị DN nợ thuế với tổng số tiền thuế, tiền phạt, tiền chậm nộp lên đến hàng ngàn tỷ đồng. Chỉ tính riêng thời điểm khủng hoảng của lĩnh vực bất động sản vừa qua, trong danh sách 100 DN nợ thuế được Cục Thuế TPHCM nêu tên, tổng số tiền nợ đã lên tới gần 7.900 tỷ đồng.

Việc công khai danh sách DN nợ thuế đã được TPHCM thực hiện căn cứ theo Luật Quản lý thuế số 78/2006/QH11 và Điều 47 Nghị định số 83/2013 của Chính phủ quy định chi tiết Luật Quản lý thuế. Không chỉ riêng Cục thuế TPHCM, Cục Hải quan TPHCM cũng có sự phối hợp chặt chẽ liên quan đến các DN nợ thuế khó đòi. Trong đó, ngành hải quan đã phải thực hiện biện pháp cưỡng chế nhiều trường hợp nhưng hiệu quả thu hồi gặp nhiều khó khăn. Các bất cập và khó khăn trong quản lý thuế thực hiện theo Luật Quản lý thuế từ tháng 7/2020 của ngành thuế TPHCM đã được đề cập tại nhiều diễn đàn. Tuy nhiên, cũng không thể phủ nhận rằng, còn những bất cập từ phía cơ quan thuế chưa được giải quyết dứt điểm, gây khó khăn trong thực hiện hồ sơ của cá nhân, DN.

Về vấn đề này, chính đại diện Cục Thuế TPHCM cũng nhìn nhận rằng, quá trình hiện các quy định pháp luật về hoàn thuế thời gian qua cũng không rõ ràng, văn bản chỉ đạo thường xuyên thay đổi, dẫn tới tâm lý lo ngại cho nhiều cán bộ, công chức trong ngành. Một số ĐBQH cũng đã không ít lần lên tiếng, đề nghị cần quy định rõ ràng trách nhiệm của DN, của cơ quan thuế. Đồng thời, cần cụ thể hóa quy trình thực hiện hoàn thuế để bảo vệ, ổn định tâm lý cho người thi hành công vụ, đồng thời đảm bảo quyền lợi của cá nhân, tổ chức, DN.