Vai trò tiên phong của báo chí trong đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực

Tọa đàm có sự tham dự của ông Vũ Văn Tiến - Trưởng Ban Tuyên giáo UBTƯ MTTQ Việt Nam, Phó Trưởng Ban tổ chức Giải; bà Đỗ Thị Thu Hằng - Trưởng ban Nghiệp vụ Hội Nhà báo Việt Nam, Phó Trưởng Ban tổ chức Giải; Nhà báo Lê Anh Đạt - Quyền Tổng Biên tập Báo Đại Đoàn Kết và nhà báo Đỗ Doãn Hoàng (báo Dân Việt/Nông thôn Ngày nay) - Giải A Giải Báo chí toàn quốc phòng, chống tham nhũng, tiêu cực lần thứ ba.

Báo chí đeo bám, đưa ra ánh sáng nhiều vụ tham nhũng, tiêu cực

Phát biểu khai mạc tọa đàm, Phó Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam Nguyễn Hữu Dũng, Trưởng Ban Tổ chức Giải báo chí toàn quốc phòng, chống tham nhũng, tiêu cực lần thứ tư, năm 2022 - 2023 nêu rõ, trong những năm qua công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực được Đảng, Nhà nước ta, đứng đầu là Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng chỉ đạo triển khai rất quyết liệt với phương châm “không có vùng cấm, không có ngoại lệ”.

Những kết quả bước đầu trong công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực là hết sức quan trọng đã tạo được niềm tin và sự ủng hộ tích cực của cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân. Trong đó, báo chí ngày càng khẳng định rõ vai trò và những đóng góp tích cực trong công tác tuyên truyền, phát hiện, kiên trì đeo bám, phản ánh và đưa ra ánh sáng nhiều vụ việc tham nhũng, tiêu cực, giúp cơ quan chức năng kịp thời điều tra, xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật.

Chia sẻ về những dấu ấn quan trọng, cũng như ý nghĩa lớn nhất mà Giải báo chí toàn quốc phòng, chống tham nhũng, tiêu cực đã đạt được, Phó Chủ tịch Nguyễn Hữu Dũng khẳng định, đến nay, công tác tổ chức Giải luôn nhận được sự quan tâm ủng hộ, động viên rất lớn từ các đồng chí lãnh đạo cao nhất của Đảng, Nhà nước, điều đó được thể hiện tại Lễ tổng kết và trao Giải thường xuyên có các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Chính phủ, Quốc hội đến dự, trao giải và phát biểu chỉ đạo.

Cùng với đó Giải đã nhận được sự quan tâm và tham gia tích cực của các phóng viên cơ quan báo chí. Qua các mùa tổ chức, số lượng cơ quan báo chí, tác phẩm tham dự đều tăng lên, nếu như Giải lần thứ nhất có 1005 tác phẩm gửi tham dự của gần 100 cơ quan báo chí Trung ương và địa phương, thì đến lần thứ ba, số tác phẩm gửi tham dự Giải đã tăng lên 1.181 tác phẩm của các nhà báo, phóng viên thuộc hơn 115 cơ quan báo chí trong cả nước. Và điều quan trọng hơn là chất lượng Giải ngày càng được nâng lên. Tại mùa Giải lần thứ ba đã có Giải đặc biệt do Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trao tặng.

“Qua 3 mùa giải, sự phối hợp trong công tác tổ chức giữa Ban Thường trực UBTƯ MTTQ Việt Nam, Hội Nhà báo Việt Nam và Đài Truyền hình Việt Nam ngày càng chặt chẽ, bài bản, khoa học, đạt hiệu quả từ khâu tuyên truyền, tiếp nhận tác phẩm tham dự đến tổ chức trao Giải thưởng, đã để lại ấn tượng tốt đẹp trong lòng nhân dân, độc giả và các cơ quan báo chí, nhà báo, phóng viên trong cả nước” - Phó Chủ tịch Nguyễn Hữu Dũng nhấn mạnh.

Với vai trò là Phó Ban tổ chức Giải, và cũng là người đã theo sát những mùa Giải Báo chí toàn quốc phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong nhiều năm, ông Vũ Văn Tiến - Trưởng Ban Tuyên giáo UBTƯ MTTQ Việt Nam nhận định, ngay từ tiêu đề của tọa đàm đã nói lên tâm tư nguyện vọng của nhân dân, nói lên mục đích của Giải báo chí toàn quốc phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.

