Mở hướng cho công nghệ cao

Phát biểu tại lễ kỉ niệm 15 năm thành lập Khu công nghệ cao (CNC) Thành phố Hồ Chí Minh, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh chủ trương xây dựng các khu CNC nhằm thu hút đầu tư, đào tạo nguồn nhân lực là rất đúng đắn.

Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 với nhiều cơ hội thách thức tạo ra sự thay đổi sâu sắc toàn xã hội, mở ra cơ hội phát triển lớn, giúp chúng ta có thể rút ngắn khoảng cách phát triển với thế giới.

Phát triển đất nước từ chiến lược khoa học CNC, tập trung đầu tư theo mô hình tiên tiến cần có tầm nhìn, sáng tạo và vươn lên tầm cỡ thế giới, xây dựng khu CNC thành trung tâm lớn về nghiên cứu khoa học, một đô thị thông minh, sinh thái- Thủ tướng chỉ đạo.

Một số con số của Khu CNC TP HCM cho thấy, trong vòng 15 năm xây dựng và phát triển tính đến nay giá trị sản xuất ước đạt 28,4 tỷ USD, trong đó xuất khẩu đạt 27,5 tỷ USD và nhập khẩu ước đạt 25,2 tỷ USD.

Giá trị sản xuất bình quân của 1 lao động trong Khu CNC năm 2016 là 230.000 USD, gấp 11 lần giá trị bình quân của các khu công nghiệp khu vực.

Riêng năm 2017, dự kiến giá trị sản xuất ước đạt trên 10 tỷ USD và 20 tỷ USD đến năm 2020. Khu CNC TPHCM cũng đã giải quyết được việc làm cho 36.719 người- một con số rất ấn tượng.

Nhưng đó là chuyện của TP HCM, còn thì nhìn chung cả nước, việc đầu tư phát triển, ứng dụng CNC vẫn tồn tại nhiều bất cập, cần sớm được tháo gỡ.

Điều đó thể hiện rất rõ trong lĩnh vực nông nghiệp- nơi được coi là bệ đỡ của nền kinh tế, là nơi “trú ẩn an toàn” khi nền kinh tế gặp “bão”.

Số liệu khảo sát của ngành nông nghiệp cho thấy, hiện cả nước có 29 khu nông nghiệp và hơn 20 doanh nghiệp nông nghiệp ứng dụng CNC.

Trong đó phần lớn là các mô hình sản xuất rau an toàn, rau hữu cơ, trồng hoa, cây cảnh trong hệ thống nhà màng, nhà kính; chỉ tập trung tại Bắc Ninh, Lâm Ðồng, TP HCM.

Bên cạnh đó có thể tính đến một số trang trại sản xuất nấm tại Vĩnh Phúc, trồng chè ở Thái Nguyên, vùng sản xuất lúa giống và gạo thương phẩm chất lượng cao ở Đồng bằng sông Cửu Long...

Như vậy là còn quá ít địa phương, ngành nghề trong nông nghiệp ứng dụng CNC. Cũng chính vì thế mà giá trị nông phẩm của ta thấp cho dù sản lượng là rất đáng kể.

Không áp dụng CNC với những tiêu chuẩn cụ thể cũng khiến cho việc sản xuất hàng hóa nông sản có những bất ổn về chất lượng cũng như an toàn vệ sinh thực phẩm.

Tại Hội nghị xây dựng nền công nghiệp nông nghiệp Việt Nam, tổ chức cuối năm 2016, Thủ tướng đã chỉ đạo phấn đấu sớm đưa Việt Nam thành một quốc gia hàng đầu về sản phẩm nông nghiệp.

Mà muốn thế, không thể không tích cực áp dụng CNC. Hiện có một nghịch lý ở không ít nơi khi ứng dụng CNC vào nông nghiệp lại chủ yếu sản xuất ra các sản phẩm chất lượng thấp, kém sức cạnh tranh.

Trong đó có cả việc một số doanh nghiệp tùy tiện dùng giống biến đổi gene, giống kém chất lượng. Nguy hiểm hơn, đó còn là việc lạm dụng chất kích thích, thuốc trừ sâu, thuốc bảo quản sau thu hoạch để làm tăng năng suất, sản lượng và hình thức mẫu mã nông sản... đem đến nhiều hệ lụy cho xã hội.

Ứng dụng CNC vào sản xuất nông nghiệp sẽ giảm sự lệ thuộc và rủi ro về thời tiết, nhưng theo một số doanh nghiệp có ý định đầu tư vào nông nghiệp thì điều đó cũng dễ gặp rủi ro khi lựa chọn công nghệ.

Khi đã chọn lựa sai thì nguồn vốn bỏ ra coi như mất trắng. Ðây cũng là một trong những nguyên nhân khiến ít doanh nghiệp dám đầu tư CNC vào nông nghiệp.

Cũng về nguồn vốn, thực tế cho thấy cho dù nguồn tín dụng hỗ trợ phát triển nông nghiệp CNC đã có nhưng lại rất khó giải ngân. Phát triển nông nghiệp CNC cần vốn lớn, thời gian hoàn vốn lâu không như lĩnh vực thương mại.

Ở đây rất cần một chính sách tín dụng hợp lý hơn, sát thực tế hơn mới có thể khuyến khích doanh nghiệp vay tiền đầu tư vào nông nghiệp.

Cũng ít người chú ý đến một mảng khác, đó là thu hút khách du lịch nhờ vào nông nghiệp CNC. Tại hội thảo “Phát triển sản phẩm du lịch nông nghiệp công nghệ cao TP HCM”, do Ban Quản lý khu nông nghiệp CNC thành phố phối hợp cùng Sở Du lịch tổ chức, ngày 5/

10, bà Phan Yến Ly- Công ty Du lịch lữ hành Saigontourist cho biết, du lịch nông nghiệp với các dịch vụ cho du khách trải nghiệm trồng rau, gặt lúa, làm đồng… rất hấp dẫn đối với du khách cả trong và ngoài nước.

Mặc dù vậy, Việt Nam còn rất thụ động trong tiếp cận. “Chính du khách là người đặt hàng các công ty lữ hành làm sản phẩm du lịch nông nghiệp cho họ”- theo bà Ly.

Nhưng ai sẽ là người đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn? Ai sẽ là người đưa CNC vào lĩnh vực này một cách mạnh mẽ? Đánh giá cao sự tiên phong của một số doanh nghiệp thời gian qua đầu tư vào nông nghiệp, nhưng cũng cần nhìn nhận con số còn rất ít ỏi. Để khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, cần có chính sách ưu đãi tín dụng từ phía Nhà nước.

Đó là lãi suất ưu đãi khi vay, thời gian trả nợ dài, cũng như được ưu đãi khi nhập khẩu CNC phục vụ lĩnh vực này. Và thêm nữa, còn là chính sự thay đổi tư duy từ phương thức làm nông nghiệp cổ truyền sang phương thức làm nông nghiệp CNC của chính những người nông dân một nắng hai sương trên đồng đất của mình.