Thúc đẩy logistics xanh
Gần 42.000km đường thủy nội địa được xem là điều kiện thuận lợi để phát triển vận tải thủy, một phương thức vận tải có lượng phát thải thấp, khả năng chuyên chở hàng hóa khối lượng lớn, giúp giảm áp lực cho đường bộ và thúc đẩy phát triển logistics xanh, phát triển bền vững.
Chưa tham gia sâu vào chuỗi container
Theo nhận định của giới chuyên gia, vận tải thủy phát sinh lượng phát thải thấp. Với gần 42.000km đường thủy nội địa mà Việt Nam hiện có, rất thích hợp để các doanh nghiệp (DN), tổ chức giảm phát thải trong sản xuất, kinh doanh, hướng tới phát triển logistics xanh. Qua đó giảm áp lực cho giao thông đường bộ.
Ông Phạm Hải Anh - Ủy viên Ban Chấp hành Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ Logistics Việt Nam (VLA) cho biết, vận tải chiếm khoảng 30% tổng lượng phát thải carbon, với 90% trong đó từ vận tải đường bộ.
Bộ Công thương đánh giá, năng lực vận tải đường sông phần lớn chưa được tận dụng. Đường thủy nội địa vẫn chủ yếu chở hàng giá trị thấp, chưa tham gia sâu chuỗi container. Cảng bến nhiều nhưng quy mô nhỏ, thiết bị lạc hậu; luồng tuyến đầu tư chậm. Khó khăn còn đến từ thủ tục hành chính phức tạp, thiếu kho gom hàng, phương tiện chưa đồng bộ…
Còn theo bà Ngọc Nguyễn - quản lý cấp cao Khối Thương mại và Dịch vụ Cảng - Cụm Đông Nam Á (Tập đoàn DP World), vận dụng hiệu quả vận tải đa phương thức, kết hợp giữa đường thủy, đường sắt và đường bộ là cách hiệu quả để giảm phát thải, hướng tới logistics xanh. Vậy nhưng hiện thị phần luân chuyển hàng hóa đường thủy nội địa chỉ chiếm 19%. Và trên thực tế, tại Đồng bằng sông Cửu Long, 90% hàng hóa đến các cảng biển quốc tế ở TPHCM vẫn là đường bộ.
Chia sẻ ở góc độ DN, ông Mai Trọng Đàm - Tổng Giám đốc Đăng Khoa Logistics, đơn vị chuyên kết nối các tuyến hàng hóa từ Bắc Ninh đến Hải Phòng cho biết, hàng hóa từ Bắc Ninh, nơi được xem là trung tâm công nghiệp phía Bắc đến các cảng ở Hải Phòng mới chỉ có 4% bằng đường sông. Khả quan nhất là Đông Nam Bộ, nơi 75% hàng hóa trong khu vực đưa đến cảng Cái Mép bằng đường thủy. Tuy nhiên, hiện khu vực này đang quá tải hai đầu xếp dỡ.
Trong khi đó, theo ông Nguyễn Văn Hà - Giám đốc Vận hành Sowatco kiêm Giám đốc cảng Sowatco Long Bình, năng lực của các tuyến sông và cảng cản nội địa như Trường Thọ, Đồng Nai, Bình Dương, Long Bình… hạn chế, một số cơ sở không được nâng cấp do quy hoạch giải tỏa kéo dài.
Tận dụng lợi thế
Giới chuyên gia nhận định, lợi thế về giao thông vận tải đường thủy là rất lớn: Vận chuyển được khối lượng lớn, giá thành rẻ, lại an toàn. Vận chuyển bằng đường thủy sẽ làm giảm giá thành logistics, giảm tình trạng ùn tắc. Do vậy, cơ quan chức năng cần rà soát, cập nhật quy hoạch hạ tầng đường thủy nội địa, cũng như cảng biển, đảm bảo kết nối đồng bộ với các loại hình vận tải khác. Đồng thời, ứng dụng công nghệ trong quản lý, khai thác, cải cách thủ tục đăng kiểm, cấp phép và quản lý phương tiện. Về dài hạn, cần kết hợp tăng tỷ trọng vận tải thủy nội địa và xanh hóa các phương tiện vận tải thủy nội địa.
Ông Mai Trọng Đàm - Tổng Giám đốc Đăng Khoa Logistics chỉ ra, chi phí vận tải đường sông giúp giảm ít nhất 10% so với đường bộ. Còn chi phí nâng hạ container tại cảng biển bằng đường thủy giảm 50%, tại cảng cạn nội địa giúp giảm 30 - 40%. Đồng quan điểm, ông Nguyễn Văn Hà - Giám đốc Vận hành Sowatco kiêm Giám đốc cảng Sowatco Long Bình cho hay, các cảng cần tăng liên kết, hợp tác để tận dụng hạ tầng và tăng công suất. Đồng thời, nâng cấp trang thiết bị và hạ tầng, áp dụng công nghệ số để liên kết các cảng với phương tiện thủy và cảng cạn nội địa, tối ưu hóa luân chuyển hàng hóa. Các khu vực kinh tế trọng điểm như Đông Nam Bộ cần phát triển thêm các khu trung tâm logistics và đường sắt kết nối với cảng.
Theo ông Vũ Trường Tôn Hiển - Giám đốc công ty đóng tàu Sowatco, các đội tàu hiện còn chậm trong chuyển đổi xanh và áp dụng các tiêu chuẩn ESG (Môi trường- Xã hội và Quản trị doanh nghiệp). Bản thân công ty này đang thực hiện lộ trình thanh lý các đội tàu cũ và đóng mới những con tàu hiện đại hơn, sử dụng hệ thống thu gom - xử lý khí thải và dùng tấm năng lượng mặt trời để phát điện sinh hoạt.
Trong khi đó, theo Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Xuân Sang, thời gian tới, Bộ Xây dựng sẽ tập trung xây dựng Luật Hàng hải và đường thủy nội địa mới trên tinh thần kế thừa Luật Hàng hải và đường thủy nội địa trước đây để tạo hành lang pháp lý vững chắc cho ngành hàng hải và đường thủy Việt Nam phát triển ổn định trong giai đoạn mới.