Nói về mảng đề tài thu hút sự tham gia đông đảo của các cơ quan báo chí, các phóng viên, nhà báo, ông Vũ Văn Tiến cho biết, qua 3 mùa giải, đề tài phanh phui tiêu cực xuất phát từ điều tra của phóng viên mà không phải dựa theo báo cáo thanh tra, kiểm tra của cơ quan chức năng. Để thực hiện các đề tài điều tra độc lập này các phóng viên phải đánh đổi bằng mồ hôi, nước mắt, thậm chí cả máu. Việc thực hiện các đề tài điều tra phòng, chống tham nhũng, tiêu cực đòi hỏi sự quyết tâm lớn không chỉ từ phóng viên, nhóm phóng viên, ý chí của ban biên tập, mà cả ý chí của cơ quan chủ quản. Nếu không có những sự quyết tâm này có thể các đề tài sẽ bị dừng lại từ trong trứng nước.

Phần thưởng, nguồn cổ vũ lớn đối với đội ngũ nhà báo chống tham nhũng, tiêu cực

Trao đổi tại tọa đàm, các khách mời đều đánh giá cao Giải báo chí toàn quốc phòng, chống tham nhũng, tiêu cực và coi đây như một phần thưởng, nguồn cổ vũ lớn đối với đội ngũ những người làm báo trong nỗ lực tấn công trực diện vào cái xấu, dũng cảm đối diện với cái sai và đi tới cuối cùng của sự thật.

Nói về quá trình tác nghiệp các tác phẩm thuộc thể loại khó nhất của báo chí, nhà báo Đỗ Doãn Hoàng (Báo Dân Việt) - người đoạt Giải A Giải Báo chí toàn quốc phòng, chống tham nhũng, tiêu cực lần thứ ba với loạt bài: "Phía sau vụ thảm sát rừng nghiến cổ thụ khủng nhất Việt Nam" cho rằng, các loạt bài điều tra đòi hỏi phóng viên, nhà báo phải quyết liệt, có ý tưởng, kiên định và giữ mình đến tận cùng.

Theo nhà báo Đỗ Doãn Hoàng, một trong những khó khăn khi thực hiện tuyến bài này là liên tục phải đi vào rừng từ 3-4 giờ sáng và ra khỏi rừng khi trời đã tối, ông bị theo dõi liên tục bởi các đối tượng “đầu gấu”, xã hội đen. “Trong quá trình thực hiện, nhiều đối tượng xin gặp nhiều lần, nhưng chúng tôi tuyệt đối không cũng không cùng ăn với họ bất kỳ thứ gì, thậm chí là một bát mì tôm. Chúng tôi kiên quyết làm đến tận cùng và đã kiến nghị lên Quốc hội, các Bộ trưởng về vụ việc này để đến bây giờ, hàng chục người vi phạm đã bị bắt. Đây là bài học sâu sắc” - nhà báo Đỗ Doãn Hoàng chia sẻ.

Cũng theo nhà báo Đỗ Doãn Hoàng, thước đo phẩm cách của một nhà báo là người phóng viên, tờ báo đó đã làm được điều gì cho xã hội? Không phải viết để khua môi múa mép, khoe câu khoe chữ hay văn phong bóng bẩy để đăng Facebook. Quan trọng là tính hữu ích của bài báo, loạt bài đó trong cuộc sống. Đặc biệt khi loạt bài được trao Giải A, Giải Báo chí toàn quốc phòng chống tham nhũng, tiêu cực, đây chính là sự cổ vũ, động viên đối với những người làm báo. “Giá trị của giải thưởng đối với cộng đồng và những người làm báo rất quan trọng. Bởi bên cạnh đó còn là bản lĩnh của Ban biên tập trước những tuyến bài điều tra” - nhà báo Đỗ Doãn Hoàng khẳng định.

Chia sẻ với các vị khách mời tại buổi tọa đàm, nhà báo Lê Anh Đạt - Quyền Tổng Biên tập Báo Đại Đoàn Kết cho biết, trong lịch sử phát triển vẻ vang của Báo Đại Đoàn Kết - đã phụng sự bạn đọc, để lại nhiều dấu ấn trong 81 năm qua. Và trong những năm tháng ấy, dù đấu tranh chống tiêu cực, bảo vệ sự tiến bộ, hay bênh vực cho số phận con người, Báo Đại Đoàn Kết, các thế hệ làm Báo Đại Đoàn Kết đã thể hiện bản lĩnh của một tờ báo lớn trong làng báo chí cách mạng Việt Nam.

