Tạo niềm tin và môi trường kinh doanh lành mạnh
Trao đổi với phóng viên Báo Đại đoàn kết, GS.TS Mạc Quốc Anh - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa TP Hà Nội, Viện trưởng Viện Kinh tế và Phát triển Doanh nghiệp cho rằng, việc Vingroup – một trong những tập đoàn kinh tế tư nhân lớn nhất Việt Nam quyết định khởi kiện 68 tổ chức và cá nhân đưa tin sai sự thật trên mạng Internet mang ý nghĩa pháp lý và xã hội rất quan trọng.
PV: Thưa ông, ông nhìn nhận thế nào về việc Tập đoàn Vingroup khởi kiện những tổ chức, cá nhân đưa tin sai sự thật?
Ông Mạc Quốc Anh: Thực tế cho thấy, trong bối cảnh mạng xã hội có tốc độ lan truyền tin tức nhanh hơn nhiều so với báo chí truyền thống, thì tin giả, tin sai sự thật có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng, không chỉ với doanh nghiệp mà còn đối với cả nền kinh tế.
Theo báo cáo của Tổ chức UNESCO (2023), thiệt hại toàn cầu do tin giả gây ra ước tính hơn 78 tỷ USD mỗi năm. Ở Việt Nam, Bộ Thông tin và Truyền thông cho biết năm 2024 đã xử lý hơn 2.500 trường hợp phát tán thông tin sai sự thật trên môi trường mạng.
Chính vì vậy, động thái khởi kiện của Vingroup khẳng định rằng doanh nghiệp (DN) có quyền và nghĩa vụ tự bảo vệ mình bằng pháp luật. Đây là một thông điệp mạnh mẽ: pháp luật phải trở thành “hàng rào” bảo vệ niềm tin và môi trường kinh doanh lành mạnh.
Từ góc nhìn kinh tế - chính trị, vụ việc này sẽ tạo ra những tiền lệ pháp lý cho các DN, đặc biệt là DN lớn, mạnh dạn hơn trong việc sử dụng công cụ pháp luật để bảo vệ thương hiệu. Điều này góp phần hình thành “văn hóa pháp quyền” trong môi trường kinh doanh. Đối với trách nhiệm truyền thông của báo chí và đặc biệt là các cá nhân sử dụng mạng xã hội sẽ thận trọng hơn khi đăng tải, chia sẻ thông tin. Môi trường truyền thông nhờ vậy trở nên minh bạch, giảm tình trạng tung tin thất thiệt.
Một khảo sát của VCCI năm 2024 cho thấy 68% DN nhỏ và vừa cho rằng tin giả, tin sai sự thật trên mạng ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động kinh doanh, nhưng chỉ 12% trong số đó từng nghĩ đến việc khởi kiện. Sau vụ việc này, tỷ lệ các DN cân nhắc sử dụng biện pháp pháp lý chắc chắn sẽ tăng lên.
Ở cấp độ rộng hơn, hành động này cũng phù hợp với tinh thần Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân. Khi Đảng, Chính phủ xác định kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng của nền kinh tế, thì việc bảo vệ DN trước những thông tin thất thiệt cũng là một nội dung góp phần xây dựng môi trường xã hội ổn định, minh bạch.
PV: Phía sau sự việc này, có nhiều ý kiến cho rằng cộng đồng DN nhỏ và vừa sẽ tạo dựng niềm tin tốt hơn với xã hội. Ông đánh giá thế nào về quan điểm này?
Ông Mạc Quốc Anh: Đối với cộng đồng doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs) – chiếm tới 97% tổng số DN Việt Nam, việc bị bôi nhọ, vu khống trên mạng xã hội có thể dẫn đến khủng hoảng niềm tin và mất khách hàng. Khác với các tập đoàn lớn như Vingroup, DN nhỏ và vừa thường thiếu nguồn lực để thuê luật sư, triển khai đội ngũ quản trị truyền thông hoặc phản bác dư luận.
Khi Vingroup mạnh dạn khởi kiện hàng chục cá nhân và tổ chức, SMEs có thể được củng cố niềm tin rằng pháp luật là công cụ khả thi để bảo vệ DN. Điều này có tác dụng tâm lý rất lớn, nhất là trong bối cảnh mạng xã hội trở thành “con dao hai lưỡi” vừa giúp quảng bá sản phẩm vừa có thể hủy hoại uy tín chỉ trong thời gian rất ngắn.
Động thái của Vingroup cũng là thông điệp củng cố niềm tin vào nhà nước pháp quyền, nơi quyền lợi hợp pháp của DN, dù lớn hay nhỏ, đều được bảo vệ.
