Thêm 2 ngoại ngữ trong nhà trường: Có cần thiết? – Kỳ cuối: Chớ làm cảm tính

Tất nhiên, nói cho đến cùng thì cái sự học chẳng bao giờ là thừa, là đủ cả. Học nữa, học mãi, thậm chí càng học càng thấy dốt nên cần phải trau dồi càng nhiều kiến thức càng tốt. Song, điều đó không có nghĩa là cơ quan quản lý giáo dục, mà ở đây là Bộ GDĐT có thể dễ dàng đưa ra quyết định khi chưa đủ cứ liệu khoa học, trải nghiệm thực tiễn.

Dù đã cho dạy thử nghiệm hai loại ngôn ngữ Hàn và Đức theo hình thức lựa chọn (ngoại ngữ 2), nhưng tới thời điểm này Bộ GDĐT chưa hề công bố kết quả sơ kết, tổng kết về tính thiết thực, sự hữu ích của hai loại ngôn ngữ này, để có căn cứ quyết định đưa chúng trở thành ngoại ngữ 1 bắt buộc. Vậy quyết định trên dựa vào cơ sở nào?

Để lý giải cho việc đưa hai ngôn ngữ Hàn và Đức trở thành ngoại ngữ 1, Bộ GDĐT khẳng định qua quá trình dạy và học thí điểm, các học sinh đón nhận hết sức hào hứng, tham gia học nhiều, rất khả quan. Đó chỉ là lời giải thích phiến diện, chứ chưa hề có con số thống kê cụ thể từ một cuộc khảo sát nghiêm túc do tổ chức hay đơn vị nào thực hiện.

Hiện, trong các môn ngoại ngữ 1, chỉ có tiếng Anh là phổ biến, được triển khai dạy và học tại hầu hết các trường phổ thông. Còn lại những ngoại ngữ khác như Pháp, Nga, Nhật... thì cũng chưa thể phổ biến (nếu không muốn nói là rất ít) dạy trong các trường phổ thông. Vậy thì cớ sao lại phải “cố gắng” đưa thêm hai ngôn ngữ Hàn, Đức vào làm gì?

Dù Bộ GDĐT có đưa tiếng Hàn, tiếng Đức vào thành ngoại ngữ 1, nhưng nếu các trường phổ thông trên toàn quốc không muốn, hoặc không thể triển khai dạy và học thì quyết định đó cũng chỉ nằm ở trên giấy. Biết là rất khó triển khai trên diện rộng toàn quốc (bởi nhiều lý do) còn cố đưa ra một quyết định “cứng” như vậy để làm gì?

Nói là hầu hết các trường phổ thông trên toàn quốc (trừ hai địa phương lớn là Hà Nội và TP Hồ Chí Minh) khó có thể triển khai dạy và học hai ngôn ngữ Hàn và Đức là hoàn toàn có cơ sở. Bởi lẽ, để triển khai dạy và học những ngoại ngữ này, điều kiện cần và đủ là phải có giáo viên tiếng Hàn, tiếng Đức đạt chuẩn, cùng với đó là cơ sở vật chất đi kèm.

Cứ cho là việc tuyển giáo viên các ngoại ngữ trên đơn giản, dễ dàng, các trường cũng sẵn sàng nguồn lực để đầu tư cơ sở vật chất dạy và học. Cứ cho là nhiều học sinh sẽ đăng ký học hai ngoại ngữ này, vì văn hóa Hàn Quốc cũng đang hấp dẫn giới trẻ, khiến giới trẻ bị choáng ngợp. Song, ngay cả như vậy thì Bộ GDĐT cũng phải tính toán kỹ lưỡng về hiệu quả khi triển khai dạy và học hai ngoại ngữ này.

Nếu không được cân nhắc kỹ lưỡng, xem xét thấu đáo, chỉ đưa ra quyết định theo cảm tính, rất có thể sẽ là sai lầm dẫn đến lãng phí nguồn lực. Một chuyên gia giáo dục đã đưa ra cảnh báo rằng, nhiều học sinh hiện đang “mê” các sao Hàn Quốc nên sẽ rất hào hứng đăng ký học ngoại ngữ này. Nhưng khi lớn lên các em không thể sử dụng ngôn ngữ này để làm việc, trong khi lại không có ngôn ngữ phổ thông là tiếng Anh thì sẽ rất khổ.

Đó là chưa kể đến việc thiếu đồng bộ giữa các cấp học, giữa các trường. Chẳng hạn như một học sinh đang học tiếng Hàn hoặc tiếng Đức, nhưng vì lý do bất khả kháng nào đó phải chuyển sang trường mới mà ở đó không có loại ngoại ngữ trên, các em sẽ phải học lại từ đầu ngoại ngữ khác sẽ rất vất vả, không thể theo kịp các bạn cùng lớp, cùng trường.

Hay việc ở cấp THCS các em học tiếng Hàn hay tiếng Đức, nhưng khi lên cấp THPT lại không dạy hai ngoại ngữ này thì các em phải làm sao? Chắc chắn là phải bắt nhịp ngay với ngoại ngữ mới đang được dạy tại trường THPT. Đó không chỉ là sự lãng phí thời gian, công sức, tiền bạc, mà còn khiến các em học sinh vô cùng khổ sở khi phải làm quen với môn học mới.

Theo cách giải thích của Vụ trường Vụ Giáo dục trung học (Bộ GDĐT) Nguyễn Xuân Thành, gọi là ngoại ngữ 1 bắt buộc, nhưng học sinh có quyền lựa chọn có học ngoại ngữ đó hay học ngoại ngữ khác. Nghe đã thấy trúc trắc, và “sai sai” rồi. Vậy thì cớ sao Bộ GDĐT không giữ nguyên đó là các ngoại ngữ 2, cớ sao cứ nhất thiết phải “nâng cấp” chúng trở thành ngoại ngữ 1?

Dư luận xã hội cho rằng, với vai trò quản lý nhà nước trong lĩnh vực giáo dục, liên quan đến nguồn lực con người có ý nghĩa quan trọng trong sự nghiệp phát triển của đất nước, Bộ GDĐT cần có sự thấu đáo, cẩn trọng trong từng quyết định đưa ra, tránh việc phải sửa sai, thu hồi như đã từng có tiền lệ. Mỗi quyết sách phải dựa trên cứ liệu khoa học, kinh nghiệm rút ra từ thực tiễn, chớ làm theo cảm tính, để rồi lại phải “nói lại cho rõ”.