Đến 2020, không thể tuyển hết số giáo sinh mới ra trường

Ảnh minh họa.

“Đến năm 2018 số sinh viên sư phạm ra trường là rất lớn. Cho dù tăng số học sinh/ giáo viên bình quân lên tương đương các nước công nghiệp phát triển, thì thời điểm năm 2020 hệ thống cũng không thể tuyển dụng hết số giáo viên mới tốt nghiệp ra trường” - PGS.TS Bùi Văn Quân - Hiệu trưởng Trường ĐH Thủ đô nhận định tại Hội thảo khoa học “Đào tạo giáo viên tại các trường ĐH đa ngành đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay”.

Hệ thống đào tạo giáo viên bộc lộ hạn chế

Tại Hội thảo diễn ra ngày 17/5, PGS.TS Bùi Văn Quân cho biết: Hiện nay trên cả nước có 108 cơ sở đào tạo giáo viên mầm non và giáo viên phổ thông, bao gồm 9 trường ĐH sư phạm, 1 trường ĐH giáo dục, 31 khoa, ngành sư phạm trong các trường ĐH đa ngành, 35 trường CĐ sư phạm, 19 khoa, ngành sư phạm trong các trường CĐ đa ngành, 3 trường trung cấp sư phạm và 10 trường TCCN.

Chỉ trừ tỉnh Đắk Nông, các tỉnh, thành phố còn lại hiện nay mỗi tỉnh có ít nhất một cơ sở đào tạo giáo viên. Trong đó, vùng miền núi và trung du phía Bắc có 19 cơ sở, Đồng bằng sông Hồng có 26 cơ sở, Bắc Trung Bộ và Duyên hải Nam Trung Bộ có 23 cơ sở, Tây Nguyên 8 cơ sở, Đông Nam Bộ có 18 cơ sở, đồng bằng Sông Cửu Long có 14 cơ sở. Bộ GD&ĐT quản lý 5 trường ĐH sư phạm và 3 trường CĐ sư phạm. ĐHQG Hà Nội quản lý 1 trường ĐH giáo dục.

Các ĐH vùng quản lý 3 trường ĐH sư phạm. UBND các tỉnh và thành phố quản lý 35 trường CĐ sư phạm, 3 trường trung cấp sư phạm và 10 trường trung cấp chuyên nghiệp. Các trường ĐH, trường CĐ quản lý khoa/ ngành sư phạm.

Tuy nhiên, ông Quân cũng cho rằng, trong hệ thống đào tạo giáo viên bộc lộ những hạn chế cơ bản như việc phát triển mạng lưới cơ sở đào tạo giáo viên chưa thực sự xuất phát từ nhu cầu phát triển giáo viên. Mạng lưới cơ sở đào tạo giáo viên phát triển trong tình trạng thiếu ổn định do nhiều trường CĐ sư phạm yếu cả về cơ sở vật chất và đội ngũ giảng viên được nâng cấp lên ĐH, hoặc đổi tên để mở rộng tuyển sinh đào tạo trình độ ĐH các ngành sư phạm và ngoài sư phạm. Chưa có sự phân tầng trong mạng lưới cơ sở đào tạo giáo viên…

Ông Quân cũng đưa ra số liệu đến năm 2018 số sinh viên sư phạm ra trường mỗi năm (theo loại hình giáo viên): Tiểu học là 19.200 người, THCS 18.700 người và THPT 23.030 người.

“Cho dù tăng số học sinh/ giáo viên bình quân lên tương đương các nước công nghiệp phát triển, thì tại thời điểm năm 2020 hệ thống cũng không thể tuyển dụng hết số giáo viên mới tốt nghiệp ra trường, vẫn thừa khoảng 41.000 người đối với tiểu học, 12.200 người đối với THCS và 16.900 đối với THPT”, theo ông Quân.

Một số hướng đổi mới

Tiếp tục đưa ý kiến, ông Quân cho rằng: Để có được những giáo viên chất lượng sau khi ra trường, các cơ sở đào tạo giáo viên rất cần đổi mới. Xây dựng mạng lưới cơ sở đào tạo và tổ chức mô hình, phương thức đào tạo giáo viên phải xuất phát từ quan điểm “giáo viên là người lao động nghề nghiệp chuyên nghiệp”.

Thiết kế cơ cấu các cơ sở đào tạo giáo viên phải dựa trên dự báo nhân lực giáo dục với sự đa dạng các phương án, ví dụ như phải tính đến cả tình huống của “khủng hoảng thiếu giáo viên” và đảm bảo đáp ứng nhu cầu cơ cấu giáo viên về trình độ đào tạo, hay tính đa dạng về mô hình, phương thức đào tạo.

Ông cũng cho rằng, mạng lưới cơ sở đào tạo giáo viên phải được phân tầng. Đồng thời xác định rõ quan điểm chấp nhận hay không chấp nhận việc thực hiện nhiệm vụ đào tạo giáo viên chỉ là một trong những nhiệm vụ của cơ sở đào tạo giáo viên, kể cả với các trường sư phạm truyền thống

Về những giải pháp này, PGS.TS Nguyễn Mạnh An (ĐH Hồng Đức) trao đổi: Đổi mới đào tạo giáo viên ở các trường ĐH là một trong những yêu cầu cấp bách trong giai đoạn hiện nay. Trong đó cần phải đổi mới chương trình đào tạo; tăng cường phối hợp giữa ĐH địa phương với các Sở GD&ĐT và các trường phổ thông; đổi mới hoạt động khoa học và công nghệ; nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ giảng viên. Bên cạnh đó cần có chính sách thu hút để nâng cao được chất lượng đầu vào trong đào tạo giáo viên; cũng như tăng cường hợp tác giữa các trường đại học địa phương với nhau và với các trường ĐH uy tín.

Ông khẳng định: “Để đào tạo đáp ứng được nhu cầu xã hội và đáp ứng được yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay, các chương trình đào tạo cần được xây dựng theo hướng có sự tham gia của các bên liên quan trong quá trình đào tạo. Chương trình đào tạo xây dựng phải được dựa trên xác định chuẩn đầu ra phù hợp, thể hiện rõ được các kỹ năng, kiến thức cần đạt được sau khi đào tạo. Các chương trình đào tạo được đổi mới phải khắc phục được những hạn chế của chương trình đào tạo trước đây. Chẳng hạn, còn có sự mất cân đối trong thời lượng giữa học lý thuyết và thực hành, thời gian học thực hành còn khiêm tốn so với yêu cầu, thời lượng thực hành sư phạm còn ít…”.

Đồng tình với quan điểm, ThS Trần Xuân Giáp- Trường CĐ sư phạm Nghệ An góp thêm ý kiến: Chất lượng đội ngũ giáo viên thực chất là chất lượng hoạt động sư phạm của họ trong trường học, chỉ có thể được hình thành trên nền tảng vững chắc của hệ thống tri thức, kỹ năng chuyên môn và nghiệp vụ. Kiến thức chuyên môn, nghiệp vụ của giáo viên được hình thành thông qua tất cả các hoạt động nghề nghiệp của họ trong và ngoài nhà trường.

“Vì vậy để nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên trong trường phổ thông cần phải thực hiện một hệ thống các giải pháp, nhưng trong đó giải pháp có ý nghĩa quan trọng nhất là phải nâng cao hiệu quả và chất lượng các khoá bồi dưỡng giáo viên”.