Thị trường vàng chờ sự thay đổi

Bỏ độc quyền là giải pháp dài hạn, từng được nhiều chuyên gia ủng hộ để mở đường cho cạnh tranh lành mạnh, đa dạng nguồn cung và thu hẹp khoảng cách lớn giữa giá vàng trong nước và thế giới. Thực tế, việc độc quyền vàng miếng có từ khi Nghị định 24/2012 ra đời.

Theo đó, Ngân hàng Nhà nước trở thành đơn vị duy nhất được phép sản xuất vàng miếng, chọn SJC làm thương hiệu vàng miếng quốc gia, thay thế 9 thương hiệu trước đó. Cơ chế này cũng yêu cầu các ngân hàng dừng huy động và đóng cửa các sàn vàng.

Tuy nhiên, sau hơn một thập kỷ, những bất cập bắt đầu lộ rõ. Mạng lưới kinh doanh vàng miếng thu hẹp mạnh, từ 12.000 điểm xuống còn khoảng 2.600 địa điểm thuộc 37 ngân hàng và doanh nghiệp (DN).

Sau thông điệp của Tổng Bí thư, trong phiên giao dịch sáng 29/5, giá vàng miếng và vàng nhẫn đồng loạt giảm. Giá vàng miếng được giao dịch quanh mốc 115,2 – 117,2 triệu đồng/lượng. Như vậy so với thời điểm đỉnh giá vàng 124,5 triệu đồng/ lượng được thiết lập vào thời điểm cuối tháng 4/ 2025, nay giá vàng đã lao dốc 7 triệu đồng/lượng.

Giá vàng nhẫn cũng giảm, Công ty Vàng bạc đá quý Sài Gòn niêm yết giá vàng nhẫn 110 – 113 triệu đồng/lượng, vàng Phú Quý niêm yết 110,5 – 113,5 triệu đồng/lượng, DOJI niêm yết 111 – 113 triệu đồng/lượng.

Trên thị trường thế giới, giá vàng sụt giảm mạnh khi chịu tác động từ đồng USD vững giá, khiến vàng – vốn được định giá bằng USD trở nên đắt đỏ hơn đối với các nhà đầu tư sử dụng đồng tiền khác. Điều này làm giảm sức hấp dẫn của vàng như một tài sản trú ẩn an toàn. Mặt khác, tâm lý chấp nhận rủi ro của nhà đầu tư được cải thiện nhờ giọng điệu hòa giải của Mỹ trong các vấn đề thương mại với các nền kinh tế lớn như Trung Quốc và EU. Điều này làm giảm nhu cầu đối với vàng – tài sản thường được tìm đến trong thời kỳ bất ổn. Giá vàng giao ngay hiện ở ngưỡng 3.265 USD/ounce.

Thị trường vàng trong thời gian vừa qua đã nổi lên nhiều vấn đề. Việc chênh lệnh giá vàng trong nước và thế giới, một số động thái của các DN tham gia thị trường vàng có tính thao túng, găm hàng, đội giá; việc buôn lậu vẫn còn phức tạp; việc quản lý còn có lúc, có nơi lỏng lẻo, chưa phù hợp với kinh tế thị trường...

Giới chuyên gia khẳng định việc sửa đổi Nghị định 24 cần hướng đến mục tiêu quản lý hiệu quả, khuyến khích để huy động nguồn lực từ vàng đưa vào phục vụ sản xuất kinh doanh, góp phần phát triển đất nước. Khâu cốt lõi của sửa đổi Nghị định 24 là xóa độc quyền nhập khẩu nguyên liệu vàng, sản xuất vàng miếng hàng hóa. Các DN được quyền tự do chọn thương hiệu vàng miếng riêng, đồng thời cũng xóa thương hiệu quốc gia trong sản xuất vàng miếng hàng hóa là SJC. Đối với vàng miếng ngoại hối, do NHNN độc quyền nhập khẩu nguyên liệu và sản xuất theo tiêu chuẩn quy định của NHNN.

Để giải quyết bài toán trên thị trường vàng, theo chuyên gia kinh tế - TS Lê Xuân Nghĩa, thượng sách là cho phép nhập khẩu vàng, yêu cầu các đơn vị nhập khẩu bán sỉ cho các DN bán lẻ.

Trung sách là cho phép 9 ngân hàng thương mại và 4 công ty kinh doanh vàng được nhập khẩu vàng, lập một sàn giao dịch, định giá theo quy định. Sàn này không được bán lẻ. Đây là cách giúp giá vàng trong nước không chênh lệch quá cao so với thị trường thế giới.

“Vàng là nguồn dự trữ vô cùng quan trọng. Mỗi năm Việt Nam chỉ cần nhập khẩu 3-4 tỷ USD vàng, nhưng nhiều người đã lo “chảy máu ngoại tệ”, trong khi nhập khẩu rượu ngoại, xì gà, thuốc lá ngoại tới 8 tỷ USD/năm lại không ai nói về vấn đề này?” - ông Nghĩa nêu quan điểm.