Ngày nay, Báo Đại Đoàn Kết dưới sự lãnh đạo của Ban Thường trực UBTƯ MTTQ Việt Nam đã và đang thực hiện tốt sứ mệnh của mình, trong đó có cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng tiêu cực. Báo có 2 chuyên mục: Giám sát – Phản biện và Tiếng dân, đã bám sát tôn chỉ của MTTQ Việt Nam là giám sát và phản biện xã hội. Các tuyến bài điều tra của Báo thời gian gần đây đã trực diện, đối đầu với các tiêu cực, cái xấu, được giới chuyên môn và bạn đọc đánh giá cao. “Bởi vậy tôi rất trân trọng các nhà báo dấn thân vào lĩnh vực này và Giải báo chí toàn quốc phòng, chống tham nhũng tiêu cực là sự cổ vũ thực sự rất sâu sắc, ý nghĩa” - nhà báo Lê Anh Đạt khẳng định.

Nói về việc bảo vệ nhà báo tác nghiệp ở lĩnh vực phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, bà Đỗ Thị Thu Hằng - Trưởng ban Nghiệp vụ Hội Nhà báo Việt Nam, Phó Trưởng Ban tổ chức Giải báo chí cho rằng, cái khó nhất đối với báo chí trong phòng, chống tham nhũng, tiêu cực là có những lằn ranh, những vấn đề mà nhà báo khi điều tra không thể mang tấm Thẻ Nhà báo ra để nói rằng: “Tôi đang hành nghề hợp pháp”.

Thế nên, trước tiên, việc bảo vệ nhà báo tác nghiệp bắt đầu từ chính bản thân nhà báo. Bản thân mỗi người, khi chiến đấu trên một “mặt trận” nào đó, bao giờ cũng là người làm chủ hoàn cảnh và tự họ sẽ phải phân tích bằng trí tuệ, bản lĩnh, sự khôn khéo của mình để tự xác định vấn đề. Sau đó khi cần tìm cho mình lực lượng hỗ trợ đứng sau, bất cứ lúc nào cũng có thể kết nối với họ như lãnh đạo cơ quan, đồng nghiệp, cộng tác viên, những người trong quá trình làm nghề… Tất nhiên trong số đó luôn luôn có lực lượng chức năng, Hội Nhà báo Việt Nam ở tất cả các cấp.

Theo bà Đỗ Thị Thu Hằng, Giải báo chí toàn quốc phòng, chống tham nhũng, tiêu cực là giải có tầm vóc lớn, có ý nghĩa xã hội sâu sắc, thể hiện rõ giá trị vai trò của báo chí trong công cuộc phòng chống tham nhũng, tiêu cực. Sự tham gia của các tác phẩm báo chí góp phần thể hiện rõ vai trò, tinh thần trách nhiệm, vai trò của báo chí và tất cả lực lượng khác trong toàn xã hội trong việc góp công vào “hành trình không ngừng nghỉ, không vùng cấm” của chúng ta hiện nay.

Tiếp tục lan tỏa thông điệp về Giải báo chí toàn quốc phòng chống tham nhũng, tiêu cực

Để Giải báo chí toàn quốc phòng, chống tham nhũng, tiêu cực lần thứ tư, năm 2022-2023 tiếp tục có những đổi mới mang tính đột phá, Phó Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam Nguyễn Hữu Dũng cho rằng, trong thời gian tới các cơ quan phối hợp tổ chức Giải cần tập trung đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền về mục đích, ý nghĩa, tính chính trị của Giải dưới nhiều hình thức khác nhau để thu hút sự quan tâm, tham gia hưởng ứng tích cực từ các cơ quan báo chí, nhà báo, phóng viên thông qua việc gửi tác phẩm tham dự Giải trước ngày 31/8/2023 với số lượng và chất lượng cao nhất.

