Khi địa phương được chọn sách

Ảnh minh họa.

Về vấn đề này, Bộ GDĐT cho rằng, việc lựa chọn một số môn hay một nhóm môn của một NXB trên một địa phương có cùng điều kiện hoàn toàn dễ hiểu. Chúng ta phải tôn trọng kết quả lựa chọn của giáo viên, tôn trọng sinh hoạt chuyên môn của nhà trường và kết quả lựa chọn.

Số liệu có bất thường?

Công tác lựa chọn SGK lớp 1 trong năm học 2020-2021 nhận được sự quan tâm của dư luận trong suốt thời gian dài. Nhiều ý kiến từng lo lắng, việc chọn sách sẽ bị tác động bởi những yếu tố ngoài chuyên môn dẫn tới kết quả không khách quan. Lo lắng nhất là chọn sách theo chỉ đạo và có bóng dáng của nhóm lợi ích.

Trong tuần vừa qua, 63 tỉnh, thành phố đã gửi báo cáo kết quả lựa chọn SGK về Bộ GDĐT. Kết quả chọn SGK cho thấy cả 46 đầu SGK của 5 bộ SGK do Bộ trưởng Bộ GDĐT phê duyệt đều được các địa phương lựa chọn. Trong 46 đầu SGK được phân thành 5 bộ, 61 địa phương chọn các đầu SGK của từ 3 bộ SGK trở lên, trong đó 35 tỉnh chọn SGK của đầy đủ cả 5 bộ.

Đáng chú ý, theo kết quả chọn SGK của TP Hồ Chí Minh, chỉ xét riêng sách Tiếng Việt lớp 1, sách Tiếng Việt của bộ “Chân trời sáng tạo” có lượt đặt mua gấp 6 lần sách Tiếng Việt của “Cánh diều”- bộ sách được chọn nhiều thứ hai. Kết quả áp đảo này cũng được thể hiện ở lượt đặt mua những cuốn sách khác trong bộ “Chân trời sáng tạo”. Cụ thể, bộ sách “Chân trời sáng tạo” được các trường đặt mua từ 86.942 đến 121.195 cuốn, tùy theo môn.

Đặc biệt là kết quả chọn SGK tại Khánh Hòa, Long An. Tờ trình của Sở GDĐT Long An về kết quả lựa chọn một bộ SGK lớp 1 cho biết, bộ sách được chọn để dạy học tại 100% trường tiểu học của tỉnh này là “Cánh diều”. Còn theo văn bản mà tỉnh Khánh Hòa báo cáo với Bộ GDĐT, 100% trường học trên địa bàn chọn bộ sách “Kết nối tri thức với cuộc sống” của NXB Giáo dục cho 8 môn bắt buộc. Riêng môn tiếng Anh, các nhà trường chọn SGK của NXB khác. Điều này cũng khiến dư luận đặt câu hỏi về sự minh bạch, công bằng trong quy trình chọn lựa tại các địa phương.

Lý giải về số lượng đặt mua của mỗi cuốn sách trong một bộ không giống nhau, Sở GDĐT TP Hồ Chí Minh cho hay: Các trường tiểu học thảo luận và chọn lựa sách cho từng môn học riêng lẻ, chứ không chọn cả bộ của một nhóm tác giả hay NXB nhất định. Vì vậy, mỗi cuốn sách có số lượng đặt mua khác nhau.

Trao đổi với báo chí, lãnh đạo Sở GDĐT Long An cũng lý giải, 100% các trường của tỉnh lựa chọn sách “Cánh Diều” là do có 70% trong tổng số 218 trường tiểu học trong tỉnh chọn bộ sách “Cánh Diều”. Để cho thống nhất, Sở đã trình UBND tỉnh Long An phê duyệt, báo cáo về Bộ GDĐT để áp dụng cho 100% học sinh lớp 1 (29.000 em) học bộ sách này trong năm học 2020-2021…

