“Cầu nối số” người dân với chính quyền

Đó không chỉ là những nỗ lực trong chiến dịch chuyển đổi số, mà còn là một cuộc “bình dân học vụ số” thực sự - một chiến lược gần dân, vì dân mà TPHCM đang triển khai quyết liệt.

Ngày nay, giữa kỷ nguyên số, “biết đọc - biết viết” trên môi trường mạng, sử dụng thành thạo các app, ứng dụng số,… là một hình thức cập nhật chuyển đổi số quan trọng. Do đó, cần thực hiện tốt ngay từ khâu tuyên truyền, tập huấn, hướng dẫn người dân, cá nhân, tổ chức từ cơ sở. Nếu càng chậm trễ, người dân sẽ chậm cập nhật, và có nguy cơ ở bên lề các dịch vụ công hiện đại, và dĩ nhiên không thể trở thành công dân số theo đúng nghĩa.

Chính vì thế, vai trò của hệ thống phường, xã, vốn dĩ là cấp cơ sở gần gũi nhất với người dân càng trở nên đặc biệt quan trọng. Trong đó, Mặt trận và các đoàn thể chính trị - xã hội không chỉ dừng ở việc vận động tuyên truyền, mà trở thành “cầu nối số” giữa chính quyền với người dân. Những ngày qua, khi TPHCM triển khai chính quyền 2 cấp, người dân chứng kiến những cán bộ Mặt trận, đoàn thể trở thành đội ngũ “giảng viên vỡ lòng” về công nghệ số cho cộng đồng dân cư.

Nơi mà mỗi buổi hướng dẫn ở tổ dân phố, mỗi tờ rơi phát tay, mỗi thao tác giúp dân khai báo điện tử… đều mang ý nghĩa tạo nền tảng cho sự thay đổi cách tiếp cận chính quyền của người dân. Không ai khác, chính các cán bộ MTTQ, hội phụ nữ, cựu chiến binh, thanh niên,… mới là người hiểu nhất từng gia đình trong khu phố. Họ biết ai chưa có smartphone, ai vẫn còn e dè với công nghệ, ai thường phải nhờ con cái mới tiếp cận được các dịch vụ công trực tuyến. Nhờ sự thấu hiểu ấy, các chương trình “bình dân học vụ số” mà TPHCM triển khai không mang tính hình thức mà thực chất, thiết thực, và nhân văn.

Câu chuyện ở một số phường thuộc phường Bình Thạnh, Dĩ An, Vũng Tàu hay Bình Hòa những ngày qua đã cho thấy khi người dân được hướng dẫn cặn kẽ cách sử dụng VNeID, đăng ký tài khoản định danh, khai báo lưu trú, tra cứu thông tin hộ tịch hay nộp hồ sơ hành chính,… thì mức độ hài lòng đối với dịch vụ công tăng rõ rệt. Nhiều người cao tuổi sau một vài buổi được hướng dẫn đã chủ động dùng app tra cứu giấy tờ, thanh toán không dùng tiền mặt, đăng ký tiêm chủng hay lấy số thứ tự khám bệnh trực tuyến.

Nhưng để điều đó trở thành phổ biến và bền vững, cần nhìn thẳng vào một thực tế: trình độ tiếp cận công nghệ số của người dân hiện vẫn còn khoảng cách lớn. Từ chênh lệch thế hệ, điều kiện kinh tế, hạ tầng thiết bị đến cả tâm lý e ngại. Do đó, việc triển khai chuyển đổi số mà không có lực lượng làm “cầu nối số” đến từng dân, câu chuyện chuyển đổi số của TPHCM vẫn sẽ còn lực cản lớn.

Mô hình “cán bộ mặt trận đi đầu, cán bộ đoàn thể kề bên” trong chuyển đổi số không chỉ là giải pháp tình thế mà nên được xem là chiến lược lâu dài. TPHCM nên tiếp tục mở rộng các “lớp học số cộng đồng” tại tổ dân phố, nhà văn hóa, hội trường phường,... với nội dung gần gũi, dễ hiểu, lấy sự thực hành làm trung tâm. Đồng thời, chính quyền cần hỗ trợ công cụ, thiết bị số công cộng và có cơ chế khuyến khích các cán bộ đoàn thể phát huy vai trò là “hướng dẫn viên công nghệ” cho nhân dân.

Chuyển đổi số thành công không chỉ cần hạ tầng công nghệ, mà còn cần một lực lượng trung gian thạo việc – hiểu dân và kiên nhẫn với dân. Không ai làm tốt điều đó hơn những người đang từng ngày đi sát cơ sở, vì dân phục vụ một cách chân thành nhất. Cuộc “bình dân học vụ số” hôm nay không ồn ào, nhưng nếu được nuôi dưỡng đúng hướng, sẽ là nền móng để TPHCM thật sự trở thành đô thị thông minh, nơi mọi người dân đều là công dân số, và không ai bị bỏ lại phía sau trên hành trình chuyển mình của đô thị đầu tàu cả nước.