Ẩn số kinh tế toàn cầu năm 2021

Theo WB, sau khi suy giảm 4,3% trong năm 2020, nền kinh tế thế giới được dự báo sẽ tăng trưởng 4% trong năm 2021, thấp hơn so với mức dự báo trước đó, bởi hơn một nửa các quốc gia trên toàn cầu bị hạ thấp dự báo tăng trưởng trong báo cáo Triển vọng Kinh tế toàn cầu của WB được công bố 6 tháng/lần.

Báo cáo của WB cảnh báo rằng triển vọng kinh tế toàn cầu vẫn “cực kỳ bất ổn” và tăng trưởng tổng sản phẩm quốc nội (GDP) có thể giảm xuống mức 1,6% nếu những nguy cơ nói trên trở thành hiện thực. WB cũng không quên cảnh báo đại dịch Covid-19 sẽ khiến nguy cơ nợ công tại các nước đang phát triển trở nên trầm trọng hơn và sẽ cần sự nỗ lực toàn cầu để tránh một cuộc khủng hoảng mới.

Giám đốc bộ phận Triển vọng Phát triển của WB Ayhan Kose cho rằng, đại dịch đang làm trầm trọng hơn nguy cơ nợ công tại các thị trường mới nổi và các nền kinh tế đang phát triển. Triển vọng tăng trưởng yếu ớt sẽ có thể làm gia tăng gánh nặng nợ công và làm xói mòn khả năng trả nợ của các nước đi vay. Theo WB, ngoại trừ Trung Quốc (được dự báo tăng trưởng 7,9% trong năm 2021), thì tốc độ tăng trưởng kinh tế của các thị trường mới nổi và các nước đang phát triển sẽ chỉ ở mức khoảng 3,4% trong năm 2021, sau khi suy giảm 5% trong năm 2020.

Phố Wall dự báo thế nào về kinh tế toàn cầu 2021?

Nhìn chung, ngay trong tuần đầu tiên của năm mới 2021, giới chuyên gia tài chính Mỹ đã đưa ra dự báo khá ảm đạm. Các ngân hàng lớn nhất ở Phố Wall dự báo nền kinh tế toàn cầu sẽ chật vật trong khoảng thời gian đầu năm 2021 trước khi phục hồi mạnh mẽ nhờ tiêm chủng Covid-19 và các kế hoạch kích cầu phát huy tác dụng.

Trong số các ngân hàng Phố Wall, Morgan Stanley có quan điểm lạc quan hơn cả. Nhóm phân tích của Morgan Stanley dự báo kinh tế toàn cầu tăng trưởng 6,4% trong 2021. Ngược lại, quan điểm bi quan nhất đến từ Citigroup khi dự báo kinh tế thế giới tăng “không nổi 3%” trong năm 2021.

Tuy nhiên, có một điểm chung là các dự báo này đều cho thấy sự phục hồi khá mạnh mẽ nếu so với mức dự báo giảm 4,4% mà Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) dành cho kinh tế toàn cầu trong 2020. Vào đầu năm mới, Hãng tin Bloomberg đã điểm qua một số điểm chính trong dự báo kinh tế toàn cầu 2021 của các ngân hàng đầu tư lớn đến từ Mỹ. Các số liệu dự báo đều dựa trên đồng giá sức mua (PPP). Theo đó, Bank of America (BoA) cho rằng tốc độ tăng trưởng kinh tế toàn cầu trong 2021 sẽ đạt 5,4%.

Theo nhận định của BoA, kinh tế thế giới sẽ có một sự khởi đầu gian khó cho năm 2021, do nhiều quốc gia phải vật lộn với làn sóng mới Covid-19. Nhờ sự kết hợp giữa các biện pháp kích cầu và việc vaccine ngừa Covid-19 được phân phối rộng rãi, tốc độ tăng trưởng kinh tế sẽ được cải thiện từ giữa năm trở đi. Tuy nhiên, BoA vẫn cho rằng lạm phát toàn cầu vẫn sẽ ở mức thấp trong năm tới và nhiều quốc gia có thể tiếp tục duy trì lãi suất cơ bản ở ngưỡng gần 0%.

