Ngăn chặn tảo hôn bằng ứng dụng công nghệ

Nền tảng “Em vui” - người bạn tin cậy cho trẻ DTTS

Trâm là một bạn gái người BruVân Kiều, em 13 tuổi và đang sống ở một xã thuộc tỉnh Quảng Bình. Vượt qua hơn hai nghìn bạn đang là thành viên của nền tảng Em vui ở 4 tỉnh Hà Giang, Lai Châu, Quảng Bình, Quảng Trị, Trâm đã đạt giải nhì giải “Chăm chỉ” của cuộc thi “Tích điểm - nhận quà” trên nền tảng Em vui. Một giải thưởng mà đòi hỏi các bạn thanh thiếu niên phải thật sự chuyên cần, nghiêm túc học hỏi, tìm hiểu kiến thức, kỹ năng về phòng chống tảo hôn, phòng chống mua bán người qua tất cả các bài học thư viện, video và các tập phim trên nền tảng Em vui.

“Khi là thành viên của ứng dụng Em vui em rất thích các video về an toàn mạng được truyền tải trên ứng dụng. Đặc biệt, các tập phim trong bộ phim truyện tranh về “Hành trình của Mỉ” đã gây ấn tượng rất lớn cho em. Thông qua các tập phim về “Hành trình của Mỉ” em đã tiếp thu được bài học là không nên lấy chồng sớm như chị Sính (chị gái của Mỉ) vì lấy chồng sớm rất khổ. Em cũng không muốn nghỉ học để lên thành phố làm việc như bạn Mỉ vì ở đó các bạn trẻ dễ bị lừa và gặp các rủi ro về mua bán người”, Trâm tâm sự.

Cũng theo Trâm, câu chuyện về bạn Mỉ và gia đình của bạn ấy trong phim cũng giống như các bạn ở bản của Trâm… Rất nhiều bạn tảo hôn vì các bạn không hiểu biết về pháp luật, về tảo hôn và hậu quả của nó. Ở bản của em, bạn nữ kết hôn sớm nhiều hơn bạn nam vì các bạn bỏ học muốn lấy chồng sớm. Nhận thấy tác hại của tảo hôn và hiểu hơn về quy định pháp luật thông qua câu chuyện của bạn Mỉ trong phim, Trâm khẳng định, em sẽ không kết hôn sớm, em muốn đi học và được trở thành cô giáo.

Tương tự em Hồ T.N., người Vân Kiều ở Quảng Bình, cho biết: “Em và nhiều bạn đang sử dụng ứng dụng Em vui hơn 2 tháng qua. Những phim truyện tranh trên Em vui rất hay, dễ hiểu, giúp chúng em dễ dàng học các kiến thức về phòng chống tảo hôn, mua bán người và nhiều kiến thức bổ ích khác”.

Nền tảng “Em Vui” là một hoạt động trong khuôn khổ Dự án “Tăng cường nhận thức của trẻ em, thanh thiếu niên dân tộc thiểu số về mua bán người và tảo hôn thông qua công nghệ số” do Phái đoàn Liên minh Châu Âu và tổ chức Plan International tại Bỉ đồng tài trợ. Dự án được Viện Nghiên cứu Phát triển xã hội phối hợp với tổ chức chức Plan International tại Việt Nam dưới sự hợp tác của Cục Trẻ em, Bộ LĐTB&XH.

Tăng cường truyền thông nhân rộng mô hình

Dự án được triển khai tại 11 huyện, 52 xã của 4 tỉnh: Hà Giang, Lai Châu, Quảng Bình, Quảng Trị trong 3 năm (2020 - 2023). Theo đó nền tảng Em vui được xây dựng như một diễn đàn thân thiện và tin cậy để thanh thiếu niên dân tộc thiểu số tham gia học tập, giao lưu, chia sẻ, lan tỏa kiến thức. Đối tượng chính của Dự án là 17.200 thanh thiếu niên dân tộc thiểu số (8.300 em nữ và 8.900 em nam) trong độ tuổi từ 10-24 tuổi được hưởng lợi trực tiếp từ những hoạt động của Dự án. Mục tiêu chính là hỗ trợ các em sử dụng không gian kỹ thuật số để tìm hiểu kiến thức về phòng chống tảo hôn, mua bán người, an toàn trên mạng, sức khỏe sinh sản cũng như tiếp cận các dịch vụ hỗ trợ.

Ngoài website và ứng dụng điện thoại, Em vui có mặt trên 6 kênh mạng xã hội phổ biến với giới trẻ là Facebook, Tiktok, Zalo, Youtube, Instagram và Twitter, tạo cơ hội tiếp cận tối đa với giới trẻ, đặc biệt là trẻ em, thanh thiếu niên dân tộc thiểu số trong độ tuổi từ 10 - 24 .

