Nguy cơ trắng tay ở một vùng đặc sản

Chè Shan tuyết là cây kinh tế mũi nhọn của Hà Giang trong đó có Xín Mần.

Côn trùng “tấn công” chè

Nà Chì là xã có diện tích chè lớn nhất của huyện Xín Mần, với tổng diện tích 569 ha, sản lượng 425 tấn chè khô/năm, được phân bố đều ở tất cả các thôn. Đến xã Nà Chì thời điểm này, gặp bất cứ người dân nào cũng được nghe nói về việc cây chè Shan tuyết đang bị côn trùng tấn công. Theo người dân cho biết, tình trạng côn trùng gây hại nhiều diện tích chè Shan tuyết xuất hiện cách đây hơn 1 tháng, thời điểm bước vào thu hoạch vụ chè thứ 2 của năm nay.

Quan sát thấy loại côn trùng này có kích thước rất bé, nếu không nhìn kỹ thì sẽ không phát hiện được. Sau khi bám vào những cây chè, chúng bắt đầu gây hại toàn bộ búp chè non. Dấu hiệu mà loại côn trùng này để lại là trên những lá non của búp chè sẽ xuất hiện những chấm nhỏ màu đen, một thời gian rất ngắn sau đó búp chè sẽ bị xoăn lại và có hiện tượng cháy lá. Thời gian phá hỏng búp chè diễn ra nhanh chóng, chỉ trong vài ngày từ khi xuất hiện đến khi búp chè bị xoăn.

Ông Hoàng Thanh Ngọc, thôn Bản Vẽ cho biết: Đến bây giờ vẫn chưa xác định được chính xác đây là loại côn trùng gì nhưng nhìn rất giống rầy thường xuyên gây hại trên cây chè. Loại côn trùng này đã xuất hiện từ tháng 4, đến thời điểm này đã lan rộng ra tất cả diện tích chè của toàn xã. Một khi bị rầy gây hại thì những búp chè sẽ không thu hoạch được. Mặt khác, nếu có thu hoạch thì chất lượng chè sẽ bị ảnh hưởng, không có ai thu mua.

Ông Ngọc chia sẻ thêm: Côn trùng gây hại chè Shan tuyết đã xuất hiện hơn 1 tháng, giờ đã lan rộng khắp xã, chúng tôi cũng đã kiến nghị lên chính quyền và ngành chuyên môn để có biện pháp khắc phục nhưng vẫn chưa có câu trả lời, hướng dẫn cho người dân. Được biết, hiện tại xã Khuôn Lùng cũng đã xuất hiện loại côn trùng này gây hại trên một số diện tích chè của người dân.

Nguy cơ thất thu

Tình trạng côn trùng tấn công tràn lan trên toàn bộ diện tích chè Shan tuyết đã làm cho sản lượng chè của xã Nà Chì giảm đi đáng kể. Theo người dân địa phương cho biết, trong vụ thu hoạch thứ 2 này, sản lượng chè đã giảm đi một nửa so với các vụ khác và so với cùng kỳ năm trước. Tại nhiều thôn sản lượng chè thậm chí còn giảm 70 - 80% so với mọi năm. Ông Hoàng Văn Tại, thôn Khâu Lầu cho biết: Gia đình có 3ha chè, trong đó có hơn 1ha chè trồng mới cũng đã đến thời điểm thu hoạch. Thế nhưng, côn trùng gây hại chè xuất hiện đã làm cho toàn bộ búp chè bị xoăn và cháy lá non dẫn đến lượng búp chè thu hoạch bị giảm nhiều.

Được biết, trung bình mỗi vụ chè gia đình ông Tại thu hoạch được 3 tạ chè tươi, tuy nhiên từ đầu năm đến nay sản lượng đã giảm đi một nửa. Ở thôn Khâu Lầu hiện có 70 hộ dân, bình quân mỗi hộ có gần 3ha chè, trong đó 50% là hộ nghèo, thu nhập chủ yếu từ cây chè. Cũng như thôn Khâu Lầu, đa số các hộ dân trồng chè thôn Bản Vẽ cũng đang thấp thỏm lo lắng mất mùa chè năm nay.

Ông Hoàng Thanh Ngọc cho biết thêm: Hiện tại, gia đình có hơn 4ha chè Shan tuyết, tất cả đều bị côn trùng gây hại. Từ đầu năm đến nay, gia đình mới thu được 1,2 tạ chè khô giảm đi một nửa so với thời điểm này những năm trước. Riêng vụ chè này, mỗi ngày gia đình ông Ngọc chỉ thu được trung bình 40kg, có ngày chỉ thu được 20kg.

Anh Phan Thanh Tuấn, Giám đốc HTX thương mại, dịch vụ Tuấn Băng, HTX lớn nhất tại xã Nà Chì chuyên thu mua chè cho người dân trên địa bàn và khu vực lân cận, cho biết: Bình thường mỗi ngày HTX thu mua khoảng 6 - 7 tấn chè tươi. Có thời điểm thu mua đến 15 tấn chè tươi/ngày. Tuy nhiên vụ chè này, mỗi ngày HTX chỉ thu mua được 1 - 2 tấn chè tươi. Điều đó cho thấy, sâu bệnh gây hại chè đã ảnh hưởng đến sản lượng chè người dân trên địa bàn.

Anh Tuấn cho biết thêm: Những cây chè bị côn trùng tấn công sẽ bị giảm chất lượng và ảnh hưởng trực tiếp đến uy tín và thương hiệu chè Shan tuyết của xã nên HTX sẽ không thu mua. Trao đổi về vấn đề trên, anh Hoàng Thanh Đại, Chủ tịch UBND xã Nà Chì cho biết: Sau khi người dân phản ánh về việc chè bị một loại côn trùng giống như rầy phá hoại, xã đã cử cán bộ chuyên môn đi kiểm tra và đã báo cáo lên Phòng Nông nghiệp để tìm biện pháp giải quyết. Tuy nhiên, đến giờ vẫn chưa có biện pháp hiệu quả để diệt trừ bệnh hại chè cho người dân.

Nà Chì là xã nằm trong vùng trọng điểm phát triển kinh tế khu vực phía nam của huyện Xín Mần. Cây chè Shan tuyết là nguồn thu nhập chủ yếu của người dân xã trong xã. Trước tình trạng cây chè trên địa bàn xã đang bị côn trùng tấn công và có nguy cơ lan rộng ra diện tích chè của các xã lân cận, vậy nên các cấp chính quyền, nhất là ngành chuyên môn của huyện cần nhanh chóng triển khai biện pháp diệt trừ sâu bệnh hại gây hại chè, kịp thời ổn định cuộc sống cho người dân.