Đầu năm, Bộ trưởng Tài chính nói chuyện thu chi ngân sách, nợ công

Bộ trưởng Tài chính Đinh Tiến Dũng.

Chia sẻ về những kết quả đạt được của ngành tài chính, Bộ trưởng Tài chính Đinh Tiến Dũng cho hay, tổ chức thực hiện nhiệm vụ thu, chi ngân sách nhà nước (NSNN) và tài chính công thời gian qua đạt kết quả toàn diện, bám sát các mục tiêu quan trọng.

Cụ thể, thu ngân sách các năm 2016 - 2018 đều vượt dự toán, đạt tỷ lệ động viên thu bình quân 3 năm 2016 - 2018 trên 25%GDP (trong đó từ thuế, phí đạt trên 21% GDP); tăng tỷ trọng thu nội địa trong tổng thu ngân sách nhà nước (trên 80%).

Trong khi đó, điều hành chi NSNN theo đúng dự toán được Quốc hội quyết định, triệt để tiết kiệm, sắp xếp các khoản chi phù hợp với tiêu chuẩn, định mức quy định, gắn với sắp xếp lại tổ chức bộ máy, tinh giản biên chế.

"Qua đó, cơ cấu chi chuyển dịch tích cực theo hướng tăng tỷ trọng thực hiện chi đầu tư phát triển bình quân lên mức 27 - 28%, giảm tỷ trọng chi thường xuyên thực hiện xuống mức 63%, trong khi vẫn bảo đảm nguồn thực hiện cải cách tiền lương tăng 7%/năm theo Nghị quyết của Quốc hội, các nhiệm vụ chi quốc phòng - an ninh và các chính sách an sinh xã hội quan trọng, cấp thiết khác", Bộ trưởng nói.

Đáng lưu ý, Bộ trưởng cho hay, bội chi và nợ công được kiểm soát chặt chẽ. Số tuyệt đối bội chi các năm (2016, 2017 và 2018) đều giảm so với dự toán; giảm dần tỷ lệ bội chi so với GDP (năm 2016 là 5,52% GDP - tính theo quy định của Luật NSNN năm 2015 là 5,12%; năm 2018 ước dưới 3,6%GDP.

Theo Bộ trưởng, trong 3 năm qua, tốc độ tăng nợ công đã giảm gần một nửa (giai đoạn 2011-2015 tăng bình quân 18,1%; 3 năm 2016-2018 tăng bình quân 9,6%/năm), góp phần kéo tỷ lệ nợ công giảm từ mức 63,7% GDP cuối năm 2016 xuống còn 61,4% GDP cuối năm 2017; năm 2018 đánh giá khoảng 61% GDP.

"Nhiều giải pháp cơ cấu lại nợ được thực hiện theo hướng tăng kỳ hạn vay, giảm các loại rủi ro lãi suất, tỷ giá, thanh khoản", Bộ trưởng cho biết.

Người đứng đầu ngành tài chính cũng nhấn mạnh, năm 2019 là năm thứ ba của thời kỳ ổn định NSNN giai đoạn 2017 - 2020, có ý nghĩa quan trọng trong việc đẩy mạnh thực hiện và phấn đấu hoàn thành các mục tiêu Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2016 - 2020, Kế hoạch tài chính 5 năm quốc gia giai đoạn 2016 - 2020.

"Năm 2019 sẽ tiếp tục thực hiện chính sách tài khóa chặt chẽ, hiệu quả; tăng cường kỷ luật tài chính - ngân sách nhà nước; thực hành tiết kiệm, chống lãng phí; cơ cấu lại ngân sách nhà nước và nợ công theo hướng an toàn, bền vững, tăng tỷ trọng chi đầu tư phát triển, gắn với đẩy mạnh sắp xếp tổ chức bộ máy, tinh giản biên chế...", ông Dũng nói.

Liên quan tới dự toán NSNN năm 2019, Báo cáo của Chính phủ trình Quốc hội cho thấy, cơ quan chức năng chỉ liệt kê dự toán chi trả nợ lãi vay 124.800 tỷ đồng nhưng không có chi trả nợ gốc. Trong khi ấy, Kiểm toán Nhà nước đã bày tỏ lo lắng, khoản chi trả nợ gốc năm 2019 khoảng 197.000 tỷ đồng có thể gây áp lực lớn cho ngân sách.

