Bất cập tại những khu tái định cư làng chài- Kỳ 1: Nỗi niềm người vạn chài

Người dân tại xóm vạn chài Vận Tải mong mỏi được lên bờ ổn định cuộc sống.

Mòn mỏi chờ lên bờ

Đó là mong ước của hàng trăm hộ dân tại xóm Vận Tải (vạn chài), xã Võ Liệt, huyện Thanh Chương suốt mấy chục năm qua. Mong mỏi ấy được người dân vạn chài hồ hởi nhất chính là vào năm 2010 khi hay tin họ sẽ được lên bờ. Tuy nhiên, gần 1 thập kỷ trôi qua, ước mơ ấy vẫn chưa thành hiện thực, cuộc sống bấp bênh trên sông vẫn hiện hữu.

Dưới chân cầu Rộ, theo ghi nhận hiện có khoảng gần 100 hộ dân vạn chài sinh sống trên thuyền bè tạm ở dọc bờ sông Lam. Những con thuyền cũ nát, những con nốc được vá víu tạm bợ... là nơi sinh sống của những cư dân làng vạn chài nơi đây. Ngay khi dự án khu TĐC khởi công, nhiều hộ dân làng chài nơi đây khấp khởi vui mừng vì sắp thoát khỏi cảnh lênh đênh sông nước.

Thế nhưng, gần 10 năm qua, hàng trăm hộ dân xóm chài Vận Tải thấp thỏm đợi chờ, hy vọng để rồi thất vọng. Với đôi mắt buồn xa xăm, bà Nguyễn Thị Bảy (79 tuổi) giọng chua chát: “Từ nhỏ đến giờ lớn lên ở trên chiếc đò này, chưa một ngày được sống ở trên bờ. Nghe người ta bảo nhà nước xây khu TĐC cho bà con làng chài ở đây lên ở, tui mừng lắm, nhưng nhiều năm rồi mà chưa hình dung được chỗ ở mới như thế nào cả. Niềm vui đó cũng cách đây gần 10 năm rồi đó cháu à”. Còn anh Nguyễn Văn Nam (39 tuổi) cho biết, gia đình có 5 thành viên suốt năm này qua năm khác cứ “chòng chành” theo nhịp sóng, họ bảo có dự án đưa dân lên bờ, nhưng chờ gần 10 năm nay cũng chẳng thấy đâu”.

Cực chẳng đã, những hộ dân vạn chài nơi đây đã tranh thủ những bãi đất trống gần mép sông, tự dựng lên những căn nhà kiên cố để ổn định cuộc sống, con cái có nơi để học hành. “Mòn mỏi chờ đợi gần 10 năm nay, nhưng vẫn chưa được lên bờ, để an toàn cho gia đình, chúng tôi đã phải xây dựng những nhà chòi để ở, biết là sai nhưng không còn cách nào khác, bởi cuộc sống đánh bắt cá trên sông ngày càng khó khăn, chúng tôi không thể đủ tiền mua đất để lên bờ”- anh Nam cho biết thêm.

Được lên bờ nhưng phải xuống sông

May mắn hơn hàng trăm hộ dân tại xóm Vận Tải, 68 hộ dân vạn chài ven sông Lam tại khu TĐC làng chài ở xóm 6, xã Đặng Sơn, huyện Đô Lương đã được lên bờ cách đây 5 năm. Tuy vậy, lên bờ rồi, họ lại phải quay về với sông Lam để kiếm kế sinh nhai, bởi thiếu đất sản xuất. Ngồi trên chiếc thuyền mới sắm, ông Trần Ngọc Tùng (53 tuổi) cho biết: “Sau khi có dự án, chúng tôi được cấp đất làm nhà, khi ấy các hộ dân ở đây đều rất phấn khởi. Giờ cuộc sống của gia đình tôi cũng ổn định hơn vì không phải canh cánh nỗi lo lật thuyền khi mưa bão. Gia đình tôi giờ có điện thắp sáng, con trẻ được đến trường, những điều mà trước đây ở trên thuyền dân vạn chài không dám nghĩ tới”.

Tuy nhiên, sau hơn 5 năm chuyển về sống tại khu TĐC, cuộc sống của người dân ở đây vẫn còn nhiều khó khăn. Cụ thể, ngoài diện tích đất từ 150 - 160 m2 với mục đích xây dựng nhà cửa và các công trình phụ thì người dân không có đất để sản xuất nông nghiệp, hay trồng rau, xây chuồng trại chăn nuôi. Do đó, ngày ngày họ vẫn mưu sinh dọc theo dòng sông Lam cách đó chừng 4 đến 5 cây số bằng nghề đánh bắt cá, nghề vận tải hoặc khai thác cát, sỏi.

“Nhà tôi có 8 khẩu, khi về đây được Nhà nước cấp cho 167 m2 và 10 triệu đồng tiền hỗ trợ nhưng không có đất sản xuất. Chúng tôi trước là dân vạn chài nên từ khi về đây sinh sống cũng không có nghề nghiệp gì, cuộc sống khó khăn nên chỉ biết quay trở lại sông Lam đánh cá, hút cát thuê”- bà Nguyễn Thị Thanh trú tại khu TĐC xóm 6 cho biết.

Qua tìm hiểu, được biết tại dự án này chủ yếu chỉ cấp đất ở cho người dân, chứ đất sản xuất vẫn chưa có. Đến thời điểm này, chỗ ở của người dân tại khu TĐC làng chài cơ bản là ổn định nhưng về đất sản xuất, nghề nghiệp của họ vẫn không có gì thay đổi. Vậy là, hàng ngày trừ những người trẻ chưa lập gia đình, còn lại những người có gia đình và lớn tuổi vẫn phải quay lại bám trụ sông nước để kiếm kế sinh nhai. Được lên bờ là một chuyện, nhưng được lên bờ và ổn định với nghề mới, không gian mới lại là chuyện khác. Tại làng vạn chài Vận Tải ở Thanh Chương và khu TĐC vạn chài xóm 6 ở Đô Lương là một ví dụ.

(Còn nữa)