Điều kiện vệ sinh kém, nguồn nước bị ô nhiễm sau mưa lũ, sẽ bùng phát tiêu chảy do vi khuẩn E.coli, tả, lỵ, viêm da, nấm, bệnh về đường hô hấp...
Một số bệnh có thể tự khỏi nếu được chăm sóc, vệ sinh tốt. Bệnh về da, tránh gãi để hạn chế làm tổn thương lan rộng. Chuẩn bị dung dịch sát khuẩn như oxy già, thuốc tím, xanh methylen, clorhexidin, cloramin B... để rửa vết thương trước khi bôi thuốc hoặc sát trùng sau khi lội nước bẩn. Khi bị sốt đến ngay cơ sở y tế để được khám, không tự ý điều trị tại nhà.
Để phòng bệnh, Bộ Y tế khuyến cáo người dân giữ vệ sinh cá nhân và vệ sinh môi trường sau bão lũ. Ăn chín, uống sôi, không ăn thịt gia súc gia cầm chết hay rau đã bị ngập lụt. Không tắm gội, bơi lội hay chơi đùa trong nước lụt. Rửa sạch tay chân, đặc biệt là kẽ ngón tay chân sau khi lội vào nước lụt, tránh bị nấm da nấm móng, ghẻ lở, nhiễm trùng.
Khi nước lụt rút, cần rửa giếng, vét hết bùn cặn và làm trong nước bằng phèn chua hoặc khử trùng bằng hóa chất.
Để phòng muỗi sinh sôi, vệ sinh nhà cửa đồ đạc, phơi khô đồ dùng, phát quang bụi rậm quanh nhà tránh nước đọng. Diệt bọ gậy, loăng quăng và muỗi. Phun hóa chất diệt côn trùng, khử trùng môi trường ở những nơi nguy cơ cao.
Theo ThS.BS. Nguyễn Ngọc Lan, sau bão lụt, tình trạng ô nhiễm môi trường là điều kiện thuận lợi để bệnh tật phát sinh, phát triển, trong đó phải kể đến một số bệnh lý thường gặp như nấm kẽ chân, viêm da, mẩn ngứa do ngâm mình trong nước bẩn; đau nhức mình mẩy, viêm họng cấp do thay đổi thời tiết; bệnh tiêu chảy, bệnh đau mắt đỏ do điều kiện vệ sinh kém... Một số bài thuốc điều trị các bệnh thường gặp sau bão lũ:
Chữa nước ăn chân
Bài 1: Lá kim ngân 30g sắc đặc với nước rồi ngâm rửa chân. Mỗi ngày làm từ 2-3 lần.
Bài 2: Lá trầu không 8g, lá ráy 50g, phèn chua 20g, sắc lấy nước ngâm chân trong 15 phút.
Bài 3: Phèn chua phi tán mịn, rửa sạch chân rồi xát bột phèn phi vào các kẽ chân 2 lần trong ngày
Bài 1: Kim ngân hoa 16g, lá cối xay 16g, cỏ chỉ thiên 16g, sài đất 16g, dây thồm lồm 16g. Sắc uống.
Bài 2: Chó đẻ răng cưa 16g, sài đất 16g, bồ cu vẽ 16g, đơn đỏ 12g, đơn mặt quỷ 12g. Sắc uống.
Thuốc dùng ngoài: Lá trầu không, lá mần tưới, 2 thứ rửa sạch, sắc lấy nước hoà thêm 20g phèn chua để ngâm rửa tổn thương.
Mẩn ngứa dị ứng
Bài 1: Cây đơn kim 15g, lá đơn đỏ 15g, lá đơn tướng quân 15g. Sắc uống ngày 1 thang
Bài 2: Kim ngân hoa 12g, hoa khế tươi 30g, lá cối xay 12g, bạch chỉ nam 12g. Sắc uống.
Bài 3: Lá đơn tướng quân 15g, sài đất 12g, kim ngân hoa 12g, cỏ nhọ nồi 12g, núc nác 8g, thổ phục linh 12g, đan bì 10g, xích thược 10g, đương quy vĩ 10g. Sắc uống.
Bài 4: Rễ chàm mèo 12g, kim ngân hoa 10g, đại hoàng 8g, hoàng bá 8g, cam thảo 6g. Sắc uống.
Tiêu chảy cấp tính do nhiễm khuẩn
Bài 1: Sắn dây 50g, mã đề thảo 20g, cam thảo dây 12g. Sắc uống.
