Hơn 53% bệnh nhân đột quỵ có tiền sử uống rượu

Cứ 3 giây có 1 người bị đột quỵ

Đột quỵ hiện là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu tại Việt Nam và trên toàn thế giới. Theo Tổ chức Đột quỵ thế giới, cứ mỗi 6 người thì có một người bị đột quỵ trong đời, và cứ 3 giây lại có 1 ca đột quỵ mới xảy ra trên toàn cầu. Riêng tại Việt Nam, mỗi năm ghi nhận khoảng 200.000 ca đột quỵ, trong đó có đến 50% ca bệnh dẫn đến tử vong hoặc tàn phế nghiêm trọng.

Theo TS.BS Nguyễn Trọng Khoa - Phó Cục trưởng Cục Quản lý khám chữa bệnh (Bộ Y tế), có nhiều nguyên nhân gây đột quỵ và các bệnh không lây nhiễm khác như tăng huyết áp, thừa cân, béo phì, hút thuốc lá, dinh dưỡng không hợp lý…

Đột quỵ không còn là bệnh của người già. Năm 2019, 63% số ca đột quỵ xảy ra ở người dưới 70 tuổi và 16% xảy ra với những người dưới 50 tuổi. 89% số ca tử vong do đột quỵ và tàn tật trên toàn cầu cộng lại xảy ra ở các nước có thu nhập thấp đến trung bình.

10 yếu tố hàng đầu gây đột quỵ trên thế giới, gồm hút thuốc lá, chế độ ăn uống không hợp lý, sử dụng đồ uống có cồn, ít hoạt động thể lực, ô nhiễm không khí, BMI cao, tăng choloesterol, tăng HA tâm thu, đường huyết lúc đói cao, rối loạn chức năng thận…

Còn PGS.TS.BS Nguyễn Huy Thắng - Phó Chủ tịch Hội Đột quỵ Việt Nam, Chủ tịch Hội Đột quỵ TPHCM, Trưởng khoa Bệnh lý Mạch máu não Bệnh viện Nhân dân 115 nhấn mạnh, đột quỵ không phải là căn bệnh "trời kêu ai nấy dạ". 90% các bệnh nhân đột quỵ đều có yếu tố nguy cơ. Do đó, việc tốt nhất là kiểm soát yếu tố nguy cơ, chứ không phải uống một viên thuốc có thể phòng ngừa điều trị suốt đời.

Tăng cường truyền thông về tác hại của rượu và thuốc lá

TS.BS Nguyễn Tất Đạt - Khoa Nội Tim mạch, Bệnh viện Chợ Rẫy, dẫn con số thống kê tại Việt Nam: có đến 72,5% bệnh nhân đột quỵ gặp tình trạng tăng huyết áp, 64,9% rối loạn mỡ máu, 53,4% có tiền sử uống rượu và 49,6% từng hút thuốc lá. Đây là những con số đáng báo động về tình trạng sức khỏe cộng đồng hiện nay. "Bệnh đặc biệt nguy hiểm ở người trên 60 tuổi, và ở nhóm người trên 75 tuổi, nguy cơ tử vong sau đột quỵ cao gấp ba lần. Các yếu tố nguy cơ được phân thành hai nhóm. Nhóm không thể thay đổi như tuổi cao, giới tính nam và yếu tố di truyền. Nhóm có thể thay đổi bao gồm tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn lipid máu, rung nhĩ, hút thuốc lá, uống rượu bia, béo phì và ít vận động" - TS.BS Nguyễn Tất Đạt nhận định.

Cùng với rượu, hút thuốc cũng là một trong những nguyên nhân dẫn tới gia tăng số bệnh nhân bị đột quỵ. Bên cạnh đó, PGS.TS.BS Nguyễn Huy Thắng - Trưởng khoa Bệnh lý Mạch máu não, Bệnh viện Nhân dân 115 cho biết, việc tắm khuya không trực tiếp gây đột quỵ, nhưng có thể làm trầm trọng thêm các bệnh lý nền như tăng huyết áp. Nếu một người đã có bệnh nền như cao huyết áp mà không uống thuốc đầy đủ, lại thêm thức khuya, tắm khuya thì nguy cơ đột quỵ sẽ tăng lên rõ rệt. Còn với người không có bệnh nền, cơ thể khoẻ mạnh thì các yếu tố này không gây ảnh hưởng nghiêm trọng.

Để giảm thiểu các trường hợp bị đột quỵ, nhiều ý kiến chuyên gia cho rằng bên cạnh sự chủ động chăm sóc sức khỏe từ mỗi cá nhân, gia đình thì cần chiến lược giúp người dân ngăn chặn bệnh đột quỵ từ đầu.

