Du lịch vaccine giữa làn sóng đậu mùa khỉ

Tự thân vận động

Hiện nay, với 16.500 trường hợp mắc bệnh đậu mùa khỉ được báo cáo ở châu Âu, lịch sử đang lặp lại. Một số cộng đồng đang phải tự mình giải quyết vấn đề, thiết kế các chiến dịch thông tin sức khỏe của riêng họ và thậm chí đi xuyên biên giới để tìm kiếm vaccine.

Anh Paulo, 34 tuổi, người Bồ Đào Nha cho biết: “Là một người đàn ông đồng tính độc thân, tôi đã rất lo lắng về việc mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STI) và HIV. Hai năm qua, tôi có thêm sự lo lắng về Covid-19. Và giờ đây tôi không thể tin rằng mình còn phải lo lắng về một căn bệnh truyền nhiễm khác”.

Không thể tiêm được vaccine ở Bồ Đào Nha, anh Paulo đến Lille, miền Bắc nước Pháp. Thành phố nằm giáp biên giới Bỉ này đã trở thành điểm đến mới cho người dân ở các quốc gia láng giềng do nơi đây sẵn sàng chia sẻ vaccine với du khách nước ngoài. Chính sách này được thực hiện bất chấp thực tế là Chính phủ Pháp tìm cách dự trữ vaccine đậu mùa khỉ cho công dân Pháp.

Ông Robbie Lawlor - người đồng sáng lập tổ chức Access to Medicines Ireland (Tiếp cận dược phẩm Ireland), cho biết, trong khi Paulo có thể tìm kiếm được vaccine cho mình, thực tế là nhiều người khác có nguy cơ sẽ không sớm có được mũi tiêm, điều này kết hợp với thông báo sức khỏe cộng đồng không rõ ràng đã khiến mọi người “tức giận và lo lắng thực sự”.

Virus đậu mùa khỉ có thể lây lan qua tiếp xúc gần trong quan hệ tình dục, tại các bữa tiệc đông người, thậm chí hôn nhau. Làn sóng lây lan đã dẫn đến sự thiếu nhất quán trong cách thức cung cấp chính xác các thông điệp không kỳ thị. Nguồn cung vaccine hạn chế và điều kiện nghiêm ngặt để được tiêm khiến nhiều người thuộc nhóm nguy cơ cao tuyệt vọng.

Hành trình đến thành phố Lille không chỉ dành cho những người đàn ông lo ngại về tác động của bệnh đậu mùa khỉ đến sức khỏe. Anh Wouter, một kiến trúc sư 28 tuổi làm việc ở Thủ đô Brussels của Bỉ, cho biết, anh đã đến thành phố Lille vào cuối tuần trước để giải tỏa sự lo lắng về "thời gian cách ly kéo dài hàng tháng và sự kỳ thị của xã hội".

"Tôi không lo lắng về cái chết, nhưng tôi lo lắng về việc bị sẹo và tất nhiên là việc phải nói với đồng nghiệp rằng, tôi đã mắc phải thứ mà xã hội coi là 'bệnh đồng tính” - anh Wouter nói.

Liều lượng không đồng đều

Cuộc tranh luận về bệnh đậu mùa khỉ càng trở nên phức tạp trước thực tế không có đủ vaccine để bảo vệ những người cần.

Trên khắp châu Âu, các chính sách về điều kiện để được tiêm vaccine khác nhau. Pháp đã dự trữ vaccine do công ty Bavarian Nordic của Đan Mạch sản xuất để đề phòng bệnh đậu mùa bùng phát. Với vaccine hiện đã được phê duyệt cho bệnh đậu mùa khỉ, chính phủ đã phát hành 42.000 liều. Nam giới quan hệ tình dục đồng giới, người chuyển giới có nhiều bạn tình và người bán dâm là những đối tượng được phép nhận mũi tiêm.

Tuy nhiên, điều này trái ngược với các quốc gia đang thiếu liều lượng và phải hạn chế bằng cách tiếp cận với các nhóm nhỏ của nhóm đối tượng này. Ví dụ như Hà Lan cho đến nay chỉ cung cấp vaccine cho những người nhận PrEP (một phương pháp điều trị dự phòng chống lại HIV). Ở Bỉ, những người đàn ông quan hệ tình dục đồng giới chỉ đủ điều kiện nhận vaccine nếu họ đã mắc ít nhất hai STI trong năm qua và có thể cung cấp giấy chứng nhận.

Liều lượng vaccine sẵn có ở Bắc Âu rất khác nhau giữa các quốc gia và rất khó xác định quy mô của các kho dự trữ hiện có khi nhiều chính phủ giữ bí mật thông tin này vì lý do an ninh quốc gia. Ủy ban châu Âu (EC) đã đặt hàng hơn 163.000 liều chung cho khối, nhưng con số này không thể so với 250.000 mũi do Pháp mua trực tiếp và 130.000 mũi do Anh mua.

Ngược lại, ở Mỹ, chính quyền Tổng thống Biden đã phát hành hơn 1 triệu liều vaccine Bavaria Nordic mà họ đã dự trữ và tuyên bố bệnh đậu mùa khỉ là tình trạng khẩn cấp về sức khỏe quốc gia.

Theo Bộ Y tế Pháp, các trung tâm tiêm chủng do cơ quan y tế khu vực thành lập nên cung cấp vaccine miễn phí cho những người đủ điều kiện tiêm chủng cư trú trên lãnh thổ. Tuy nhiên, bà Karima Chouia - Giám đốc Trung tâm y tế công cộng ở Lille, nơi đang phân phối vacicne cho biết, trung tâm không chỉ cung cấp vaccine cho người dân Pháp.

Lille không phải là thành phố duy nhất của Pháp cho phép tiêm vaccine đậu mùa khỉ cho những ai muốn tiêm. Các phòng khám ở Paris và một số thành phố ở biên giới Pháp - Italy cũng đang tuân theo các quy trình tương tự.

Tại Milan, ủy viên hội đồng thành phố Michele Albiani chỉ trích chính sách ở Pháp gây áp lực lên chính phủ đất nước ông. “Thật không thể tin được là tôi, ở Milan, có thể hẹn đi tiêm phòng ở Pháp nhưng lại không thể làm điều tương tự ở đất nước của mình” - ông Albiani nói.

Vài ngày sau đó, chính phủ Italy đã thông báo về việc bắt đầu cấp một số lượng hạn chế 4.200 liều vaccine đậu mùa khỉ cho các nhân viên y tế và thành viên cộng đồng LGBTQ có nguy cơ cao. Dự kiến sẽ có thêm 16.000 vaccine được cung cấp vào cuối tháng.

Ông Cianán Russell - quan chức chính sách cấp cao tại chi nhánh châu Âu của Hiệp hội đồng tính nữ, đồng tính nam, song tính, chuyển giới giữa các quốc gia châu Âu (ILGA-Châu Âu) cho biết, trong khi các nhóm cộng đồng đang được giao nhiệm vụ thông báo cho những người có nguy cơ cao nhất về bệnh đậu mùa khỉ, các phòng khám sức khỏe tình dục với nguồn lực hạn chế, như cơ sở ở Lille lại trở thành tuyến đầu của nỗ lực tiêm chủng.