Bài 2: Sắn dây 12g, hoàng cầm 10g, hoàng liên 10g, cam thảo 8g, kim ngân 10g, mộc thông 10g. Sắc uống.
Bài 3: Sắn dây 12g, kim ngân hoa 12g, mã đề 10g, rau má sao 12g, cam thảo dây 10g, hậu phác 12g, hoàng liên 10g. Sắc uống.
Đau mắt đỏ
Bài 1: Tang diệp 6g, cúc hoa 6g, đạm trúc diệp 30g, bạch mao căn 30g, bạc hà 4g. Sắc uống thay trà. Có thể thêm đường cho dễ uống.
Bài 2: Tang diệp 12g, cúc hoa 12g, thảo quyết minh 8g. Sắc uống.
Thuốc dùng ngoài:
Bài 1: Lá dâu 1 nắm, lá trầu không 5 cái, hai thứ vò nát, cho vào ca, đổ nước sôi rồi đưa mắt bị đau sát miệng ca để xông hơi nóng bốc lên trong 3 phút, làm 2 lần trong ngày. Sau đó dùng nước này rửa mắt.
Bài 2: Lá phù dung (tươi) 3 lá, thêm chút muối sạch. Giã nát, cho lên gạc đắp vào mắt, 1 - 2 ngày.
Bài 3: Lá dâu 60g, mang tiêu 12g. Sắc lá dâu lấy nước, bỏ bã, hoà tan mang tiêu, gạn lấy nước trong rửa mắt khi còn ấm.
Đau nhức mình mẩy
Bài 1: Rễ cây xấu hổ, rễ cúc tần, rễ bưởi bung, mỗi vị 20. Sắc uống.
Bài 2: Rễ đinh lăng và cam thảo dây, mỗi vị 10g. Sắc uống.
Viêm họng cấp
Bài 1: Sài đất tươi 100g, rửa sạch thái nhỏ sắc uống ngày 3 lần, uống 3 ngày liền.
Bài 2: Nhọ nồi tươi 50g, sắc uống ngày 3 lần.
Bài 3: Rau má tươi 30g, sắc uống ngày 3 lần.
Bài 4: Lá rẻ quạt một miếng độ 2cm, muối ăn vài hạt cho vào miệng nhai dập, nuốt nước dần trong 1 phút nhổ ra. Ngậm một lần/ngày.
Bài 5: Lá chua me đất 20g, muối ăn 2g giã nhỏ trộn đều ngậm nuốt dần.
Cảm cúm
Thể phong hàn: Sốt nhẹ, không ra mồ hôi, ngạt mũi, nước mũi trong, đau đầu cứng gáy, thân thể chân tay đau mỏi, không khát (đôi khi có ra mồ hôi ít mà vẫn sốt), sợ gió lạnh, đờm loãng, rêu lưỡi mỏng trắng, mạch phù khẩn hoặc phù hoãn.
Bài 1: Cho uống cháo nóng tía tô, hành, có thể cho hạt tiêu và một lòng đỏ trứng gà, ăn nóng.
Bài 2: Gừng tươi một củ gọt sạch vỏ, giã nát thêm đường, hãm với nước sôi, chắt uống (uống ấm).
Bài 3: Tử tô 12g, hương phụ (củ cỏ gấu 12g), vỏ quýt phơi khô 12g, hành tăm 8g, gừng tươi 8g, cam thảo 4g. Sắc uống lúc thuốc còn nóng, trùm chăn cho ra mồ hôi lau khô người tránh gió.
Thể phong nhiệt: Sốt cao, hơi sợ gió, đau đầu, khát nước, ra mồ hôi, chảy nước mũi đặc, nước tiểu vàng, rêu lưỡi mỏng trắng hoặc hơi vàng, mạch phù sác.
Bài 1: Kim ngân 16g, kinh giới 8g, lá tre 16g, cam thảo đất 12g, bạc hà 8g. Sắc uống.
Bài 2: Cỏ chỉ thiên 20g, lá cối xay 20g, cam thảo đất 10g, bạc hà 10g, gừng tươi 3 lát. Đun sôi 15 phút uống hết một lần lúc thuốc còn nóng.
Bài 3: Lá dâu 16g, cúc hoa 12g, bạc hà 10g, kinh giới 10g, quả quan âm (mạn kinh tử) 12g. Sắc uống.