Ghi nhận Báo Đại Đoàn Kết đã triển khai rất kịp thời buổi tọa đàm để thực hiện thông báo kết luận của Ban Chỉ đạo, Ban tổ chức Giải, Phó Chủ tịch Nguyễn Hữu Dũng khẳng định, đây là một hình thức tuyên truyền rất kịp thời, cần thiết; đồng thời đề nghị Hội Nhà báo Việt Nam quan tâm phối hợp với Ban Tuyên giáo UBTƯ MTTQ Việt Nam, Tạp chí Nội chính (Ban Nội chính Trung ương) sớm triển khai tập huấn cho các nhà báo tham gia Giải về mục đích, nội dung và tính chính trị của Giải Báo chí lần thứ tư.

Phó Chủ tịch Nguyễn Hữu Dũng cũng nhấn mạnh, Ban tổ chức Giải tiếp tục quan tâm định hướng về những nội dung mới trong chủ đề Giải lần thứ tư để các nhà báo, phóng viên viết bài, gửi tác phẩm dự thi bám sát sự chỉ đạo của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng chống tham nhũng, tiêu cực, nhất là chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng - Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Hay những nét mới khi Ban Chỉ đạo phòng chống tham nhũng, tiêu cực được triển khai tổ chức ở cấp tỉnh. Đây là một nội dung mới mà các cơ quan báo chí, các nhà báo cần quan tâm tuyên truyền.

Theo Phó Chủ tịch Nguyễn Hữu Dũng, mặc dù thời gian dành cho buổi tọa đàm không nhiều, tuy nhiên với sự chuẩn bị chu đáo của đơn vị tổ chức là Ban Biên tập Báo Đại Đoàn Kết, sự tham gia rất tâm huyết và trách nhiệm cao của các vị khách mời đã góp phần tổ chức thành công buổi tọa đàm đầy ý nghĩa này.

Phó Chủ tịch Nguyễn Hữu Dũng tin rằng qua buổi tọa đàm trực tuyến này, những nội dung và sức lan tỏa bước đầu sẽ được truyền tải đến các cơ quan báo chí, đội ngũ các nhà báo, phóng viên trên cả nước.

Thay mặt Ban Thường trực UBTƯ MTTQ Việt Nam, Ban Chỉ đạo, Ban tổ chức Giải, Phó Chủ tịch Nguyễn Hữu Dũng mong rằng, từ nay đến thời hạn cuối nhận bài dự thi - ngày 31/8/2023, các cơ quan phối hợp cũng như các cơ quan báo chí, đội ngũ nhà báo, phóng viên tiếp tục lan tỏa nội dung, thông điệp về việc tổ chức Giải báo chí toàn quốc phòng, chống tham nhũng, tiêu cực lần thứ tư, năm 2022-2023 với mong muốn mùa Giải lần thứ tư này sẽ được nâng lên về số lượng, chất lượng các tác phẩm báo chí.

Ông Nguyễn Hữu Dũng - Phó Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam, Trưởng Ban Tổ chức Giải:

Cần có chính sách, cơ chế để bảo vệ và tôn vinh nhà báo chống tham nhũng, tiêu cực

Cần có chính sách, và cơ chế để bảo vệ cũng như có những hình thức động viên, tôn vinh các nhà báo trong cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Trong mùa giải năm nay, ngoài hình thức khen thưởng theo quy định của Thể lệ, Ban tổ chức Giải cũng chỉ đạo bộ phận tham mưu có hình thức khen thưởng bằng Bằng khen của UBTƯ MTTQ Việt Nam; đồng thời đề nghị Ban Tuyên giáo Trung ương có Bằng khen tôn vinh ghi nhận, động viên các nhà báo có số lượng bài viết tham dự Giải nhiều, các bài viết có chất lượng; các tòa soạn báo có đông số lượng các nhà báo tham dự Giải.

Nhà báo Lê Anh Đạt - Quyền Tổng Biên tập Báo Đại Đoàn Kết:

Nghề báo phải ghi lại những gì nóng bỏng nhất

Một tòa soạn và cá nhân những nhà báo đấu tranh với tham nhũng, tiêu cực phải chịu rất nhiều áp lực mà đôi khi không giãi bày được. Nguy hiểm thường trực nhất là bị đe doạ và đối mặt với những âm mưu trả thù. Điều này là khó tránh, vì chống tham nhũng tiêu cực là đã chọn cho mình việc làm nặng nhọc, nguy hiểm vì đụng chạm lợi ích những người có máu mặt. Tuy nhiên, vì bạn đọc, vì sứ mệnh của tờ báo, những người cầm bút nếu chỉ lựa chọn các tác phẩm bình bình thì chẳng ai nhớ đến mình. Tờ báo cứ “mũ ni che tai”, chọn cách an toàn trước thời cuộc thì ai sẽ tin nhà báo? Nghề báo là thư ký thời đại, phải ghi lại những gì nóng bỏng nhất và góp phần thay đổi cái xấu, cải tạo xã hội.