Phản hồi về lo lắng này, Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cho biết, trong giai đoạn 2013 - 2015, nền kinh tế chịu tác động của khủng hoảng tài chính toàn cầu, để có nguồn lực thực hiện các chính sách hỗ trợ, ổn định kinh tế vĩ mô, chống chịu với các tác động từ bên ngoài.

Chính vì vậy, NSNN đã phải huy động một khối lượng lớn nguồn lực trong điều kiện thị trường vốn trong nước chưa phát triển, với kỳ hạn vay nợ chủ yếu là từ 3 - 5 năm, dẫn đến nhu cầu trả nợ gốc tăng nhanh trong một vài năm gần đây (năm 2017 là 144 nghìn tỷ đồng, 2018 là 146,77 nghìn tỷ đồng, 2019 dự kiến là 181,97 nghìn tỷ đồng; nếu tính cả chi trả nợ gốc của NSĐP, thì tổng số chi trả nợ gốc năm 2019 là 197 nghìn tỷ đồng).

"Tuy nhiên, Chính phủ đã tích cực cơ cấu nợ công cả về kỳ hạn, lãi suất, cơ cấu vay trong nước và ngoài nước, cơ cấu nhà đầu tư theo hướng bền vững hơn. Cộng với việc kiểm soát chặt chẽ bội chi NSNN nên mặc dù chi trả nợ gốc tăng nhanh, nhưng việc huy động vốn cho NSNN không tạo ra các áp lực đối với thị trường", Bộ trưởng khẳng định.

Bên cạnh đó, theo Bộ trưởng, theo thông lệ quốc tế, kể từ khi Luật NSNN 2015 có hiệu lực, thì khoản chi trả nợ gốc không đưa vào cân đối NSNN. Tuy nhiên, việc thanh toán các khoản nợ đến hạn, kể cả nợ trong và ngoài nước, vẫn được thực hiện đầy đủ, kịp thời, không làm tăng tỷ lệ nợ Chính phủ, đảm bảo an toàn tài chính quốc gia.

"Các năm tới, theo kế hoạch, thì quy mô chi trả nợ gốc tiếp tục tăng. Tuy nhiên, triển khai các Nghị quyết của Bộ Chính trị, của Quốc hội về cơ cấu lại NSNN, kiểm soát bội chi ở mức 3,6% GDP năm 2019 và 3,4% GDP năm 2020; cơ cấu lại nợ công theo kế hoạch trung hạn về nợ đã báo cáo cấp thẩm quyền, thì quy mô nợ công có xu hướng giảm, nền tài chính quốc gia bền vững hơn", ông nói thêm.

Riêng về quản lý nợ công, Bộ trưởng khẳng định, thời gian tới, trước mắt trong các năm 2019, 2020, Bộ Tài chính tiếp tục kiểm soát bội chi ngân sách nhà nước dưới 4%; tăng tích lũy cho đầu tư phát triển và dành một phần để trả nợ vay để giảm áp lực huy động vốn vay mới, tạo điều kiện giảm dần nợ công.

Đồng thời, kiểm soát chặt chẽ các khoản vay mới; chỉ vay cho bù đắp bội chi để đầu tư phát triển, không vay cho chi thường xuyên; kiên quyết không sử dụng vốn vay cho các dự án đầu tư có hiệu quả kinh tế xã hội thấp hoặc không rõ ràng; Tiếp tục thực hiện kiểm soát chặt chẽ việc cấp bảo lãnh Chính phủ; Thực hiện tái cơ cấu nợ công đồng bộ với các giải pháp phát triển thị trường vốn trong nước.

Cùng với đó, đảm bảo trả nợ đầy đủ, đúng hạn đối với nợ của Chính phủ, nợ của chính quyền địa phương; tăng cường kiểm tra giám sát, đôn đốc để đảm bảo việc trả nợ đối với vay về cho vay lại và các khoản nợ có bảo lãnh của Chính phủ...