Dự án mỏ sắt Thạch Khê: Có thể phát sinh hệ lụy nghiêm trọng

Đoàn công tác tại mặt bằng Dự án khai thác và tuyển quặng mỏ sắt Thạch Khê.

Hà Tĩnh đề nghị tiếp tục dừng dự án

Sáng 29/5, Đoàn công tác của các Bộ: KHCN, TN-MT, Công thương, Tài chính, Tập đoàn Than khoáng sản Việt Nam (TKV) và các chuyên gia trên lĩnh vực mỏ - địa chất – luyện kim, do Thứ trưởng Bộ KHĐT Nguyễn Văn Hiếu dẫn đầu đã có buổi làm việc với lãnh đạo tỉnh Hà Tĩnh xung quanh Dự án khai thác và tuyển quặng mỏ sắt Thạch Khê.

Tại buổi làm việc, thay mặt UBND tỉnh Hà Tĩnh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Dương Tất Thắng nêu một số nội dung mà tỉnh Hà Tĩnh còn băn khoăn, cần thảo luận, làm rõ như: kỹ thuật, công nghệ, thiết bị khai thác; phương án vận tải, tiêu thụ quặng sắt; năng lực tài chính của các nhà đầu tư, hiệu quả kinh tế. Đặc biệt, tỉnh Hà Tĩnh quan tâm đến vấn đề bảo vệ môi trường (tụt nước ngầm, xâm nhập mặn, xử lý chất thải, đổ thải lấn biển…) và các tác động về mặt xã hội khi dự án triển khai. “Quy mô và phạm vi dự án rất lớn, nên vấn đề ô nhiễm môi trường, sa mạc hóa, bão cát, sụt giảm nguồn nước ngầm, moong mỏ tạo thành hồ lớn sâu (-550m) nằm ngay bờ biển và thành phố Hà Tĩnh… có thể gây ra những hậu quả khó lường”, ông Dương Tất Thắng nhấn mạnh.

Ngoài ra, dự án đi vào khai thác sẽ mất cả khu du lịch Thạch Hải, tiềm ẩn rủi ro lớn đến cả dải du lịch ven biển Hà Tĩnh. Về mặt xã hội, sẽ ảnh hưởng đến tâm lý, ổn định đời sống nhân dân, phát triển đô thị của khu vực Thạch Hà, Cẩm Xuyên, TP Hà Tĩnh.

Với quy mô, phạm vi ảnh hưởng rất lớn của mỏ sắt Thạch Khê, tính chất phức tạp khi khai thác (nằm sát biển, trong khu vực khu dân cư), yêu cầu cao về công nghệ luyện quặng, khai thác gắn với chế biến, đòi hỏi phải hết sức thận trọng, kỹ lưỡng khi lựa chọn nhà đầu tư; cần phải có nhà đầu tư mạnh, có đầy đủ năng lực về quản lý, kỹ thuật và tài chính.

Đồng quan điểm, Bí thư Tỉnh ủy Hà Tĩnh Lê Đình Sơn cho rằng, dự án triển khai đứt quãng khiến hàng nghìn người dân phải gánh chịu những hệ lụy khó khăn trong gần 9 năm qua. Ông Sơn cũng bày tỏ một số băn khoăn như: Tại sao TIC không xây dựng nhà máy luyện thép tại Hà Tĩnh? Việc xây dựng nhà máy nước Thạch Trị công suất 2 triệu m3 ngày, đêm có khả thi? Xây dựng cảng (sau khi đổ thải) ở vùng bãi ngang liệu có khả thi?. “Đây là bài học sâu sắc cần nghiêm túc nhìn nhận. Việc tiếp tục khai thác hay dừng cần cân nhắc kỹ lưỡng, toàn diện, gắn phát triển KT-XH với môi trường bền vững”, – Bí thư Tỉnh ủy Hà Tĩnh nói.

Trên cơ sở đánh giá nghiêm túc, cân nhắc về nhiều mặt, xét thấy lợi ích lâu dài là cơ bản, xuyên suốt, còn lợi ích trước mắt chỉ là tạm thời, Hà Tĩnh đề nghị xem xét dừng dự án, khi nào có đủ điều kiện mới thực hiện.

Trình Thủ tướng quyết định

Trước những băn khoăn của lãnh đạo Hà Tĩnh, đại diện các bộ ngành, nhà khoa học và chủ đầu tư (TKV và TIC) cho rằng, việc triển khai dự án khai thác mỏ sắt Thạch Khê có thể đảm bảo tính khả thi. Việc lựa chọn giải pháp kỹ thuật, công nghệ và thiết bị khai thác mỏ đã được Hội đồng thẩm định Bộ Công thương thẩm định kỹ lưỡng, đủ độ tin cậy để tiếp tục triển khai đầu tư dự án.

Theo PGS. TS Hồ Sỹ Giao - người có nhiều kinh nghiệm trong nghành thiết kế, khai thác mỏ, Dự án khai thác mỏ sắt Thạch Khê có thể yên tâm về mặt công nghệ. Đối với các vấn đề về môi trường, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường Hoàng Văn Thức cho rằng, các giải pháp môi trường đã được xem xét, đánh giá kỹ tại Báo cáo đánh giá tác động môi trường (DTM) điều chỉnh, tuy nhiên cần cập nhật, bổ sung một số nội dung thay đổi phù hợp với quy định mới và cập nhật tình hình hiện nay. Về vốn đóng góp sau khi cơ cấu lại cổ đông, Phó Tổng giám đốc Tập đoàn TKV Nguyễn Anh Tuấn cho biết, hiện nay, các cổ đông đã góp 1.809 tỷ đồng, còn thiếu 224 tỷ đồng để đạt 2.033 tỷ (bằng 30% vốn đối ứng). TKV đã có văn bản gửi Bộ Công thương đề nghị được góp vốn thay (số còn thiếu 224 tỷ đồng) cho 3 cổ đông đến nay không đủ vốn theo quy định.

Tuy nhiên, các đại biểu cũng đề nghị, một số nội dung của đánh giá tác động môi trường (DTM), phương án vận chuyển quặng, cam kết về vốn… cần được tính toán, khảo sát, đánh giá kỹ hơn để bổ sung hoàn thiện dự án. Kết thúc buổi làm việc, Thứ trưởng Bộ KHĐT Nguyễn Văn Hiếu chia sẻ, ghi nhận những băn khoăn, ý kiến đề xuất, tổng hợp các ý kiến của địa phương và đại diện các bộ, ngành, chủ đầu tư để báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định.