Chủ động nguyên phụ liệu để dệt may bứt phá

Điểm nghẽn lớn

Một năm vừa qua, Việt Nam được đánh giá có tốc độ tăng trưởng xuất khẩu dệt may tốt nhất trong các cường quốc xuất khẩu dệt may thế giới. Vậy nhưng, theo giới chuyên gia kinh tế, hiện ngành dệt may còn đối mặt nhiều rủi ro và khó khăn trong cạnh tranh. Thực tế cho thấy, ngành vẫn tập trung ở khâu gia công, tạo giá trị gia tăng thấp, đóng góp của doanh nghiệp (DN) trong nước còn hạn chế. Nguồn cung nguyên liệu trong nước chưa nhiều. Nguyên liệu vải chỉ đáp ứng được khoảng 30% nhu cầu.

Giới chuyên gia nhận định, dù là ngành xuất khẩu chủ lực, đóng góp lớn vào kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam, nhưng hiện các DN dệt may đang phụ thuộc nhiều vào nguồn nguyên phụ liệu nhập khẩu. Theo ông Phạm Tuấn Anh - Cục trưởng Cục Kỹ thuật an toàn và Môi trường công nghiệp (Bộ Công thương), hiện có tới hơn 60% giá trị xuất khẩu ngành dệt may thuộc về khối DN FDI, trong khi nhóm này chỉ chiếm 24% tổng số DN toàn ngành. Nguyên nhân chủ yếu là do DN trong nước vẫn chủ yếu đảm nhận vai trò gia công đơn thuần với giá trị gia tăng thấp.

Một trong những điểm nghẽn lớn nhất khiến DN Việt khó vươn lên chuỗi giá trị cao hơn là sự phụ thuộc vào nguồn nguyên phụ liệu nhập khẩu. Hiện khoảng 65% nguyên liệu đầu vào ngành dệt may phải nhập từ nước ngoài, chủ yếu từ Trung Quốc, Hàn Quốc và một số nước ASEAN. Điều này khiến DN dễ bị tổn thương trước biến động thương mại, thuế quan và đứt gãy chuỗi cung ứng toàn cầu. Cục trưởng Cục Kỹ thuật an toàn và Môi trường công nghiệp cho biết thêm, việc phát triển ngành công nghiệp nguyên phụ liệu trong nước là một mắt xích không thể thiếu nếu muốn ngành dệt may bứt phá trong bối cảnh mới.

Trọn gói từ sợi - dệt - nhuộm - may mặc

Theo nhận định của giới chuyên gia kinh tế, hiện yêu cầu bức thiết của ngành dệt may nước nhà chính là: minh bạch và tự chủ nguyên liệu sản xuất đầu vào nhằm gia tăng giá trị xuất khẩu, tận dụng tốt hơn lợi thế từ các hiệp định thương mại tự do. Và để không phải chịu cảnh “gia công thuê”, ngành dệt may cần chuẩn hóa thị trường cung ứng nguyên, phụ liệu theo hướng quy mô và minh bạch. Để đạt được mục tiêu tự chủ về nguyên, phụ liệu, ngành dệt may cần có chiến lược dài hạn và sự hỗ trợ từ Nhà nước về cơ chế, chính sách, nguồn lực, cũng như sự hợp tác chặt chẽ giữa các DN trong ngành. Chính phủ cần tập trung đầu tư các khu công nghiệp sinh thái có hệ thống xử lý nước tuần hoàn đáp ứng yêu cầu để thu hút nhà đầu tư sản xuất nguyên, phụ liệu, bảo đảm nguồn cung tại chỗ cho ngành dệt may.

Tổng Giám đốc Tập đoàn Dệt may Việt Nam Cao Hữu Hiếu cho biết, DN đang đẩy mạnh chiến lược phát triển chuỗi cung ứng để trở thành một điểm đến khép kín từ sợi - dệt - nhuộm - may mặc. Để hiện thực hóa mục tiêu này, tập đoàn đã đưa vào hoạt động Trung tâm Phát triển sản phẩm và Kinh doanh thời trang. Trung tâm đóng vai trò “cầu nối chiến lược” gắn kết các DN, bảo đảm mọi mắt xích trong chuỗi cung ứng từ sợi, dệt đến may hoàn thiện sản phẩm đều hoạt động đồng bộ. Trung tâm cũng nghiên cứu và phát triển các mẫu sản phẩm từ nguồn vải được sản xuất trong nước phù hợp với nhu cầu thị trường quốc tế, qua đó đáp ứng được yêu cầu xuất xứ từ các hiệp định thương mại tự do.

Ông Phạm Văn Việt - Phó Chủ tịch Hiệp hội Dệt may thời trang TPHCM cho biết, thị trường nguyên phụ liệu trong nước gần như chưa hình thành. Các chợ nguyên phụ liệu hiện có chỉ phục vụ kinh doanh nhỏ lẻ, còn phần lớn nhà máy sản xuất phụ liệu trong nước chỉ đủ đáp ứng cho sản xuất nội bộ. Để hiện thực hóa mục tiêu nâng cao tỷ lệ nội địa hóa, các bộ, ngành cần nhanh chóng hoàn thiện chính sách phát triển vùng nguyên liệu, hỗ trợ quỹ đất cho doanh nghiệp đầu tư... Đồng thời, thúc đẩy phát triển các trung tâm giao dịch nguyên phụ liệu trong nước nhằm tạo ra chuỗi cung ứng linh hoạt và bền vững hơn. Bên cạnh đó, nhiều DN cũng mong mỏi cơ quan chức năng thành lập quỹ hỗ trợ ngành dệt may trong việc đầu tư công nghệ, nội địa hóa nguyên phụ liệu để tăng tính chủ động, hướng tới mục tiêu nâng tỷ lệ tự chủ lên 50 - 60%, nhằm giữ vững vị thế xuất khẩu trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu liên tục biến động.