Phân loại rác: Hướng đến đồng bộ từ đầu nguồn

Giảm rác, thêm tiền

Nổi bật trong các mô hình phân loại rác tại nguồn (phân loại rác) phải kể đến mô hình “Phân loại rác thải tái chế tại hộ gia đình” của Hội Phụ nữ phường Tam Thắng. Sáng Chủ nhật, khu chung cư 5 tầng (phường Tam Thắng) trở nên rộn ràng hơn bởi hoạt động phân loại rác. Gần 20 chị em phụ nữ tập trung lại phía dưới sân, người phân ra làm các loại nhựa, giấy, bìa… người bỏ vào bao tải, người thì đưa lên cân. Sau khi phân loại, đã có hơn 40kg bìa các tông, gần 400 lon bia, hơn 20kg sắt vụn… đã được bán cho điểm thu mua ve chai. Trung bình mỗi tháng, các khu dân cư trên địa bàn phường thu gom được khoảng 3.150kg rác có khả năng tái chế, thu được khoảng 1,8 triệu đồng. Không chỉ tạo ra nguồn thu từ việc tái chế, mô hình này còn góp phần hỗ trợ các hộ gia đình khó khăn, tạo nên giá trị xã hội tích cực bên cạnh giá trị môi trường.

Không chỉ là địa phương đi đầu trong việc thực hiện phân loại rác, xã Long Sơn (TPHCM) còn là “điểm chuẩn” trong chuỗi liên kết của hoạt động phân loại rác giữa nhà nước, doanh nghiệp, người dân và các cơ sở thu gom phế liệu.

Từ tháng 8/2023, Công ty TNHH Đại chúng Hóa dầu SCG (SCGC) và Công ty TNHH Hóa dầu Long Sơn (LSP) đã tổ chức tập huấn, hỗ trợ năng lực nghề nghiệp cho các chủ vựa phế liệu và người thu gom rác tái chế trên địa bàn xã Long Sơn. Đến nay, hàng chục cơ sở thu mua ve chai trên địa bàn xã đã tham gia vào dự án phân loại, tiếp nhận và thu mua rác sau phân loại của người dân.

Theo báo cáo của UBND xã Long Sơn, từ năm 2020, xã đã chủ động phối hợp với các cơ quan, đơn vị có liên quan xây dựng kế hoạch và triển khai thí điểm việc phân loại rác tại Trường Tiểu học Long Sơn 1 và Trường Tiểu học Long Sơn 2. Đến năm 2022, nhân rộng mô hình và triển khai thành công Dự án thí điểm việc phân loại rác hướng đến nền kinh tế tuần hoàn, với sự tham gia của hơn 1.000 hộ gia đình và 3 cơ sở thu mua phế liệu. Đến năm 2024, mô hình này đã thu hút được 6.502 lượt người tham gia với 6.774kg rác thải.

Tại đặc khu Côn Đảo, rác không chỉ phân loại để bán ve chai, tái chế, tái sử dụng mà còn được ủ thành phân để phục vụ ngành nông nghiệp. Theo Ban Quản lý công trình công cộng đặc khu Côn Đảo, tháng 5/2023, Ban cùng nhóm chuyên gia (thuộc “Dự án giảm thiểu rác thải nhựa đại dương” của Tổ chức WWF Việt Nam), bắt đầu thực hiện mô hình ủ rác thành phân hữu cơ. Theo đó, rác sau khi thu gom được phân loại tái chế theo 2 phương pháp là: phương pháp lên men và phương pháp ủ hiếu khí. Toàn bộ lượng phân hữu cơ thu được sử dụng phục vụ trồng rau, củ, quả.

Cần hoàn thiện hạ tầng

Song song với việc chấp hành phân loại rác tại nguồn thì công tác đầu tư hạ tầng thu gom và xử lý rác cũng được quan tâm thực hiện để việc phân loại đạt hiệu quả từ đầu đến cuối nguồn. Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường (NNMT), mặc dù còn nhiều khó khăn, thử thách nhưng thời gian qua, khu vực Bà Rịa - Vũng Tàu trước đây, đã triển khai nhiều giải pháp để tiến tới phân loại rác đạt hiệu quả.

Ông Phạm Quốc Đăng - Phó Giám đốc Sở NNMT TPHCM cho biết, để việc phân loại rác tại nguồn đạt hiệu quả tối ưu, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu trước đây đã tổ chức lựa chọn nhà đầu tư dự án Nhà máy xử lý chất thải rắn bằng công nghệ đốt, phát điện trong khu xử lý chất thải tập trung tại Tóc Tiên (công suất xử lý 1.000 tấn/ngày, phát điện 20MW) và dự án Nhà máy xử lý chất thải rắn bằng công nghệ đốt tại đặc khu Côn Đảo (công suất giai đoạn đến năm 2030 là 36 tấn/ngày, đến năm 2040 là 50 tấn/ngày và dự kiến đến năm 2045 là 66 tấn/ngày). Đồng thời, đôn đốc, yêu cầu Công ty CP Môi trường xanh Bảo Ngọc đẩy nhanh tiến độ triển khai dự án Nhà máy xử lý chất thải rắn sinh hoạt và chế biến phân compost Tân Thành công suất 500 tấn/ngày tại Khu xử lý chất thải tập trung Tóc Tiên.

Tại Đặc khu Côn Đảo, ông Phan Trọng Hiền - Chủ tịch UBND đặc khu Côn Đảo cho biết, những vướng mắc của nhà máy đốt rác khu vực Bãi Nhát - Côn Đảo cũng đã được tháo gỡ. Hiện đối tác đang gấp rút lắp đặt trang thiết bị để đưa nhà máy đốt rác đi vào hoạt động nhằm xử lý toàn bộ khoảng 100.000 tấn rác đang tồn đọng tại khu vực Bãi Nhát.

Song song đó, Đặc khu Côn Đảo cũng được chấp thuận chủ trương đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án nhà máy xử lý rác Côn Đảo mới (công suất thiết kế 36 tấn rác/ngày, dự trữ nâng công suất lên 66,23 tấn rác/ngày) tại khu vực Bến Đầm.