Ông Hoàng Hải Vương, cán bộ dự án cho biết nền tảng là một không gian kỹ thuật số, nhằm trang bị cho trẻ em, thanh thiếu niên DTTS những kiến thức, kỹ năng để các em có thể chủ động và tự tin phòng tránh tảo hôn và nạn buôn bán người.

Nền tảng được xây dựng như một diễn đàn thân thiện, tin cậy với nhiều thông tin bổ ích, lý thú để các em có thể học tập, giao lưu, chia sẻ kiến thức về 5 chủ đề chính là: Kiến thức pháp luật, phòng chống tảo hôn, phòng chống mua bán người, sức khoẻ sinh sản và an toàn trên mạng cùng những kỹ năng mềm khác.

Theo TS Khuất Thu Hồng, Giám đốc dự án: Khảo sát đầu vào trước khi thực hiện dự án được thực hiện với 1.725 trẻ em dân tộc vào cuối năm 2020 tại 17 xã thuộc 6 huyện ở 4 tỉnh Hà Giang, Lai Châu, Quảng Bình và Quảng Trị cho thấy tình trạng tảo hôn có xu hướng giảm. Tuy nhiên, chỉ có 28% trẻ em được trang bị kiến thức về tảo hôn. Chỉ có 52% các em được khảo sát hiểu biết đúng về độ tuổi kết hôn tối thiểu.

Các em thường hiểu sai về độ tuổi được kết hôn của nam giới đồng thời các em nữ cũng cảm thấy áp lực phải lấy chồng (để không bị “ế”) lớn hơn. Có 72% biết được ít nhất 2 hậu quả của việc tảo hôn, phổ biến nhất là ảnh hưởng đến nghề nghiệp tương lai, việc học hành và sức khỏe bản thân; 60% sẵn sàng phản đối hôn nhân ép buộc, tỷ lệ này cao hơn ở trẻ em gái và trẻ em được đi học.

Đáng chú ý là có 91% trẻ em, thanh niên dân tộc thiểu số đang sử dụng Internet, chủ yếu bằng điện thoại thông minh và thường sử dụng từ 1-3 tiếng/ngày. Tuy nhiên, chỉ có 10% có hiểu biết về an toàn trực tuyến.Trong đó Facebook và YouTube là 2 kênh được trẻ em, thanh niên dân tộc thiểu số dùng nhiều nhất với hoạt động chính là chat, lướt mạng và xem phim, video. Có tới 42% trả lời đã từng hẹn gặp bạn quen trên mạng, trong đó 1/3 hẹn gặp mặt chỉ sau một lần nói chuyện.

Chính vì vậy, việc triển khai ứng dụng số được xem là công cụ để giáo dục, truyền thông cho thanh thiếu niên, giúp các em có thể tự tin ứng phó và phòng chống tảo hôn, mua bán người... Do đó rất cần sự phối hợp của các ngành, địa phương đặc biệt cơ quan truyền thông lan tỏa thông điệp để có nhiều trẻ em DTTS tiếp cận được với nền tảng.

Nền tảng trực tuyến Em Vui bắt đầu chạy thử nghiệm từ ngày 15/7/2021. Trong 11 tháng qua trung bình mỗi ngày có khoảng 124 lượt truy cập. Trong 3 tháng gần đây trung bình mỗi ngày có khoảng 183 lượt truy cập.

Nhóm các hoạt động thực hiện với các em dân tộc thiểu số, dự án đã tổ chức hoạt động tập huấn an toàn mạng và thúc đẩy sử dụng nền tảng Em Vui và hoàn thành 2 giai đoạn quan trọng. Đó là tập huấn TOT cho 300 cốt cán địa phương và Tập huấn và truyền thông cho các em tại 4 tỉnh, 11 huyện, 52 xã thuộc địa bàn dự án. Kết quả có: 5.200 em được tập huấn trực tiếp về an toàn mạng, 10.400 em được hướng dẫn sử dụng, tham gia vào nền tảng Em Vui. Các em nòng cốt sẽ lan tỏa đến nhiều em khác thông qua sinh hoạt câu lạc bộ, các nhóm trong trường học và ngoài cộng đồng.

Bên cạnh đó, dự án cũng có đa dạng các hoạt động tăng cường nhận thức của thanh thiếu niên dân tộc thiểu số về việc mua bán người và tảo hôn thông qua công nghệ số như phim, tiểu phẩm, thi đố vui, tuyên truyền trên truyền hình và báo chí…