Tuyên truyền phát triển kinh tế tập thể, hợp tác xã trong giai đoạn mới

Tham dự và chủ trì hội nghị có các đại biểu: ông Lê Quốc Minh, Ủy viên Trung ương Đảng, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam; ông Lê Hải Bình, Ủy viên dự khuyết Trung ương Đảng, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương; ông Nguyễn Ngọc Bảo, Bí thư Đảng đoàn, Chủ tịch Liên minh Hợp tác xã Việt Nam, Phó Trưởng Ban Chỉ đạo đổi mới, phát triển kinh tế tập thể, hợp tác xã; ông Bùi Trường Giang, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội đồng Lý luận Trung ương.

Bên cạnh đó, hội nghị còn có sự tham dự của gần 200 đại biểu, đại diện lãnh đạo các bộ, ban ngành, các hợp tác xã tiêu biểu trên cả nước và các cơ quan báo chí.

Vấn đề đặt ra trong giai đoạn mới

Phát biểu tại hội nghị, ông Lê Hải Bình, Uỷ viên Dự khuyết Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương cho biết, tại Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh là người đưa ra những quan điểm lý luận đầu tiên về HTX. Bác Hồ đã luôn dành thời gian quan tâm tới người nông dân, khu vực nông thôn. HTX được Bác đề cập 505 lần trong các thư, văn kiện, bài báo. Dựa trên lý luận của Bác, Đảng và Nhà nước đã xây dựng chính sách, thể chế cho khu vực kinh tế tập thể, HTX.

Việt Nam lần đầu tiên thông qua Luật HTX năm 1996. Tiếp đó, từ những thực tế triển khai đã ban hành Luật HTX 2003, Luật HTX 2012 sửa đổi, từ đó tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho khu vực kinh tế tập thể, HTX.

Ông Lê Hải Bình cũng nhấn mạnh, kinh tế tập thể, mà nòng cốt là hợp tác xã là bộ phận cấu thành quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta hiện nay. Trong những năm qua, phát triển kinh tế tập thể, hợp tác xã luôn là chủ trương lớn, được Đảng và Nhà nước quan tâm, chú trọng.

Ông Bùi Trường Giang, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội đồng Lý luận Trung ương cho biết, chủ trương về phát triển nông nghiệp, nông thôn, nông dân được thể hiện thống nhất và xuyên suốt trong các văn kiện của Đảng. Trong đó, phát triển kinh tế tập thể đóng vai trò quan trọng trong việc cơ cấu lại sản xuất, thúc đẩy nông nghiệp phát triển, nâng cao thu nhập và đời sống cho người nông dân theo đúng mục tiêu mà Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng đã đề ra.

Trong hơn 20 năm qua (2002 - 2022), Nghị quyết số 13-NQ/TW, ngày 18/3/2002, của Ban Chấp hành Trung ương “Về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể”, đã được triển khai thực hiện nghiêm túc, tích cực, đạt được nhiều kết quả quan trọng trong đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể.

Tuy nhiên, theo đánh giá của ông Bùi Trường Giang về những vấn đề về lý luận, thực tiễn đặt ra hiện nay về phát triển kinh tế tập thể đó là chưa tạo bước chuyển biến căn bản trong nhận thức và tư duy lý luận về kinh tế thị trường (KTTT), còn có những điểm chưa thống nhất, nội dung chưa rõ, chưa thấy được tính quy luật chung và tính đặc thù của sự hình thành, phát triển KTTT ở nước ta trong thời kỳ mới.

Các điều kiện cần và đủ để phát triển kinh tế tập thể, kinh tế HTX kiểu mới bền vững, hiệu quả chưa được bảo đảm đồng bộ.

“Môi trường thể chế, chính sách chưa đủ mạnh, chưa mang tính đột phá để thúc đẩy phát triển KTTT; chính sách hỗ trợ, ưu đãi về phát triển HTX được ban hành nhiều nhưng tính khả thi thấp, thiếu nguồn lực triển khai, hiệu lực thi hành thấp, tổ chức thực hiện thiếu đồng bộ.

Sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, công tác quản lý nhà nước các cấp về KTTT, mà nòng cốt là HTX chưa thực sự thường xuyên, thiếu tập trung, thống nhất; chưa phát huy đầy đủ, hiệu quả vị trí, vai trò của hệ thống chính trị, nhất là hệ thống Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và tổ chức chính trị - xã hội, Hội Nông dân Việt Nam, Liên minh HTX Việt Nam trong thúc đẩy phong trào HTX, phát triển KTTT, kinh tế hợp tác”, ông Giang cho hay.

Vai trò cầu nối của báo chí

Phát biểu ý kiến tại hội nghị, ông Lê Quốc Minh, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam cũng khẳng định: “Xuyên suốt quá trình này, báo chí đã trở thành công cụ, phương tiện sắc bén đưa Nghị quyết, cơ chế, chính sách về kinh tế tập thể của Đảng, Chính phủ đến với các tầng lớp nhân dân, giúp người dân hiểu, ủng hộ và đoàn kết thực hiện nghị quyết có hiệu quả. Qua đó, nhận thức xã hội được nâng cao, nhiều bất cập được báo chí nhận diện, góp phần tham mưu tháo gỡ nhiều khó khăn”.

Ông Minh nhấn mạnh, nhiệm vụ chủ yếu đầu tiên mà báo chí góp phần thực hiện hiệu quả là tuyên truyền sâu rộng chủ trương, chính sách về phát triển kinh tế tập thể trong các cơ quan quản lý, đồng thời thay đổi, nâng cao nhận thức của nhân dân, tạo sự thống nhất về quan điểm và hành động trong toàn Đảng, toàn dân về bản chất, vai trò quan trọng của kinh tế tập thể, hợp tác xã trong xây dựng và phát triển đất nước.

