Nỗ lực mở cửa lại trường học nữ sinh ở Afghanistan

Mai Nguyễn (Theo AP)• 03/12/2021 15:28

Từ khi lực lượng Taliban lên nắm quyền tại Afghanistan, hầu hết các nữ sinh đều bị tạm ngưng việc đến trường.

Một ngoại lệ từ sự nỗ lực đoàn kết

Trong nhiều tuần, các nữ sinh thuộc thành phố Herat, nằm ở phía Tây Afghanistan đã trở lại lớp học trung học. Đây được xem là thành quả từ nỗ lực đoàn kết phối hợp giữa giáo viên và phụ huynh để thuyết phục chính quyền Taliban tại địa phương cho phép các trường học được mở cửa trở lại.

Các bé gái đang học tại Trường trung học nữ sinh Tajrobawai ở thành phố Herat, Afghanistan. Ảnh: AP.

Chính quyền Taliban chưa bao giờ chính thức chấp thuận việc mở cửa trở lại trường học sau chiến dịch vận động hành lang, nhưng họ cũng không ngăn cản khi giáo viên và phụ huynh bắt đầu các lớp học của riêng họ vào đầu tháng 10.

Mohammed Saber Meshaal, người đứng đầu Hiệp hội giáo viên thành phố Herat, đồng thời là người đã giúp tổ chức chiến dịch cho biết: “Phụ huynh, học sinh và giáo viên đã chung tay kêu gọi. Đây có lẽ là nơi duy nhất mà các nhà hoạt động cộng đồng và giáo viên đã mạo hiểm ở lại và thương lượng với chính quyền Taliban”.

Một nữ sinh đang học tại Trường trung học nữ sinh Tajrobawai ở thành phố Herat, Afghanistan. Ảnh: AP.

Thành công ở Herat cho thấy sự khác biệt đáng kể trong sự cai trị hiện tại của Taliban đối với Afghanistan so với giai đoạn trước đó của họ vào cuối những năm 1990. Thời điểm đó, các chiến binh Hồi giáo không khoan nhượng trước những tư tưởng cứng rắn họ đặt ra. Họ cấm phụ nữ ra khỏi nhà và làm công việc nơi công cộng, bên cạnh đó cấm tất cả trẻ em gái được học hành. Các tay súng thường sử dụng vũ lực và những hình phạt tàn bạo để thực thi các quy tắc.

Vẫn còn những khó khăn chưa thể gỡ bỏ

Lần này, chính quyền Taliban có vẻ nhận ra họ không thể tàn nhẫn như vậy ở một quốc gia đã thay đổi đáng kể trong vòng 20 năm qua. Họ đã áp đặt một số quy tắc cũ nhưng vẫn chưa rõ ràng về điều gì được phép và điều gì không. Sự không chắc chắn này có thể nhằm mục đích xích lại gần hơn với người dân, trong lúc Taliban vẫn đang phải vật lộn với sự sụp đổ kinh tế gần như hoàn toàn tại Afghanistan, khi mà các nguồn tài trợ quốc tế ngừng hoạt động, nạn đói gia tăng đáng báo động và những cuộc nổi dậy nguy hiểm của các tay súng Nhà nước Hồi giáo tự xưng IS.

Khi lực lượng Taliban lên nắm chính quyền vào tháng 8, hầu hết các trường học đã phải đóng cửa vì đại dịch Covid-19. Trước áp lực nặng nề từ phía quốc tế, Taliban đã sớm mở cửa trở lại các trường học dành cho nữ sinh từ lớp 1 đến lớp 6, cùng với các trường nam sinh ở tất cả các cấp.

Trước đó, hầu hết các trường học tại Afghanistan đã phải đóng cửa vì đại dịch Covid-19. Ảnh: AP.

