Phía dưới tảng băng
Gần Tết, hàng “ba không”: không nhãn mác, không nguồn gốc, không hạn sử dụng lại được dịp bung ra, có mặt ở khắp chợ lớn, chợ bé. Điều này cũng chẳng hề lạ, vì năm nào cũng vậy. Người ta nói rằng đây là “thời điểm vàng” của gian lận thương mại. Biết rồi, lặp lại mãi nhưng sao vẫn vậy?
Kiểm tra chất lượng hàng hóa.
Cũng chẳng lạ lùng gì khi chỉ trong vòng 4 ngày trở lại đây, quản lý thị trường cũng như hải quan Hà Nội liên tiếp bắt được những xe hàng không rõ nguồn gốc. Nhưng sốc hơn, nguy hiểm hơn cho chính cánh đàn ông trong những ngày Tết là tin: Phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về kinh tế và quản lí chức vụ (PC46), Công an TP.HCM, qua quá trình điều tra, xác minh đã phát hiện và thu giữ trên 2.210 chai rượu ngoại nhập lậu. Phần lớn số rượu bị phát hiện, bắt giữ không có hóa đơn chứng từ, nghi là hàng giả.
Đầu tiên chỉ là việc phát hiện đối tượng điều khiển xe gắn máy chở 59 chai rượu Banlantinet Finest không dán tem nhập khẩu, 2 chai rượu Chivas 21 có dán tem nhập khẩu và 9 chai Chivas 21 không dán tem nhập khẩu. Nhưng càng khám xét càng nhiều rượu ngoại lộ diện: Chivas Regal 18 năm, Chivas Reagal 21 năm, Absolut-VOKA, rượu ngoại hiệu Baron Otard12, hiệu Dewar’s 12, Macatlan... Tất cả số rượu đó không thể chứng minh nguồn gốc mà quan trọng hơn khi chúng bị nghi là hàng giả. Toàn những nhãn hiệu nổi tiếng, nếu như bỏ tiền ra tính theo giá thị trường cũng từ 1,5 triệu đến vài chục triệu đồng/chai.
Câu hỏi vì sao hàng giả, hàng nhái cứ đến hẹn lại tung hoành, nhất là tung hoành ở những mặt hàng rượu, bánh kẹo, thuốc lá. Câu trả lời chỉ có thể là gian lận thương mại đem lại cái giá lời cho những con buôn, đặc biệt là dịp gần Tết Nguyên đán.
Vào thời điểm cận Tết, phản ứng của thị trường đối với mặt hàng rượu còn nóng hơn cả cồn 90 độ. Giá nhảy lên, thay vì đi xuống, mỗi ngày một giá. Hôm nay một chai Chivas 18 giá có thể 1,2 triệu nhưng ngày mai sẽ là 1,4 triệu. Những mặt hàng nào được tiêu thụ mạnh trong ngày Tết thì hàng giả càng nhiều, việc gian lận thương mại càng dễ. Tiền lời kiếm được càng nhiều. Và cũng dễ nhận biết rằng không có mặt hàng gì là không thể làm giả.
Còn nhớ vào năm 2009, giới rượu bia Hà Nội đã phải giật mình với “công nghệ” biến rượu trắng “nút lá chuối” thành rượu Chivas 18 và John đỏ. Cách thức là trộn rượu trắng với phẩm đỏ và dung dịch cồn cất, ủ nhiệt, đóng chai (thu mua đồng nát) và tuồn vào các nhà hàng với chất lượng “nhái” rượu mạnh giống tới 90%. Với công nghệ khoa học, nhiều người đã dùng điện cực cao để biến rượu vang hỏng thành rượu vang lâu năm. Loại công nghệ này trôi nổi trên thị trường và tư thương đã lợi dụng phát minh đó để làm rượu giả chất lượng cao khó bị phát hiện. Bằng một máy khoan đặc chế, kẻ gian làm nóng một điểm trên chai rượu (chủ yếu là phía đáy chai), dùng xilanh (cũng đặc chế) hút rượu thật, bơm vào đó chất liệu pha chế. Số rượu thật tiếp tục được pha chế đóng vào chai khác. Với công nghệ thủ công, 1 chai rượu ngoại đã biến thành 3 chai, với sự phân biệt thật - giả có lẽ chỉ bằng máy móc.
Dẫu biết rằng, cứ có hàng thật thì lập tức sẽ có hàng giả, nhưng chính vì lợi nhuận mà người ta đầu độc nhau một cách không thương tiếc.. Không phải nhìn đâu xa trước khi gian lận rượu, mỳ chính giả cũng hoành hành.
Ngay từ những ngày cuối tháng 12-2015, đầu tháng 1-2016, Ban Chỉ đạo quốc gia chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả (Ban Chỉ đạo 389) đã ban hành Kế hoạch cao điểm đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả từ nay đến Tết Nguyên đán Bính Thân 2016. Mục đích đợt cao điểm nhằm phát hiện, ngăn chặn, xử lý các vụ buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới các mặt hàng thiết yếu phục vụ trong dịp Tết Nguyên đán; các mặt hàng ảnh hưởng đến an ninh trật tự, an toàn xã hội trong dịp Tết như vũ khí, chất nổ, ma túy, pháo nổ, buôn bán hàng giả, hàng kém chất lượng, đặc biệt đối với các mặt hàng là thực phẩm, rượu bia, thuốc lá, bánh kẹo…Kế hoạch cũng nhằm xác định và quy rõ trách nhiệm cho từng ngành, từng lực lượng và từng địa phương trong việc để xảy ra tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại nhưng gian lân thương mại vẫn không dứt.
Chắc chắn rằng, những vụ gian lận được cơ quan chức năng phát hiện ra, được báo chí thông tin cũng chỉ là phần nổi của tảng băng chìm. Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của QH Nguyễn Văn Phúc từng nói, ở đâu cũng mua được hàng lậu, hàng giả; tư thương buôn bán ngang nhiên từ cây kim, sợi chỉ đến các mặt hàng gia dụng, cồng kềnh... nói lên sự thờ ơ, bất lực của cơ quan chức năng. Còn đại biểu QH Trần Du Lịch cho rằng, nguyên nhân không nhỏ của thực trạng hàng lậu tràn lan là tiêu cực trong chính lực lượng chống buôn lậu.
Tết đang đến gần, bên cạnh niềm vui, sự háo hức vẫn còn đó mối lo hàng giả, kém chất lượng, có khi còn là nguy hại. Chính vì thế, vai trò của quản lý thị trường càng lớn. Nếu không vào cuộc mạnh mẽ, chỉ “làm điểm” để đưa lên truyền thông thì hệ lụy đối với xã hội sẽ không bao giờ chấm dứt, khi người ta không dám nhận diện phía dưới tảng băng gian lận thương mại là gì.