Với Citigroup, đưa ra dự báo tăng trưởng kinh tế toàn cầu năm 2021 là 5%. Các chuyên gia của Citigroup cho rằng sự phục hồi không đồng đều giữa các nền kinh tế là một trở ngại đối với phục hồi toàn cầu trong 2021. Tuy nhiên, các dự báo có vẻ đã trở nên ổn định hơn, cộng thêm sự phục hồi nhờ vaccine, có thể là cơ sở chắc chắn cho tăng trưởng. Dù vậy, theo Citigroup, phần sản lượng mà kinh tế thế giới mất đi do đại dịch sẽ chưa thể được khôi phục.

Ngân hàng này cũng cho rằng vaccine Covid-19 sẽ là một cú huých cho tăng trưởng kinh tế toàn cầu, nhưng điều này sẽ chỉ thực sự diễn ra vào năm 2022, một phần do vaccine có thể sẽ triển khai chậm tại nhiều nền kinh tế mới nổi.

Còn các nhà phân tích của Goldman Sachs rất lạc quan khi dự báo kinh tế thế giới tăng 6% trong 2021. Theo Goldman Sachs, tình trạng yếu ớt hiện nay sẽ nhường chỗ cho mức tăng trưởng mạnh mẽ hơn một khi châu Âu kết thúc các biện pháp phong tỏa đang áp dụng và vaccine phòng Covid-19 được triển khai rộng rãi.

Tương tự, 5,8% là con số dự báo tăng trưởng mà JPMorgan Chase đưa ra cho kinh tế toàn cầu năm 2021. Nhóm phân tích của JPMorgan Chase cho rằng trong 2 tháng đầu của năm 2021, đà tăng trưởng kinh tế toàn cầu có thể suy giảm mạnh, dẫn đầu là sự suy giảm của kinh tế Mỹ và châu Âu. Nhưng sau đó, triển vọng sẽ sáng lên khi vaccine Covid-19 giúp củng cố niềm tin rằng mối liên kết giữa việc kiểm soát virus và tự do di chuyển sẽ bị cắt đứt.

“Sóng Covid-19 “ liệu có nhấn chìm hy vọng hồi phục của kinh tế Nhật Bản?

Sau nhiều ngày căng thẳng vì dịch bênh, tới ngày 7/1, Thủ tướng Nhật Bản Yoshihide Suga đã quyết định ban bố tình trạng khẩn cấp ở thủ đô Tokyo và 3 tỉnh lân cận nhằm kiểm soát dịch viêm đường hô hấp cấp Covid-19. Từ ngày 8/1 đến ngày 7/2.

Nhiều người lo ngại việc ban bố tình trạng khẩn cấp có thể đẩy nền kinh tế này rơi vào suy thoái khi đà phục hồi vẫn còn khá mong manh. Nếu điều đó xảy ra, dịch Covid-19 sẽ một lần nữa “cuốn trôi” hy vọng hồi phục kinh tế của Nhật Bản.

Xuất hiện lần đầu tiên ở Tokyo vào giữa tháng 1/2020, virus SARS-CoV-2 gây ra dịch Covid-19 đã lây lan ra khắp Nhật Bản chỉ trong gần 2 tháng. Cũng chính vì thế mà ngày 24/3/2020, Chính phủ Nhật Bản đã quyết định lùi thời gian tổ chức các thế vận hội Thế vận hội (Olympic) và Thế vận hội dành cho người khuyết tật (Paralympic) 2020 sang năm 2021. Điều này đã gây không ít thiệt hại cho nền kinh tế lớn thứ ba thế giới này.

Tới trung tuần tháng 4, Thủ tướng Nhật Bản khi đó là ông Shinzo Abe đã ban bố tình trạng khẩn cấp vì dịch Covid-19 ở 7 tỉnh, thành, trong đó có Tokyo, Kanagawa, Saitama và Chiba. Chỉ ít ngày sau đó, phạm vi áp dụng tình trạng khẩn cấp đã được mở rộng ra khắp cả nước (bắt đầu từ ngày 16/4). Tình trạng khẩn cấp chỉ được dỡ bỏ tại 39 trong tổng số 47 tỉnh, thành vào ngày 14/5, và tại các tỉnh còn lại vào ngày 25/5.