Kết quả thực hiện đúng quy trình

Trước câu hỏi gửi tới Bộ GDĐT về sự bất thường trong việc lựa chọn SGK này, TS Thái Văn Tài-Vụ trưởng Vụ Giáo dục Tiểu học (Bộ GDĐT) trả lời rằng: Cả 5 bộ sách ở 46 đầu sách đều được Hội đồng quốc gia thẩm định về mặt chuyên môn, đáp ứng Chương trình GDPT 2018 và chuẩn đầu ra đối với từng môn học của lớp 1 và được Bộ trưởng Bộ GDĐT phê duyệt. Như vậy, việc hội đồng lựa chọn SGK thực hiện theo Thông tư 01: Dựa vào phân tích, cách tiếp cận SGK của từng tác giả, điều kiện thực hiện, điều kiện địa lý tự nhiên của trường và điều kiện người học để chọn 1 bộ sách phù hợp nhất… “Việc lựa chọn một số môn hay một nhóm môn của một NXB trên một địa phương có cùng điều kiện hoàn toàn dễ hiểu. Chúng ta phải tôn trọng kết quả lựa chọn của giáo viên, tôn trọng sinh hoạt chuyên môn của nhà trường và kết quả lựa chọn. Nên ghi nhận đó là một sản phẩm được các thầy cô thực hiện đúng theo quy trình”- ông Tài nói.

Còn việc nhiều ý kiến dị nghị khi bộ sách “Chân trời sáng tạo” của NXB Giáo dục Việt Nam được TP Hồ Chí Minh lựa chọn bởi NXB đã chi trả thù lao cho một số lãnh đạo và một số phòng ban chuyên môn của sở, ông Tài chia sẻ: Trong 5 bộ SGK được thẩm định lần này, chúng tôi nhận thấy đây là cơ hội hiếm của nhóm tác giả phía Nam tham gia biên soạn SGK theo Chương trình GDPT quốc gia. Khi các nhóm tác giả ở miền Nam tham gia biên soạn SGK, có thể nhận thấy nhiều phương ngữ, dữ liệu đưa vào SGK mang tính đặc trưng của vùng miền. Ví dụ, sách Tiếng Việt lớp 1, có thể dùng từ ba má thay cho bố mẹ; dùng từ “ghe thuyền”… Các phương ngữ này gần gũi với lứa tuổi HS tiểu học khu vực này.

Nhóm tác giả phía Nam nghiên cứu chương trình, biên soạn SGK đang hướng đến một đối tượng khá đặc trưng cho vùng miền. Khi giáo viên tham gia lựa chọn SGK, các bộ sách đã đáp ứng đúng chương trình của Hội đồng thẩm định quốc gia, việc lựa chọn sách gần gũi với địa phương là hoàn toàn dễ hiểu. Chúng ta phải tôn trọng ý kiến, kết quả lựa chọn SGK ở vùng miền đó.

“Chúng ta phải công bằng khi phán xét một vấn đề, cần tìm hiểu quy trình có sai không? Có chỉ đạo gì sai không? Khi kết quả làm đúng, quy trình làm đúng, không có chỉ đạo sai, phải tôn trọng quyền lựa chọn của giáo viên và phải ghi nhận quyền này; Không nên có suy diễn làm tổn thương đến thầy cô trong quá trình lao động vất vả”- ông Tài nhận định.

Chỉ đạo sát sao việc tập huấn giáo viên

TS Thái Văn Tài-Vụ trưởng Vụ Giáo dục Tiểu học (Bộ GDĐT) cho biết: Có 2 nội dung trọng tâm Bộ sẽ chỉ đạo sát sao trong thời gian tới.

Thứ nhất, các địa phương và NXB phải làm việc với nhau để xây dựng và tổ chức thực hiện việc tập huấn cho giáo viên lớp 1, bảo đảm kịp thời, đầy đủ, nghiêm túc. 100% giáo viên lớp 1 phải hoàn thành tập huấn trước năm học mới. Việc cung ứng có những khó khăn và thuận lợi riêng, song phải gấp rút thực hiện từ nay đến 30/7 và chậm nhất là 15/8.

Vấn đề thứ hai là trách nhiệm của địa phương đối với việc bồi dưỡng giáo viên dạy lớp 1 tìm hiểu về Chương trình GDPT 2018. Sở GDĐT phải gấp rút hoàn thiện bồi dưỡng tìm hiểu Chương trình GDPT 2018 cho giáo viên trước 30/7 bằng hình thức trực tuyến.