Đặc biệt, Báo chí đã trở thành một trong những kênh thông tin hữu hiệu nhất hiện nay trong việc xây dựng thương hiệu sản phẩm, là cầu nối giữa hợp tác xã, doanh nghiệp và người tiêu dùng, giúp người dân-hợp tác xã-doanh nghiệp tìm đến với nhau, qua đó triển khai hoạt động sản xuất kinh doanh hiệu quả thông qua việc giới thiệu, kết nối tiêu thụ sản phẩm từ đầu vào đến đầu ra.

Trong bối cảnh đất nước đang hội nhập quốc tế rộng rãi, tham gia sâu vào các diễn đàn kinh tế đa phương, các hiệp định thương mại toàn cầu, báo chí có vai trò nổi bật trong việc cung cấp thông tin thị trường thế giới, làm rõ các vấn đề luật pháp quốc tế, phân tích ưu nhược điểm của các hiệp định thương mại, kết nối cung cầu, thúc đẩy xuất khẩu, giúp hàng hóa của hợp tác xã làm ra tiếp cận được các thị trường lớn. Nhờ thông tin báo chí, nhiều hợp tác xã đã bước đầu tận dụng được cơ hội từ EVFTA và các FTA khác mang lại, mở ra con đường đưa sản phẩm Việt Nam đến EU và nhiều thị trường quan trọng của thế giới.

Bên cạnh đó, nhiều khó khăn, vướng mắc của khu vực kinh tế tập thể, hợp tác xã cũng được báo chí đi sâu, phản ánh trung thực, đồng thời đề xuất giải pháp tháo gỡ.

Chủ tịch Liên minh Hợp tác xã Việt Nam Nguyễn Ngọc Bảo thông tin, nhiều hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã thực hiện chuyển đổi số làm thay đổi so với phương thức quản trị truyền thống; nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động. Tuy nhiên, quá trình chuyển đổi số của các hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã diễn ra chậm; khoảng 50% số hợp tác xã được khảo sát chưa có định hướng và kế hoạch chuyển đổi số; cơ sở hạ tầng thông tin của phần lớn hợp tác xã ở mức thấp, chưa đáp ứng yêu cầu của quá trình chuyển đổi số,…

Để thúc đẩy nhanh quá trình này, Chủ tịch Liên minh Hợp tác xã Việt Nam kiến nghị, cần ban hành hướng dẫn về chuyển đổi số cho các hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã theo ngành, lĩnh vực mà các bộ, ngành, địa phương quản lý trên cơ sở Quyết định số 749/QĐ-TTg ngày 3/6/2022 của Thủ tướng Chính phủ; tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức về công nghệ số, kinh tế số và chuyển đổi số; hỗ trợ đào tạo, tập huấn về công nghệ thông tin, kiến thức và các kỹ năng chuyển đổi số, giải pháp chuyển đổi số đối với các loại hình hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã;…

Cũng tại hội nghị, Liên minh HTX Việt Nam đã đề nghị bổ sung, sửa đổi Luật HTX năm 2012 với nhiều nội dung. Trong đó có chỉnh sửa quy định về việc kết nạp thành viên theo hướng tạo điều kiện tối đa cho mọi cá nhân, tổ chức có nguyện vọng, tự nguyện tham gia vào HTX, liên hiệp HTX.

Đến hết tháng 12/2021, cả nước có 26.823 HTX (trong đó có 17.507 HTX nông nghiệp, 9.316 HTX phi nông nghiệp).

Giai đoạn 2013-2021, có 16.505 HTX được thành lập mới (bình quân mỗi năm thành lập mới 1.838 HTX) nhưng bên cạnh đó cũng đã có 7.570 HTX giải thể; cơ cấu lại hoặc chuyển sang hình thức khác đối với 8.200 HTX hoạt động kém hiệu quả.

HTX thu hút ngày càng nhiều thành viên tham gia; tổ chức cung ứng dịch vụ, đáp ứng nhu cầu cho các thành viên về hàng hóa, dịch vụ, việc làm. Tính đến ngày 31/12/2021, các HTX thu hút hơn 6,59 triệu thành viên, chủ yếu là đại diện hộ cá thể, cá nhân ở địa bàn nông thôn.

Quy mô tài sản, tài chính, khả năng huy động vốn của các HTX tăng lên. Giai đoạn 2013-2021, quy mô vốn, tài sản và phạm vi hoạt động của HTX từng bước được mở rộng. Tổng tài sản của HTX đạt hơn 181.000 tỷ đồng. Nếu tính cả Ngân hàng HTX và hệ thống Quỹ tín dụng nhân dân thì tổng tài sản của HTX trên cả nước đạt 352.000 tỷ đồng, bình quân 17,56 tỷ đồng mỗi HTX - tăng 3,2 lần so với năm 2015).

Doanh thu, lợi nhuận của HTX ngày càng tăng. Nhiều HTX ứng dụng công nghệ cao sản xuất, kinh doanh gắn với chuỗi giá trị sản phẩm và liên kết giữa HTX, tổ hợp tác, doanh nghiệp. Doanh thu bình quân một HTX năm 2021 đạt 4,15 tỷ đồng. Lãi bình quân của một HTX tăng từ 185 triệu đồng năm 2013 lên 279 triệu đồng năm 2021.