Phú Thọ: Dự án xây dựng kéo dài 16 năm vẫn dang dở

Ngày 9/12/2025 Thanh tra Chính phủ công bố Thông báo Kết luận thanh tra số 3194/KL-TTCP đối với 2 dự án có khó khăn, vướng mắc tại tỉnh Phú Thọ gồm: Dự án Đầu tư xây dựng (ĐTXD) công trình Hạ tầng giao thông kết nối vùng Thủ đô trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc (tuyến đường vành đai (VĐ) 5 - vùng Thủ đô và đoạn tuyến đường ven chân núi Tam Đảo, kết nối giữa đường VĐ5 với quốc lộ (QL) 2B đến Tây Thiên, đi QL 2C và Tuyên Quang); Dự án xử lý luồng tiêu úng hồ Giếng Hin, xã Thiện Kế, Bình Xuyên, tỉnh Vĩnh Phúc (nay là tỉnh Phú Thọ).

Gần hết thời gian thực hiện dự án, tốc độ giải ngân chưa đến 50%

Dự án ĐTXD công trình Hạ tầng giao thông kết nối vùng Thủ đô trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc (tuyến đường VĐ 5 - vùng Thủ đô và đoạn tuyến đường ven chân núi Tam Đảo, kết nối giữa đường VĐ5 với QL2B đến Tây Thiên, đi QL 2C và Tuyên Quang) có tổng mức đầu tư 1.800 tỷ đồng với quy mô đầu tư: 26,84km. Tiến độ thực hiện từ năm 2021 - 2025. Đến thời điểm tiến hành thanh tra, dự án mới triển khai đạt tỷ lệ 20,5%. Dự án không hoàn thành theo tiến độ do vướng mắc về giải phóng mặt bằng (GPMB).

Đây là có mục tiêu tạo sự kết nối liên vùng, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, khai thác tiềm năng du lịch và giảm áp lực giao thông cho tỉnh và Vùng Thủ đô, đồng thời tăng cường kết nối các địa phương trong tỉnh và với các tỉnh lân cận như Tuyên Quang, Thái Nguyên.

Quá trình thanh tra cho thấy, dự án đã được bố trí vốn trung hạn giai đoạn 2021-2025, tuy nhiên đến nay đã gần hết thời gian thực hiện dự án (12/2025), khối lượng giải ngân vốn đầu tư công còn rất hạn chế (47,9%), trong khi khối lượng còn phải thực hiện là rất lớn. Nguyên nhân chính dẫn tới việc chậm tiến độ, chậm giải ngân xuất phát từ việc chậm tiến hành thu hồi đất, bàn giao mặt bằng cho đơn vị thi công.

Sau khi Luật Đất đai 2024 có hiệu lực (8/2024), khó khăn vướng mắc đã cơ bản được tháo gỡ và giải quyết. Tuy nhiên việc thực hiện còn chậm, chưa quyết liệt (công tác tái định cư; điều chỉnh kế hoạch sử dụng đất của các huyện) mặc dù tiến độ dự án sắp hết, nguy cơ phải điều chỉnh chủ trương đầu tư để đảm bảo thống nhất quy mô thực hiện dự án, các hạng mục kinh phí về GPMB, nộp tiền trồng rừng thay thế, tiền CMĐSD đất lúa...) và điều chỉnh tiến độ thực hiện dự án.

Do vướng mắc về thủ tục chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa, đất rừng, bố trí quỹ đất và xây dựng hạ tầng khu tái định cư, việc xác định giá đất cụ thể để làm cơ sở lập phương án bồi thường đối với đất ở và đất trồng lúa dẫn tới sau thời gian dài (từ 2022 - 2025) công tác thu hồi đất để bàn giao cho chủ đầu tư và các nhà thầu triển khai thi công vẫn còn nhiều hạn chế, đạt tỷ lệ thấp, không đảm bảo đáp ứng tiến độ thi công công trình.

Việc chậm tiến hành công tác thu hồi đất, bồi thường GPMB có nguyên nhân chủ quan do lãnh đạo UBND tỉnh thiếu chỉ đạo quyết liệt, chưa kịp thời giải quyết dứt điểm những vướng mắc trong quá trình triển khai; các sở, ngành, UBND cấp huyện, chủ đầu tư còn thiếu sự phối hợp chặt chẽ, chưa thực hiện hết trách nhiệm theo chức năng, nhiệm vụ được giao dẫn tới dự án bị chậm tiến độ, kéo dài, làm giảm tính hiệu quả, chưa kịp thời đáp ứng và phục vụ được mục tiêu đã đề ra của dự án.