Một khảo sát của VCCI năm 2024 cho thấy 68% DN nhỏ và vừa cho rằng tin giả, tin sai sự thật trên mạng ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động kinh doanh, nhưng chỉ 12% trong số đó từng nghĩ đến việc khởi kiện. Sau vụ việc này, tỷ lệ các DN cân nhắc sử dụng biện pháp pháp lý chắc chắn sẽ tăng lên.
Bên cạnh đó trong bối cảnh khởi nghiệp đổi mới sáng tạo đang phát triển mạnh (Việt Nam hiện có hơn 3.800 startup hoạt động), tin giả có thể gây ra thiệt hại khôn lường, đặc biệt với các DN công nghệ, fintech hay sản phẩm mới.
PV: Từ góc độ Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Hà Nội, ông có khuyến nghị gì?
Ông Mạc Quốc Anh: Bên cạnh những giải pháp về xúc tiến thương mại, các ngành chức năng cần tổ chức các khóa tập huấn cho các DN nhỏ và vừa về kỹ năng xử lý khủng hoảng truyền thông để mỗi DN cần có kịch bản sẵn sàng phản hồi khi bị đưa thông tin sai lệch hoặc bôi nhọ. Đồng thời cung cấp thông tin về các quy định pháp luật liên quan đến tin giả, tin sai sự thật, quy trình khởi kiện,…
Về phía Hiệp hội có thể làm việc với các công ty bảo hiểm để xây dựng gói bảo hiểm truyền thông cho các DN nhỏ và vừa, hỗ trợ chi phí luật sư, tư vấn truyền thông khi xảy ra khủng hoảng. Đây là mô hình đã được áp dụng thành công tại một số quốc gia như Singapore và Hàn Quốc. Bên cạnh đó thành lập “Tổ công tác chống tin giả” trong Hiệp hội. Một tổ công tác chuyên trách có thể thu thập, xác minh, báo cáo nhanh các trường hợp tin giả liên quan đến hội viên. Hỗ trợ tư vấn pháp lý, kết nối với cơ quan chức năng. Phối hợp với các nền tảng mạng xã hội (Facebook, TikTok, YouTube) để gỡ bỏ thông tin sai sự thật…
Bên cạnh những giải pháp trên, theo tôi về cơ chế chúng ta cần tăng chế tài xử phạt việc đưa thông tin giả. Hiện nay, mức phạt hành chính phổ biến cho hành vi tung tin giả chỉ từ 10-20 triệu đồng, chưa đủ sức răn đe. Cùng với đó, xây dựng cơ chế tố tụng nhanh đối với vụ việc tin giả ảnh hưởng đến DN, nhằm giảm thời gian và chi phí kiện tụng.
Xin trân trọng cảm ơn ông!
TS. Vũ Đình Ánh - nguyên Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường - giá cả (Bộ Tài chính):
Doanh nghiệp phải biết tự bảo vệ mình
Với các DN đặc biệt là những DN, tập đoàn lớn bị tung sai sự thật có thể tác động trực tiếp đến môi trường kinh doanh. Chính vì vậy việc Vingroup khởi kiện là một phản ứng cần thiết để bảo vệ danh tiếng và quyền lợi hợp pháp, nhưng điều quan trọng hơn là DN cũng cần được hỗ trợ từ các cơ quan nhà nước.
Nếu DN phải tự đứng ra đối mặt với những thông tin bôi nhọ mà không có sự hỗ trợ, sẽ rất khó khăn, đặc biệt với các DN vừa và nhỏ, vốn không đủ tiềm lực tài chính và pháp lý để xử lý các vụ việc phức tạp. Do đó, ngoài sự chủ động của DN cần có sự tham gia của các cơ quan nhà nước, hiệp hội ngành nghề và cộng đồng xã hội giúp DN thuận lợi hơn trong việc bảo vệ quyền lợi chính đáng của họ.
TS Võ Trí Thành - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược Thương hiệu và Cạnh tranh:
Không dung túng cho những hành vi coi thường pháp luật
Trong kỷ nguyên mạng xã hội, tin tức lan truyền chỉ trong vài giây nhưng không phải nội dung nào cũng đúng sự thật. Dù cơ quan chức năng đã xử lý nhiều trường hợp nhưng mức phạt còn nhẹ nên chưa đủ sức răn đe. Chính vì vậy, động thái từ Tập đoàn Vingroup là rất cần thiết. Đây không chỉ là việc làm thể trách nhiệm với chính DN mình mà còn thể hiện trách nhiệm với xã hội với những người đã và đang sử dụng dịch vụ từ DN.