Bà Đỗ Thị Thu Hằng - Trưởng ban Nghiệp vụ Hội Nhà báo Việt Nam, Phó Trưởng Ban Tổ chức Giải:

Tâm, đức là số một

Tôi nghĩ rằng, vai trò của cá nhân nhà báo là cốt lõi, bởi không ai có thể cứu mình bằng chính mình và điều đó đòi hỏi kiến thức, kỹ năng, sự tử tế. Một nhà báo tham gia vào cuộc đấu tranh phòng chống tham nhũng, tiêu cực đừng nghĩ rằng kỹ năng nghề là số một mà cái tâm, cái đức mới là số một. Tự tâm, đức của mình sẽ tạo ra sự lan toả kết nối, sự ủng hộ, che chở. Và mục tiêu cuối cùng của những loạt bài điều tra là vì đất nước, vì nhân dân, vì xã hội phát triển bền vững, vì những gì gần gũi với tất cả chúng ta.

Ông Vũ Văn Tiến - Trưởng ban Tuyên giáo UBTƯ MTTQ Việt Nam, Phó Trưởng ban Tổ chức Giải:

Bền gan, bền chí bảo vệ các tuyến bài phòng, chống tham nhũng, tiêu cực

Phanh phui tiêu cực là mảng rất quan trọng, tuy nhiên trong 3 mùa Giải vừa qua cũng có những điều đáng tiếc. Có những cơ quan báo chí có bài điều tra rất hay nhưng gần đến thời gian nộp bài thì bị gỡ bỏ. Tôi muốn nói với các đồng nghiệp của chúng tôi hãy bền gan, bền chí để bảo vệ các tuyến bài phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Bên cạnh đó, chúng tôi cũng mong các cơ quan như tạp chí mang tính chất nghiên cứu tổng kết công tác phòng, chống tham nhũng phải có cái riêng để đúc kết thực tiễn từ cơ sở tới Trung ương. Từ các đúc kết riêng, nghiên cứu chuyên sâu các tuyến bài điều tra để góp phần làm tốt công tác phòng chống tham nhũng, tiêu cực.

Nhà báo Đỗ Doãn Hoàng - Báo Dân Việt/Nông thôn Ngày nay:

Kiên định trước những “viên đạn bọc đường”

Khó khăn lớn chính là sự kiên định của nhà báo trước những “viên đạn bọc đường” trong đấu tranh chống tham nhũng, tiêu cực. Trong quá trình điều tra có khi chưa gặp nguy hiểm vì bị hành hung nhưng có thể khi bài đã đăng rồi, “thắng” rồi, lúc đó tất cả mọi sự dụ dỗ, mua chuộc mới ra đời. Một sự thật đau lòng là một số đồng nghiệp đã sa ngã sau thời điểm chiến thắng đó. Cho nên với mỗi nhà báo, sự kiên định và giữ mình “từng centimet” là khó nhất. Bởi đã thoả hiệp được một lần thì sẽ có lần 2 và nhiều lần sau, mà lần sau bao giờ sự thoả hiệp cũng nguy hiểm hơn lần trước.

Thời gian tiếp nhận tác phẩm dự thi đến 31/8/2023

Theo thể lệ Giải Báo chí toàn quốc phòng, chống tham nhũng, tiêu cực lần thứ tư, năm 2022-2023, tác phẩm tham dự Giải phải là các tác phẩm được các cơ quan thông tấn báo chí trong nước sử dụng kể từ ngày 13/11/2021 đến 31/8/2023 và thời gian tiếp nhận tác phẩm được tính từ ngày phát động đến ngày 31/8/2023. Lễ tổng kết và trao Giải: tổ chức tại Cung Văn hóa Lao động Hữu nghị Việt - Xô, thành phố Hà Nội vào đầu tháng 11 năm 2023 nhân dịp Kỷ niệm 93 năm Ngày thành lập Mặt trận Dân tộc Thống nhất Việt Nam – Ngày truyền thống Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (18/11/1930 – 18/11/2023) và được Truyền hình trực tiếp trên kênh VTV1, Đài Truyền hình Việt Nam.