Thanh tra chính phủ chỉ rõ, trách nhiệm thuộc lãnh đạo UBND tỉnh Vĩnh Phúc cũ (nay là UBND tỉnh Phú Thọ) phụ trách lĩnh vực; lãnh đạo Sở Tài nguyên và Môi trường (nay là Sở Nông nghiệp và Môi trường), Sở Xây dựng phụ trách lĩnh vực; chủ đầu tư và các cơ quan, đơn vị, tổ chức có liên quan (giai đoạn 2022 – 2025).

Theo Phó Tổng Thanh tra Chính phủ Dương Quốc Huy, cơ quan thanh tra đề nghị UBND tỉnh Phú Thọ: Chỉ đạo, giao đơn vị có chức năng, nhiệm vụ, có đủ năng lực thực hiện, đảm bảo chất lượng, tiến độ việc bồi thường GPMB, tái định cư của dự án để bàn giao mặt bằng, tổ chức thi công và đưa dự án vào vận hành, khai thác nhằm khơi thông nguồn lực, tránh thất thoát, lãng phí.

Chỉ đạo chủ đầu tư tiến hành kiểm tra, rà soát để điều chỉnh giảm giá trị nghiệm thu thanh toán lần kế tiếp đối với gói thầu Tư vấn Giám sát chưa phù hợp với quy định và điều chỉnh tỷ lệ hoàn tạm ứng hợp đồng ở lần thanh toán lần 01 đúng tỷ lệ, đảm bảo đúng quy định không để thất thoát tiền, tài sản nhà nước.

16 năm dự án chưa hoàn thành, công trình thi công dở dang

Đối với Dự án xử lý luồng tiêu úng hồ Giếng Hin, xã Thiện Kế, Bình Xuyên, tỉnh Vĩnh Phúc cũ (nay là tỉnh Phú Thọ). Dự án có quy mô đầu tư không lớn, thời gian thi công ngắn với mục tiêu cấp bách là tiêu úng cho Khu công nghiệp nhằm tạo điều kiện và thu hút các nhà đầu tư. Tuy nhiên, do không bàn giao hết mặt bằng cho chủ đầu tư và đơn vị thi công dẫn tới sau 16 năm dự án chưa hoàn thành, công trình thi công dở dang, chưa đáp ứng được mục tiêu thoát lũ của dự án.

Nguyên nhân của việc chậm tiến độ xuất phát từ các cấp chính quyền tỉnh Vĩnh Phúc trước đây chưa thực hiện hết trách nhiệm, còn thiếu quyết liệt trong chỉ đạo, giải quyết các khó khăn, vướng mắc liên quan đến việc bàn giao mặt bằng.

Thanh tra Chính phủ khẳng định: Trách nhiệm thuộc lãnh đạo UBND tỉnh phụ trách lĩnh vực; Sở Nông nghiệp và Môi trường; Chi Cục Thủy lợi; Lãnh đạo UBND huyện Bình Xuyên cũ; Hội đồng bồi thường GPMB huyện Bình Xuyên cũ, lãnh đạo UBND xã Thiện Kế cũ, Ban QLDA các Khu công nghiệp tỉnh Vĩnh Phúc (nay là Khu công nghiệp tỉnh Phú Thọ).

Từ thực tế tại 2 dự án, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo UBND tỉnh Phú Thọ: Tổ chức chức kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm và xử lý theo thẩm quyền; đồng thời chỉ đạo thủ trưởng các cơ quan, đơn vị và các tổ chức, cá nhân nghiêm túc kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm có liên quan đến các tồn tại, hạn chế, thiếu sót được nêu trong kết luận thanh tra, từ đó xác định hình thức xử lý theo quy định của pháp luật.

Tổ chức thực hiện nghiêm túc, kịp thời kết luận, kiến nghị thanh tra, có biện pháp chấn chỉnh, khắc phục, xử lý đối với những tồn tại, hạn chế, thiếu sót, vi phạm trong công tác tổ chức, triển khai thực hiện dự án.