Nhìn chung, khoảng 1 tháng rưỡi áp dụng tình trạng khẩn cấp cũng đủ để đẩy nền kinh tế Nhật Bản, nền kinh tế thứ 3 thế giới vào suy thoái. Thật khó hình dung khi mà trong quý 2/2020, tổng sản phẩm quốc nội (GDP) thực tế của nước này đã giảm tới 28,1% so với cùng kỳ năm trước đó. Đó là mức sụt giảm mạnh nhất trong vòng 40 năm qua. Mức sụt giảm mạnh nhất trước đó là 17,8%, xảy ra vào quý 1/2009 sau khi cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu nổ ra do sự sụp đổ của ngân hàng Lehman Brothers (Mỹ) vào tháng 9/2008.

Cũng cần nhớ rằng, trong tháng 4/2020, Nhật Bản đã rơi vào tình trạng giảm phát lần đầu tiên trong hơn 3 năm. Tỷ lệ thất nghiệp cũng tăng lên 2,6%, mức cao nhất kể từ tháng 12/2017. Kim ngạch xuất khẩu giảm 21,9%, mạnh nhất trong hơn 10 năm qua và là tháng thứ 17 liên tiếp giảm, và thâm hụt thương mại tăng tới 930,4 tỷ yen (8,6 tỷ USD) - điều rất ít khi xảy ra với nền kinh tế định hướng xuất khẩu như Nhật Bản.

Để chặn đà sụt giảm, quyết tâm phục hồi nền kinh tế, Chính phủ Nhật Bản đã thực hiện hàng loạt biện pháp, như nới lỏng hạn chế về số người tham gia các sự kiện thể thao, giải trí; thực hiện nhiều chương trình kích cầu nội địa khởi đầu với cụm từ “Go To” như “Go To Travel,” “Go To Event” hay “Go To Eat” và đặc biệt là mở cửa biên giới đối với tất cả người nước ngoài có tư cách lưu trú trung và dài hạn, ngoại trừ khách du lịch, từ ngày 1/10.

Điều đó đã đem đến thành công ngoài mong đợi: Trong quý 3/2020, kinh tế Nhật Bản đã hồi phục với tốc độ 22,9%, cao nhất kể từ năm 1980. Quý 4/2020, kinh tế Nhật Bản tiếp tục phục hồi và người ta hy vọng tình hình tiếp tục sáng lên trong quý 1/2021.

Nhưng với việc áp dụng tình trạng khẩn cấp ở thủ đô Tokyo và 3 tỉnh lân cận nhằm kiểm soát dịch viêm đường hô hấp cấp Covid-19, bắt đầu từ ngày 8/1; giới quan sát cho rằng thật khó cho kinh tế Nhật Bản trong năm 2021 này.

Kết quả thăm dò 35 nhà kinh tế của Trung tâm Nghiên cứu kinh tế Nhật Bản (JCER) cho thấy nền kinh tế nước này chỉ có thể tăng 1,31% trong quý 1/2021. Chuyên gia Ryozo Minagawa của Công ty Chứng khoán SMBC Nikko nhận định doanh số bán hàng của ngành nhà hàng sẽ giảm khoảng 20% trong tháng 1/2021 do tình trạng khẩn cấp không chỉ ảnh hưởng tới các quán bar mà còn nhiều chuỗi cửa hàng ăn uống khác. Trong khi đó, chuyên gia Ichikawa dự báo các nhà đầu tư sẽ tránh xa cổ phiếu của các công ty có liên quan tới các cơ sở kinh doanh ăn uống và giao thông ít nhất cho đến khi tình trạng khẩn cấp kết thúc.

Đáng chú ý, chuyên gia Shinichiro Kobayashi của Công ty Nghiên cứu và tư vấn Mitsubishi UFJ nói: “Tình hình đang trở nên tồi tệ hơn, và nếu phạm vi và thời gian áp dụng tình trạng khẩn cấp được mở rộng, mức giảm của GDP trong quý 1/2021 có thể lên tới 2 con số”.