20 năm, Hà Nội - Thành phố Vì hòa bình - Bài 1: Vẻ đẹp của yên bình

Mùa hè bên Hồ Gươm.

Vào thời điểm ngày 16/7/1999 khi được UNESCO chọn là 1 trong 5 thành phố tiêu biểu trên thế giới, đại diện cho khu vực châu Á - Thái Bình Dương nhận Giải thưởng UNESCO - “Thành phố Vì hòa bình”, Hà Nội đã đáp ứng được các tiêu chí như: Có thành tích tiêu biểu về các hoạt động trong các lĩnh vực cải thiện đời sống nhân dân, thúc đẩy đoàn kết xã hội, phát triển văn hóa, giáo dục, giải quyết các vấn đề đô thị hóa, môi trường sinh thái…Có lẽ sự vinh danh của UNESCO còn phải xét trong bối cảnh Hà Nội từng trải qua nhiều thập kỷ chiến tranh đau thương, đã có lúc một số khu phố Hà Nội bị bom B52 san phẳng… Hai thập kỷ mang danh hiệu Thành phố Vì hòa bình cũng chính là những năm tháng Hà Nội có nhiều đổi thay nhanh chóng. Hà Nội phát triển, lớn lên cả ở diện tích, cả ở diện mạo của một Thủ đô đã mang dáng dấp hiện đại. Và trong bước phát triển ấy, không tránh khỏi những ngổn ngang, cả ở những tiếc nuối không còn giữ được nguyên vẹn văn hóa Hà Nội cũ, cả ở những mảng tối trong quy hoạch đô thị…

Tuy nhiên, ở danh hiệu Thành phố Vì hòa bình, hình ảnh một Hà Nội thanh bình đã thực sự xuất hiện trong nhiều hình ảnh mang đầy tính biểu tượng. Theo ông Michael Crofft - Trưởng đại diện Văn phòng UNESCO tại Việt Nam: “Tôi nhận thấy, suốt gần 2 thập kỷ qua, Hà Nội đã không ngừng nỗ lực phát triển để xứng đáng với tên gọi này”. Mà trong đó điều cơ bản nhất, Thủ đô Hà Nội đã khắc phục được hậu quả của chiến tranh để phát triển, trở thành một trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa quan trọng của cả nước. Hà Nội cũng đã đưa ra những chính sách nhằm hướng tới sự phát triển bền vững, cân bằng hài hòa giữa tăng trưởng và bảo vệ môi trường. Từ đầu năm 2019, UNESCO đã đưa ra một chiến lược sâu rộng trong 2 năm (2019 - 2020) tại Việt Nam gồm các chương trình, dự án có ý nghĩa, tác động sâu rộng trên các lĩnh vực mà UNESCO chú trọng. Theo đó, UNESCO đặc biệt coi trọng hợp tác với TP Hà Nội, nhất là nhân kỷ niệm 20 năm Hà Nội nhận danh hiệu “Thành phố vì hòa bình”.

Cụ thể, UNESCO hợp tác về bảo tồn di sản, cũng như đề xuất Hà Nội trở thành thành phố đầu tiên của Việt Nam tham gia Mạng lưới thành phố sáng tạo của UNESCO.

Ông Michael Croft từng bày tỏ: “Chúng tôi muốn đưa những lĩnh vực ưu tiên của Hà Nội trở thành những ưu tiên của UNESCO” và mong muốn Hà Nội sẽ góp phần vào mục tiêu của UNESCO là đưa văn hóa trở thành trọng tâm của các chiến lược phát triển bền vững.

Trải qua 2 thập kỷ mang danh hiệu Thành phố Vì hòa bình, ghi nhận về nỗ lực của Hà Nội chắc không phải chỉ là sáng kiến để khu vực Hồ Gươm trở thành phố đi bộ. Mà nói cho công bằng, Hà Nội cũng đã trở thành nơi nâng niu nhiều không gian sáng tạo, qui tụ được giới tinh hoa của nước nhà, nuôi dưỡng khát vọng của giới trẻ…