Theo TS.BS Nguyễn Trọng Khoa, chiến lược phòng chống đột quỵ phải đa ngành và tổng lực. Đầu tiên phải bắt đầu từ chiến lược trên toàn thể dân số như thiết lập cộng đồng lành mạnh, nơi hoạt động thể lực, dinh dưỡng lành mạnh với giá phải chăng, giảm sử dụng thuốc lá, muối, đường và tiêu thụ cồn và chất béo chuyển hóa, thúc đẩy lối sống lành mạnh, giáo dục nâng cao nhận thức về đột quỵ và các yếu tố nguy cơ; giảm ô nhiễm không khí, hệ thống cung cấp dịch vụ, thuốc với giá phải chăng để người dân có thể tiếp cận, thực hiện bao phủ y tế toàn dân; cải thiện điều kiện kinh tế xã hội, giảm đói nghèo.

Thứ hai là chiến lược cá nhân như sàng lọc đơn giản về huyết áp tâm thu, hút thuốc lá, thừa cân, chẩn đoán, xác định người có bất cứ nguy cơ của đột quỵ, bệnh tim mạch. Quản lý các yếu tố nguy cơ tim mạch, đột quỵ như bắt đầu với thay đổi lối sống, điều trị các yếu tố nguy cơ. Bị đột quỵ phải chăm sóc liên tục từ khi xuất hiện các dấu hiệu và triệu chứng, vận chuyển, xử trí cấp cứu, điều trị, phục hồi chức năng và tái hòa nhập cộng đồng.

Các giai đoạn phải trải qua gồm nhận biết - đánh giá, chẩn đoán - can thiệp, phục hồi chức năng, tái hòa nhập và phòng ngừa, giáo dục.

Trong khi đó, BS CKII Diệp Trọng Khải - Trưởng khoa Nội thần kinh, Trưởng đơn vị Đột quỵ (Bệnh viện Đa khoa Xuyên Á TPHCM) khẳng định tầm quan trọng của công tác truyền thông đến người dân. Theo vị chuyên gia này, thực tế cho thấy hiện nay người dân hiểu về đột quỵ còn mơ hồ dẫn tới lo lắng, hoảng sợ. “Thực hiện chiến lược truyền thông ở đối tượng cao tuổi tại cơ sở y tế, trẻ tuổi tại công ty, nhà máy, trường học. Truyền thông cho một người thì cả gia đình đều biết. Mọi người khi nắm được căn nguyên của đột quỵ, ngoài tự phòng tránh họ còn hướng dẫn cho những người khác. Do đó cần phải đẩy mạnh truyền thông với nhiều hình thức khác nhau để nhiều người có điều kiện được tiếp cận” - BS CKII Diệp Trọng Khải chia sẻ.

Từ góc nhìn khác, PGS.TS Nguyễn Phương Dung - Viện trưởng Viện Đào tạo liên tục (Đại học Quốc tế Hồng Bàng) nhấn mạnh vai trò của y dược cổ truyền trong phục hồi di chứng tai biến mạch máu não. Theo bà, tai biến mạch máu não để lại di chứng ảnh hưởng nghiêm trọng đến con người, trong đó phổ biến là liệt nửa người, rối loạn ngôn ngữ, khó nuốt, sa sút trí tuệ, rối loạn tiểu tiện với nhiều mức độ khác nhau, trong đó có khoảng 50% trường hợp không thể hồi phục. Nguyên nhân của tai biến mạch máu não, theo y học cổ truyền là trúng phong (nội phong chiếm tỷ lệ 80% là các yếu tố trong sinh hoạt, ăn uống... và ngoại phong là các yếu tố bên ngoài) gây ra can thận âm hư, phong đàm phủ thực, khí hư, huyết ứ, kinh mạch ứ trệ. Y học cổ truyền đang đóng góp đáng kể trong điều trị phục hồi di chứng tai biến mạch máu não, dự phòng tái phát.

TS.BS Nguyễn Trọng Khoa - Phó Cục trưởng Cục Quản lý Khám chữa bệnh (Bộ Y tế) cho rằng, đột quỵ hiện là một trong những gánh nặng bệnh tật hàng đầu tại Việt Nam. Do đó, cần đẩy mạnh can thiệp cộng đồng nhằm giảm yếu tố nguy cơ như hút thuốc, lạm dụng rượu bia, thiếu vận động. Song song đó, phải nâng cao năng lực chẩn đoán sớm, rút ngắn thời gian tiếp cận điều trị tiêu sợi huyết, can thiệp mạch - yếu tố quyết định sự sống còn cho người bệnh. “Khi phát hiện ca đột quỵ, việc đầu tiên là cần xác định nơi có thể điều trị kịp thời, tránh chuyển viện lòng vòng gây lãng phí thời gian và nguồn lực”- TS.BS Nguyễn Trọng Khoa nhấn mạnh.