‘Nhà giáo sớm được tiếp cận với các chế độ, chính sách mới, tốt hơn’

Những chính sách mới của Luật Nhà giáo được hàng triệu giáo viên đón chờ, trong đó có chính sách về tiền lương, chính sách đãi ngộ với đội ngũ nhà giáo.

TS. Vũ Minh Đức, Cục trưởng Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý giáo dục (Bộ GDĐT) thông tin cụ thể để làm rõ quy định của luật và lộ trình triển khai trong thời gian tới.

Phóng viên: So với quy định hiện hành, Luật Nhà giáo có nhiều chính sách mới nổi bật được xem là bước đột phá nhằm nâng cao vị thế đội ngũ nhà giáo. Một trong những nội dung được quan tâm là chính sách tiền lương. Quy định cụ thể của Luật như thế nào, thưa ông?

TS. Vũ Minh Đức: Đảng và Nhà nước luôn quan tâm đến chính sách tiền lương và chế độ ưu đãi đối với nhà giáo. Tuy nhiên, quy định hiện hành chưa bảo đảm thực hiện được chủ trương “lương của nhà giáo được ưu tiên xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp”, “có chế độ ưu đãi và quy định hợp lý tuổi nghỉ hưu đối với giáo viên cũng như các trí thức khác có trình độ cao”,… đã được xác định từ Nghị quyết Hội nghị lần thứ hai Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa VIII, Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, Nghị quyết số 29-NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và Đào tạo và gần đây nhất là Kết luận số 19-KL/TW về việc tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW.

Thực tế cũng cho thấy, việc áp dụng bảng lương nhà giáo chung như các viên chức các ngành, lĩnh vực khác chưa thể hiện được mức độ phức tạp của từng ngành, nghề khác nhau. Bảng lương áp dụng đối với đa số nhà giáo đang xếp thấp hơn so với viên chức các ngành khác như y tế, xây dựng, văn hóa – thể thao, khoa học công nghệ, thông tin truyền thông...

Chính vì vậy, khi xây dựng Luật Nhà giáo, cơ quan soạn thảo mong muốn cụ thể hóa tối đa những chủ trương của Đảng và Nhà nước thành các chính sách cụ thể tại Luật Nhà giáo.

Theo đó, điểm b khoản 1 Điều 23 quy định “Lương của nhà giáo được xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp” và giao Chính phủ quy định chi tiết về chính sách tiền lương đối với nhà giáo. Đây là căn cứ quan trọng để Chính phủ có những quy định điều chỉnh liên quan đến tiền lương của nhà giáo bảo đảm chủ trương “xếp cao nhất”.

Tại dự thảo Nghị định quy định chính sách tiền lương, phụ cấp, chế độ hỗ trợ, thu hút đối với nhà giáo trong hồ sơ dự án Luật Nhà giáo, Bộ GDĐT dự kiến tham mưu Chính phủ xếp lại bảng lương của một số chức danh nhà giáo như: giáo viên mầm non, phổ thông, dự bị đại học, giáo viên giáo dục nghề nghiệp hạng IV…, để bảo đảm tính thống nhất về bảng lương áp dụng với các chức danh nghề nghiệp viên chức nhà giáo và viên chức các ngành, lĩnh vực khác; đồng thời, bảo đảm mức sống của nhà giáo, giúp nhà giáo an tâm công tác, cống hiến cho sự nghiệp giáo dục.

Đồng thời, dự thảo Nghị định cũng quy định hệ số lương đặc thù đối với nhà giáo với mức từ 1,1 đến 1,6 tùy theo cấp học, trình độ đào tạo bảo đảm lương nhà giáo cao hơn viên chức cùng bảng lương áp dụng của các ngành, lĩnh vực khác; giảm cách biệt về tiền lương giữa nhà giáo trẻ và nhà giáo lâu năm ở cùng vị trí việc làm.

Những giải pháp dự kiến này thực hiện trong bối cảnh việc trả lương vẫn đang thực hiện theo quy định tại Nghị định số 204/2004/NĐ-CP và sẽ là căn cứ để thực hiện sắp xếp lại tiền lương khi Chính phủ ban hành chính sách tiền lương mới bảo đảm lương của nhà giáo “được xếp cao nhất”.

Bên cạnh đó, điểm c khoản 1 Điều 23 Luật Nhà giáo quy định “Nhà giáo cấp học mầm non; nhà giáo công tác ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, biên giới, hải đảo và vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn; nhà giáo dạy trường chuyên biệt; nhà giáo thực hiện giáo dục hòa nhập; nhà giáo ở một số ngành, nghề đặc thù được hưởng chế độ tiền lương và phụ cấp cao hơn…” để thu hút nhà giáo và bảo đảm công bằng với những nhà giáo làm việc trong điều kiện bình thường.

Ngoài quy định về chính sách tiền lương, phụ cấp, Luật Nhà giáo quy định chính sách hỗ trợ và thu hút, trọng dụng đối với nhà giáo như thế nào, thưa ông?