Có những hình ảnh về Hà Nội đã được truyền thông thế giới ghi nhận. Chả phải chỉ ở cái cách thức sinh hoạt rất riêng của phần Hà Nội cũ mà là một Hà Nội đang phát triển trong khi vẫn giữ được bình yên hôm nay. Như một buổi sáng nào đó năm 2006, ngài John Howard - Thủ tướng Australia đã thong thả chạy bộ quanh hồ Hoàn Kiếm nhân dịp tới dự Hội nghị Cấp cao diễn đàn hợp tác kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC) lần thứ 14. Như một lần năm 2014, Phó Thủ tướng Đức Sigmar Gabriel đi dạo quanh khu vực Nhà thờ Lớn khi đến Hà Nội…

Hà Nội vừa đi qua 2 thập kỷ mang danh hiệu là Thành phố Vì hòa bình. Trong chặng đường ấy, trong số những lần Hà Nội đón khách, người dân Thủ đô không quên hình ảnh Tổng thống Cộng hòa Pháp Francois Hollande đi bộ tới nhiều điểm văn hóa tại khu phố cổ Hà Nội trong chuyến thăm Việt Nam năm 2016, Tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama ngồi ăn bún chả tại quán bình dân trong chuyến công du Việt Nam năm 2016; Tổng thống Argentina Mauricio Macri thưởng thức cà phê vỉa hè khi thăm Việt Nam vào tháng 2/2019…

Và như vừa mới đây, Hà Nội có những ngày trở thành tâm điểm của truyền thông thế giới. Hà Nội - Thành phố Vì hòa bình được lựa chọn làm địa điểm tổ chức Hội nghị Thượng đỉnh Hoa Kỳ - Triều Tiên lần thứ hai. Hồ Gươm lộng lẫy trở thành khung nền cho những bản tin thời sự của những hãng truyền thông lớn nhất thế giới. Và đây là một trong những dòng đăng tải trên mạng xã hội Twitter của Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump: “Tôi vừa mới đến Việt Nam. Xin cảm ơn tất cả mọi người vì sự đón tiếp tuyệt vời ở Hà Nội.” Còn những dòng tin thời sự vào những ngày đó đã chú ý tới chi tiết nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong - un chủ động hạ thấp cửa kính chống đạn ở khoang xe ông đang ngồi và vẫy tay chào người dân Việt Nam sáng 26-2, một hành động không có tiền lệ.

Đương nhiên, góp phần quan trọng cho danh hiệu Thành phố Vì hòa bình tỏa sáng là những người dân Hà Nội – những chủ thể văn hóa dù đã trải qua nhiều đời ở Hà Nội hay mới chọn Hà Nội làm nơi sinh sống thì cũng đều cố gắng để xứng đáng với bề dày văn hóa ở nơi này. Câu chuyện về người dân Thủ đô thân thiện, hiếu khách, sẵn sàng giúp đỡ nhiệt tình các vị khách quốc tế đã được chia sẻ rộng rãi dịp Hội nghị Thượng đỉnh Mỹ - Triều như một bằng chứng sinh động nhất. Người Hà Nội hôm nay vẫn đang cố gắng giữ gìn hồn cốt Thăng Long trong một thành phố đang phát triển mỗi ngày.

Hà Nội hôm nay như những bức tranh nhiều màu, nhiều lớp. Có những lớp kiến trúc - vỏ đô thị xen kẽ giữa cũ và mới. Có sự sang trọng hào nhoáng đan xen với nhếch nhác, mệt mỏi. Như một cơ thể sống, không thể nào tránh khỏi. Nhưng đáng lẽ chúng ta đã làm cho Hà Nội khác đi, nếu có những ứng xử xứng đáng hơn với mảnh đất này, nhất là trong quy hoạch thành phố…

* Trải qua 2 thập kỷ mang danh hiệu Thành phố Vì hòa bình, ghi nhận về nỗ lực của Hà Nội chắc không phải chỉ là sáng kiến để khu vực Hồ Gươm trở thành phố đi bộ. Mà nói cho công bằng, Hà Nội cũng đã trở thành nơi nâng niu nhiều không gian sáng tạo, qui tụ được giới tinh hoa của nước nhà, nuôi dưỡng khát vọng của giới trẻ…

(Kỳ sau: Yêu Hà Nội - Viết về Hà Nội)