Từ vùng đất nghèo khó đến thủ phủ sầu riêng

Chuyển mình mạnh mẽ

Năm 2002, trong bối cảnh giá cà phê, hồ tiêu liên tục biến động, người dân ở huyện Krông Pắc cũ, nay là xã Ea Knuếc, xã Krông Pắc tỉnh Đắk Lắk đã mạnh dạn chuyển đổi một phần diện tích đất cà phê sang trồng sầu riêng - chủ yếu là giống Dona. Cây sầu riêng không chỉ thích nghi tốt mà còn cho năng suất cao, chất lượng trái đạt chuẩn. Khi thị trường tiêu thụ, đặc biệt là Trung Quốc bắt đầu có nhu cầu nhập khẩu sầu riêng chính ngạch, cánh cửa đã mở ra cho người nông dân và họ không bỏ lỡ cơ hội này.

Chỉ trong vòng vài năm trở lại đây, diện tích trồng sầu riêng tại xã Ea Knuếc và Krông Pắc tăng cao. Tính đến cuối năm 2024, toàn huyện Krông Pắc (cũ) đã có 8.113ha sầu riêng, phần lớn được trồng xen với cà phê - mô hình canh tác kép giúp gia tăng hiệu quả sử dụng đất và thu nhập cho người dân. Trong đó, Ea Knuếc là xã chiếm phần lớn diện tích (hơn 5.000ha), xã Krông Pắc (2.752ha) còn lại là các xã khác.

Tại xã Ea Knuếc, có gia đình từng vay mượn để trồng 1ha sầu riêng xen cà phê. Sau 5 năm, khi vườn bắt đầu cho trái ổn định, mỗi mùa thu về từ 15 - 20 tấn/ha, bán với giá trung bình từ 40.000 - 60.000 đồng/kg.

Anh Từ Hữu Trung (buôn Ea Đung, xã Ea Knuếc) cho biết, anh có 2ha sầu riêng trồng từ năm 2012, mỗi năm thu được 30 tấn, bán với giá 50.000 đồng/kg, mỗi năm gia đình anh thu về khoảng 2 tỷ đồng. “Trước đây chúng tôi không dám mơ có ô tô nhưng hiện nay điều đó đã trở thành hiện thực nhờ chuyển đổi sang trồng sầu riêng” - anh Trung nói.

Còn anh Hoàng Văn Lâm bộc bạch: Nhờ cây sầu riêng, gia đình anh đã được đổi đời. Theo anh Lâm, đây là năm thứ 13 anh gắn bó với cây sầu riêng, trung bình mỗi năm với 1,3ha, gia đình thu được khoảng 2,4 tỷ đồng. Năm nay diện tích sầu được tăng lên 1,8ha, tuy thời tiết không thuận lợi nhưng dự kiến vẫn thu được 1,8 tỷ đồng, trừ mọi chi phí vẫn lãi khoảng 1,5 tỷ đồng.

“Trước đây chưa trồng sầu riêng, cuộc sống gia đình khó khăn lắm, sáng đi làm thuê, chiều về vừa đi đón con, vừa đi cắt cỏ, làm đủ mọi việc nhưng vẫn không đủ ăn, nợ nần chồng chất. Giờ gia đình tôi đã làm được nhà, các con ăn học đầy đủ, việc mua ô tô chỉ trong tầm tay” - anh Lâm cho biết.

Không chỉ thay đổi đời sống cá nhân, cây sầu riêng còn mang lại sự đổi thay toàn diện cho bộ mặt nông thôn ở Krông Pắc. Những con đường đất đỏ trước đây giờ đã được bê tông hóa, nhà cửa khang trang mọc lên san sát, hệ thống điện nước, viễn thông được đầu tư đồng bộ. Các mô hình nông thôn mới kiểu mẫu đang từng bước hình thành, với sự chủ động từ chính người dân.

Vươn ra thế giới

Không dừng lại ở việc tiêu thụ trong nước, sầu riêng tại Krông Pắc nhanh chóng bắt nhịp xu thế xuất khẩu chính ngạch. Địa phương này đã chủ động đăng ký mã số vùng trồng và mã cơ sở đóng gói với Cục Bảo vệ Thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) để đáp ứng các yêu cầu nghiêm ngặt của thị trường Trung Quốc - thị trường nhập khẩu sầu riêng lớn nhất hiện nay.

Ông Mai Đình Thọ - Chủ tịch Hội đồng quản trị Hợp tác xã Nông nghiệp sạch (xã Krông Pắc) cho biết: Hợp tác xã có gần 200 thành viên. Trước đây bà con chủ yếu trồng nông sản ngắn ngày như lúa, bắp, cà phê nên thu nhập rất thấp, từ khi chuyển đổi qua cây sầu riêng thì đời sống bà con được thay đổi rất lớn. Giờ bà con xã viên nhà nào cũng có nhà xây, mua sắm xe ô tô và các tiện nghi sinh hoạt đắt tiền.

Nhận thức được tầm quan trọng chiến lược của sầu riêng, chính quyền địa phương đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ như hướng dẫn quy trình trồng theo tiêu chuẩn VietGAP; tập huấn kỹ thuật canh tác, phòng trừ sâu bệnh; kêu gọi doanh nghiệp đầu tư chế biến, bảo quản sau thu hoạch; tổ chức lễ hội sầu riêng Krông Pắc định kỳ nhằm quảng bá và kích cầu tiêu dùng.

Ngoài ra, các xã còn định hướng phát triển du lịch trải nghiệm nông nghiệp cho du khách đến thăm các vườn sầu riêng đạt chuẩn, thưởng thức trái cây tươi và tìm hiểu quy trình sản xuất. Đây vừa là cách nâng cao giá trị sản phẩm, vừa là kênh quảng bá hiệu quả cho thương hiệu địa phương.

Câu chuyện sầu riêng ở xã Ea Knuếc, xã Krông Pắc là minh chứng sống động cho sức mạnh của nông nghiệp bản địa khi được định hướng đúng. Từ loại cây từng bị nghi ngờ về khả năng thích nghi, sầu riêng nay trở thành “cây làm giàu” cho cả một vùng đất. Tuy nhiên, phía trước vẫn còn nhiều thách thức như biến đổi khí hậu, rủi ro thị trường, yêu cầu kiểm dịch ngày càng khắt khe đòi hỏi người dân và chính quyền địa phương không thể “ngủ quên trên chiến thắng”. Chỉ khi phát triển theo hướng bền vững - tức là sản xuất sạch, liên kết chuỗi, chế biến sâu và xây dựng thương hiệu - thì hành trình từ Krông Pắc ra thế giới mới thật sự vững chắc.