Thỏa thuận Anh và EU lại gặp khó

Trưởng đoàn đàm phán của EU và Anh bàn về tương lai hậu Brexit.

Nỗ lực của nước Anh

Ông Fabian Zuleeg, Giám đốc điều hành Trung tâm Chính sách châu Âu về thỏa thuận thương mại Anh - EU hậu Brexit cho biết những nỗ lực của Chính phủ Anh trong các vòng đàm phán với EU là rất đáng ghi nhận nhưng chưa đủ. “Thủ tướng Anh Boris Johnson và cộng sự giữa bộn bề khó khăn vẫn đưa ra được văn bản dự thảo dài hàng trăm trang để đàm phán, tránh việc phải yêu cầu EU gia hạn giai đoạn chuyển tiếp. Dù kết quả ra sao, nỗ lực đó là sự cố gắng của nước Anh”.

Bình luận của Hãng tin Reuters cho thấy việc Anh khởi động thương lượng với Mỹ thời gian gần đây chính là bước đi khôn khéo, góp phần tạo lợi thế cho London trên bàn đàm phán với EU. “Ông Boris Johnson hiểu rõ, tình hình thậm chí sẽ lộn xộn hơn khi Anh bước vào năm 2021 mà không có bất kỳ thỏa thuận nào để giải quyết thương mại song phương”.

Anh có thể yêu cầu gia hạn chuyển tiếp trong một hoặc hai năm, nhưng phải thông báo cho EU về yêu cầu của họ trước ngày 1/7. Tuy nhiên, Chính phủ Anh cho đến nay đã loại bỏ khả năng gia hạn thời kỳ chuyển tiếp Brexit vào cuối năm, kể cả khi EU yêu cầu để giảm bớt sức nóng chính trị của vấn đề này tại Anh trong trường hợp đạt được một thỏa thuận thương mại, quan hệ giữa Anh và EU sẽ bị cắt đứt vào cuối năm 2020.

Một thỏa thuận mới sẽ cho phép hai bên bắt đầu một quan hệ đối tác mới. Nếu không, hoạt động trao đổi thương mại, di chuyển và vô số các mối quan hệ khác giữa hai bên sẽ thay đổi hoàn toàn chỉ sau một đêm. Hàng hóa trao đổi giữa Anh và 27 nước EU sẽ bị đánh thuế, kiểm soát nhập khẩu theo đúng các quy định của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO).

Tuy nhiên, phát biểu trước các nghị sỹ Anh ngày 27/5, Trưởng đoàn đàm phán của nước này David Frost tái khẳng định Anh không có kế hoạch đề nghị thêm thời gian dù có những khác biệt căn bản trong lập trường của các bên.Tại một hội nghị trực tuyến, ông Frost nói lập trường của Chính phủ Anh là không gia hạn giai đoạn chuyển tiếp.

Ông Frost cho biết ông Johnson sẽ tham gia vào các cuộc đàm phán với Chủ tịch Ủy ban châu Âu và Hội đồng châu Âu trước thời hạn vào tháng Sáu tới. Cuộc họp có thể sẽ xác định liệu Anh có ra khỏi EU mà không đạt một thỏa thuận thương mại vào năm 2021 hay không.

EU nhượng bộ?

Theo Reuters, lãnh đạo EU hiện có quan điểm tích cực hơn đối với Anh trong việc đàm phán thỏa thuận thương mại giữa hai bên hậu Brexit. Cụ thể, nguồn tin nêu rõ rằng EU sẵn sàng xem xét lại lập trường chính sách trong việc tiếp cận đầy đủ các ngư trường của Anh. Nguồn tin từ phía EU cũng cho hay, phía EU có động thái linh hoạt hơn như vậy là bởi phát ngôn mà ông Michael Gove, người được Thủ tướng Boris Johnson giao phụ trách việc chuẩn bị cho tình huống Brexit không thoả thuận đưa ra.

“Chính phủ Anh vẫn duy trì cam kết đạt được một thỏa thuận thương mại tự do, song thành công phụ thuộc vào việc EU thừa nhận nước Anh bình đẳng với họ về chủ quyền”- ông Michael Gove tuyên bố.Một quan chức EU giấu tên đánh giá, đây đều là những dấu hiệu cho thấy sự cải thiện trong lập trường hai phía.

Giới phân tích chính trị thế giới bình luận, nếu EU thực sự nhượng bộ London trong lần đàm phán vào tuần tới thì cơ hội cho một thỏa thuận Anh - EU hậu Brexit là rất lạc quan. Quan trọng hơn hết, để đàm phán thương mại có tiến triển, cả Anh và EU cùng phải nhượng bộ. Trong khi EU cần thể hiện sự thỏa hiệp hơn nữa, thì Chính phủ Anh cũng cần linh hoạt hơn trong đường hướng của mình.

Trước đó, vòng đàm phán hôm 15/5 về vấn đề này đã gây bất đồng sâu sắc giữa hai bên, làm gia tăng nguy cơ không thỏa thuận. EU muốn giữ nguyên trạng các quy định để ngư dân của ít nhất tám quốc gia thành viên có quyền tiếp tục đánh bắt cá trong vùng biển của Anh và xem đây như một phần của một thỏa thuận thương mại tổng thể.

Tuy nhiên, phía Anh phản đối và đòi hỏi áp dụng mô hình hợp tác giữa EU và Na Uy hiện nay, tức là hai bên sẽ thảo luận từng năm một để đưa ra phạm vi và hạn mức đánh bắt cá cho từng bên, đồng thời muốn tách bạch riêng vấn đề đánh bắt cá khỏi thỏa thuận tự do thương mại.