- Về chính sách hỗ trợ, theo quy định của Luật Nhà giáo, tất cả nhà giáo được hưởng chế độ trợ cấp theo tính chất công việc, theo vùng; chế độ hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng; chế độ hỗ trợ chăm sóc sức khỏe định kỳ, chăm sóc sức khỏe nghề nghiệp; phụ cấp lưu động đối với nhà giáo làm công tác xóa mù chữ, phổ cập giáo dục, biệt phái, dạy tăng cường, dạy liên trường, dạy ở các điểm trường và các chính sách hỗ trợ khác theo quy định của pháp luật hiện hành.

Đồng thời, nhà giáo khi đến công tác tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, biên giới, hải đảo và vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn được thuê nhà ở công vụ theo quy định của pháp luật về nhà ở hoặc được bảo đảm chỗ ở tập thể. Trường hợp không bố trí được chỗ ở tập thể hoặc nhà ở công vụ thì nhà giáo được hỗ trợ tiền thuê nhà ở theo mức hỗ trợ thuê nhà ở công vụ theo quy định của pháp luật.

Những chính sách hỗ trợ này không hẳn là mới nhưng lần đầu có quy định tổng thể để bảo đảm tất cả nhà giáo không phân biệt công lập hay ngoài công lập đều được hưởng các chính sách hỗ trợ bảo đảm các điều kiện để nhà giáo phát triển nghề nghiệp liên tục.

Chính sách thu hút, trọng dụng bao gồm ưu tiên trong tuyển dụng, tiếp nhận; tiền lương, phụ cấp; đào tạo, bồi dưỡng; quy hoạch, bổ nhiệm; điều kiện làm việc, trang thiết bị làm việc; phúc lợi và các chính sách khác theo quy định của pháp luật.

Đây là chính sách đột phá nhằm thực hiện chủ trương của Đảng và Nhà nước trong việc thu hút, trọng dụng nhân tài, thu hút trí thức, cán bộ khoa học trẻ có trình độ cao, thu hút người giỏi trở thành nhà giáo. Đồng thời, chính sách này giúp khắc phục tình trạng thiếu nguồn tuyển, thiếu giáo viên đứng lớp ở các cơ sở giáo dục thuộc vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, biên giới, hải đảo và vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn đang diễn ra ở nhiều địa phương hiện nay.

Bên cạnh đó, Luật Nhà giáo còn quy định giáo viên mầm non nếu có nguyện vọng thì có thể nghỉ hưu ở tuổi thấp hơn tuổi nghỉ hưu của người lao động trong điều kiện bình thường nhưng không quá 5 tuổi. Trường hợp có đủ 15 năm đóng bảo hiểm xã hội trở lên thì không giảm tỷ lệ phần trăm hưởng lương hưu do việc nghỉ hưu trước tuổi. Quy định này đáp ứng tâm tư, nguyện vọng của đội ngũ giáo viên mầm non suốt thời gian qua và nhận được sự đồng tình, ủng hộ của các Đại biểu Quốc hội, dư luận xã hội. Chính sách này thể hiện sự quan tâm của Đảng và Nhà nước đối với giáo viên mầm non với đặc thù rất riêng về hoạt động nghề nghiệp hiện có những điểm khó khăn, vất vả hơn so với các cấp học, trình độ đào tạo khác.

Để giữ chân người giỏi, có trình độ cao tiếp tục cống hiến cho hoạt động giảng dạy, giáo dục, nghiên cứu khoa học và để phát triển các ngành, lĩnh vực chuyên sâu đặc thù, dự thảo Luật Nhà giáo quy định chế độ nghỉ hưu ở tuổi cao hơn đối với nhà giáo trong cơ sở giáo dục công lập có chức danh giáo sư, phó giáo sư hoặc có trình độ tiến sĩ và nhà giáo làm việc trong ngành, lĩnh vực chuyên sâu đặc thù.

Những quy định nêu trên tại Luật Nhà giáo là căn cứ pháp lý quan trọng để Bộ GDĐT ban hành theo thẩm quyền hoặc tham mưu Chính phủ ban hành các quy định, hướng dẫn cụ thể để thực hiện chính sách tiền lương, chế độ ưu đãi đối với nhà giáo thể hiện sự tôn vinh của xã hội, sự chăm lo của Đảng và Nhà nước đối với đội ngũ nhà giáo.

Vậy trong thời gian tới, Bộ GDĐT sẽ triển khai thực hiện các chính sách mới của luật ra sao, thưa ông?

- Luật Nhà giáo có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2026 với mong muốn các chính sách tốt hơn cho nhà giáo sớm được thực hiện, mặc dù việc này tạo ra áp lực rất lớn cho cơ quan soạn thảo trong tiến độ hoàn thành hệ thống văn bản hướng dẫn thi hành.

Khi Luật Nhà giáo có hiệu lực, sẽ có các văn bản quy phạm pháp luật, gồm: 2 Nghị định và gần 20 Thông tư, hướng dẫn Luật Nhà giáo được ban hành và có hiệu lực đồng thời.

Các văn bản này có vai trò rất quan trọng để Luật Nhà giáo được đảm bảo thực thi có hiệu quả trong toàn bộ hệ thống, giúp các chính sách của luật được sớm đi vào thực tế cuộc sống, nhà giáo sớm được tiếp cận với các chế độ, chính sách tốt hơn.

Trân trọng cảm ơn ông!