Nỗi lo đến từ… không khí

Khảo sát AQI tại Hà Nội vào các tháng đầu năm nay, cho thấy các mức độ đỏ và tím đã gia tăng, nhất là vào các tháng 2,3,4. Ô nhiễm bụi mịn PM2,5 cũng ngày càng tăng nhanh, gây suy giảm hệ hô hấp và ảnh hưởng trực tiếp đến các bệnh về tim mạch.

Ô nhiễm không khí đang thực sự là vấn đề nan giải đối với các quốc gia đang phát triển, trong đó có Việt Nam. Các lo ngại được chuyên gia, nhà quản lý môi trường - đô thị đưa ra tại buổi tọa đàm với chủ đề “Báo động về ô nhiễm không khí tại Việt Nam: Lựa chọn nào cho tương lai?”, diễn ra tại TP Hồ Chí Minh, chiều 19/4.

Ông Hoàng Dương Tùng - nguyên Phó Tổng Cục trưởng Tổng cục Môi trường, Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam (VCAP) cho biết, chất lượng không khí (AQI) tại hai thành phố lớn là thủ đô Hà Nội và TPHCM cho thấy các mức độ đỏ và tím gia tăng thời gian gần đây. Vị chuyên gia này cho rằng, từ năm 2007 đến nay, chỉ số bụi đã vượt mức cho phép ở toàn bộ các trạm quan trắc của hai đô thị lớn nhất nước. Khảo sát AQI tại Hà Nội vào các tháng đầu năm nay, cho thấy các mức độ đỏ và tím đã gia tăng, nhất là vào các tháng 2,3,4. Ô nhiễm bụi mịn PM2,5 cũng ngày càng tăng, gây suy giảm hệ hô hấp và ảnh hưởng trực tiếp đến các bệnh về tim mạch.

Theo Trung tâm Quan trắc và phân tích môi trường (thuộc Sở Tài nguyên và Môi trường TPHCM) thì khu vực trạm An Sương hiện đã vượt mức quy chuẩn cho phép (100 μg/m3) và cao hơn từ 5-9 lần; trạm Cát Lái vượt mức cho phép hơn 9 lần, tập trung tại vòng xoay Mỹ Thủy (Q.2). Tiếng ồn cũng được quan trắc ở mức độ cao thuộc những khu vực như Hàng Xanh, Đinh Tiên Hoàng - Điện Biên Phủ, Gò Vấp… Riêng đầu năm nay, Trung tâm này chỉ ra rằng, tỷ lệ bụi lơ lửng ở khu vực Huỳnh Tấn Phát - Nguyễn Văn Linh (Q.7) đã đạt ngưỡng 847µg/m3, trong khi quy chuẩn chỉ là 300µg/m3.

Còn theo PGS.TS Hồ Quốc Bằng- Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu ô nhiễm không khí, thuộc Viện Môi trường và Tài nguyên TPHCM, có thể kết luận “thủ phạm” gây ra 50% ô nhiễm không khí ở TPHCM đến từ các hoạt động giao thông; 30% đến từ hoạt động nấu ăn của các hộ gia đình và 20% còn lại đến từ sản xuất công nghiệp. Ông Bằng chỉ ra 3 nguồn phát thải lớn làm ô nhiễm không khí tại TPHCM hiện nay và đặc biệt cảnh báo đối với các ô nhiễm do nguyên nhân chính từ hoạt động quá đà của con người. Theo chuyên gia này, nguồn thải từ dân sinh hiện nay, bao gồm hoạt động nấu ăn, các quán ăn, nhà hàng sử dụng năng lượng hóa thạch nấu nướng đang gây ra những tác hại đáng lo ngại. Kế đến là nguồn thải từ các phương tiện giao thông, với chỉ riêng TPHCM đã có khoảng 8 triệu xe các loại, bến cảng, đường sắt… hoạt động ngày đêm. Theo ông Bằng, các hoạt động trong ngành xây dựng cũng đang làm ô nhiễm bụi trong không khí gia tăng.

Diễn biến nắng nóng bất thường trên phạm vi cả nước trong tháng qua cũng khiến các lo ngại gia tăng. Theo TS Trần Ngọc Đăng (Trường Đại học Y dược TPHCM), dù dự báo nhiệt độ những ngày qua chỉ ở mức 35-37 độ C nhưng người dân lại có cảm giác như gần 40 độ C là vì hiện tượng đảo nhiệt đô thị. Chuyên gia này cảnh báo, hiện tượng mà nhiệt độ của các khu vực đô thị đang làm tăng nguy cơ tử vong và bệnh tật do nhiệt độ.

Để cải thiện chất lượng không khí đang ngày càng nguy hại, TS Hoàng Dương Tùng khuyến nghị Chính phủ cần sớm đưa ra mức quy chuẩn giới hạn với từng loại bụi, khí. Chẳng hạn đối với bụi PM2,5 là hạt bụi mịn, khi hít phải sẽ vào thẳng đường thở và gây ra các bệnh về hô hấp cần phải có quy chuẩn cụ thể. Hiện nay quy chuẩn của WHO giới hạn cho phép của bụi PM2,5 là 10µg/m3. Tuy nhiên, quy chuẩn Việt Nam lại giới hạn cao tới 50µg/m3 (gấp 5 lần so với quy chuẩn của WHO). Đây cũng là một trong những bất cập rất lớn hiện nay. Cũng theo khuyến cáo của các chuyên gia, việc chỉ quan trắc 2 giờ mỗi ngày đối với chất lượng không khí hiện nay là chưa đủ đánh giá ô nhiễm trong khi nỗi lo đến từ không khí ô nhiễm vẫn đang ngày một lớn dần lên.