Nhưng họ lại không cho phép các nữ sinh từ lớp 7-12 đi học trở lại. Các tay súng khẳng định rằng trước tiên phải đảm bảo các lớp học được tổ chức theo “cách thức Hồi giáo”. Taliban cũng cấm hầu hết phụ nữ tham gia công việc của chính phủ, nơi tập trung quyền lực lớn nhất của họ.

Tuy nhiên, tại thành phố Herat, các giáo viên đã nhanh chóng bắt tay vào kêu gọi mở cửa lại trường học. Basira Basiratkhah, hiệu trưởng Trường nữ sinh Tajrobawai tại đây cho biết: “Khi Taliban đến, chúng tôi đã rất lo lắng vì mọi thứ trước đó”.

Khi tới gặp thống đốc Taliban và trưởng phòng giáo dục, ban đầu họ không đặt vấn đề về các trường nữ sinh mà tập trung vào việc xây dựng mối quan hệ cho đến khi Taliban thấy rằng họ đại diện cho cộng đồng. Trước yêu cầu mở cửa trở lại từ phía các giáo viên, quan chức Taliban đã từ chối và nói rằng họ không thể cho phép điều đó nếu không có lệnh của chính phủ từ thủ đô Kabul.

Các lớp học nữ sinh luôn được đảm bảo đúng với quy tắc của đạo Hồi. Ảnh: AP.

Basiratkhah khẳng định: “Chúng tôi đảm bảo với họ rằng các lớp học được tách biệt, chỉ có giáo viên nữ và các cô gái mặc khăn trùm đầu phù hợp. Chúng tôi không cần phải thay đổi bất cứ điều gì. Chúng tôi là những người theo đạo Hồi và chúng tôi đã tuân theo mọi thứ mà đạo Hồi yêu cầu”.

Hướng tới tương lai mở cửa lại tất cả trường học

Herat là nơi duy nhất mở các trường trung học nữ sinh trên toàn thành phố, mặc dù các trường học cũng đã mở cửa trở lại ở một vài quận phía bắc Afghanistan, bao gồm cả thành phố Mazar-e Sharif.

Các bé gái đang vui chơi tại Trường trung học nữ sinh Tajrobawai ở thành phố Herat, Afghanistan. Ảnh: AP.

Fahima Popal, hiệu trưởng Trường trung học nữ sinh số 1 Hino cho biết các giáo viên ở thành phố Kandahar, miền nam nước này đã nói chuyện với các quan chức địa phương Taliban về việc mở lại các trường trung học nữ sinh, nhưng kết quả vẫn bị từ chối. Các quan chức Taliban nói rằng họ sẽ không thể làm gì nếu chưa có lệnh từ Bộ Giáo dục trung ương. Chính vì vậy, việc khai giảng trường trung học nữ sinh ở Herat vẫn là một ngoại lệ. Các khu vực khác của đất nước có vẻ ít thành công hơn.

Tuy nhiên, các giáo viên vẫn đang gặp khó khăn. Giống như các nhân viên chính phủ khác, họ đã không được trả lương trong nhiều tháng. Bộ giáo dục đã không cung cấp kinh phí cho các nhu cầu khác như bảo trì và chi trả dụng cụ học tập.

Nhiều giáo viên đã phải làm việc mà không được trả lương trong nhiều tháng. Ảnh: AP.

Việc đưa nữ sinh trở lại hoàn toàn là nhu cầu hàng đầu của cộng đồng quốc tế và có thể phải diễn ra trước khi các cơ quan của Liên hợp quốc đồng ý trả lương trực tiếp cho giáo viên.

Cho đến nay, chính quyền Taliban đã từ chối thiết lập thời gian biểu và hầu hết các trường học đang bắt đầu kỳ nghỉ đông cho đến tháng Ba. Trong một bài phát biểu hôm 27/11, Thủ tướng Taliban Mohammed Hassan Akhund đã khẳng định “phụ nữ đã được học hành”, đồng thời nhấn mạnh: “Sẽ có hy vọng để mở rộng việc học hành cho nữ giới, khi Chúa cho phép”.