Vi phạm cấp phép khai thác khoáng sản cho dự án giao thông trọng điểm quốc gia

Nhiều sai phạm trong cấp phép khai thác khoáng sản

Thanh tra Chính phủ (TTCP) vừa ban hành Kết luận số 1896/KL-TTCP về việc cấp phép khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường tại một số tỉnh khu vực phía Nam cung cấp cho dự án giao thông quan trọng quốc gia.

Cụ thể, TTCP đã chỉ ra loạt vi phạm trong việc cấp phép khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường (vật liệu san lấp) để cung cấp cho dự án thành phần đầu tư xây dựng đoạn Vĩnh Hảo-Phan Thiết, dự án thành phần đầu tư xây dựng đoạn Phan Thiết-Dầu Giây và dự án đầu tư xây dựng cầu Mỹ Thuận và đường dẫn 2 đầu cầu của UBND các tỉnh Bình Thuận, Đồng Nai, Đồng Tháp.

Dự án thành phần đầu tư xây dựng đoạn Phan Thiết - Dầu Giây do Bộ GTVT làm chủ đầu tư (Ban Quản lý dự án Thăng Long), đi qua địa bàn các huyện Hàm Thuận Nam, Hàm Tân thuộc tỉnh Bình Thuận và Xuân Lộc, Cẩm Mỹ, Thống Nhất, TP Long Khánh thuộc tỉnh Đồng Nai, với tổng chiều dài là 99km.

Theo hồ sơ thiết kế kỹ thuật chi tiết và dự toán dự án, nhu cầu sử dụng vật liệu san lấp tại dự án là 3.911.000m3 đất. Nguồn cung cấp thuộc 5 khu mỏ trên địa bàn các huyện Xuân Lộc, Cẩm Mỹ và TP Long Khánh, tỉnh Đồng Nai.

Tuy nhiên, sau khi có thiết kế kỹ thuật và dự toán của 3 dự án trên, chủ đầu tư phản ánh tình trạng thiếu vật liệu san lấp. TTCP xác định, trữ lượng vật liệu của các địa phương đều cao hơn nhiều so với nhu cầu của các dự án. Song tại thời điểm triển khai 2 dự án cao tốc Vĩnh Hảo - Phan Thiết và Dầu Giây - Phan Thiết, Đồng Nai và Bình Thuận không đủ nguồn cung cấp vì phần lớn trữ lượng thuộc khu quy hoạch. Các khu vực mỏ đã được cấp phép thì có trữ lượng và công suất được phép khai thác quá thấp so với nhu cầu của các dự án.

Theo TTCP, nguyên nhân là do có sự chồng chéo, vướng mắc trong áp dụng quy định pháp luật về khoáng sản, đất đai và đầu tư. Nguyên nhân chính ở khâu khảo sát, đánh giá tình hình của đơn vị tư vấn chưa kỹ, không xác định đầy đủ tính pháp lý của khu vực dự kiến cung cấp vật liệu cho dự án.

Cụ thể, tại Dự án cao tốc Cam Lộ - La Sơn, báo cáo của BQLDA đường Hồ Chí Minh tại bước thiết kế kỹ thuật xác định nhu cầu về VLXDTT của Dự án khoảng 10,52 triệu m3, có 6 mỏ đất được xác định cung cấp cho Dự án. Nhưng thực tế, có 3 mỏ đất cung cấp khối lượng ít hơn nhu cầu xác định tại bước thiết kế kỹ thuật (mỏ Vũng Nhựa, Hiền Sỹ, Vũng Chòi). Bộ GTVT (Chủ đầu tư) đã 5 lần gia hạn tiến độ với các gói thầu XL02, XL05, XL06, XL11 bị chậm tiến độ có liên quan đến việc thiếu vật liệu đất đắp nền đường và điều chỉnh thiết kế kỹ thuật phải bổ sung nguồn vật liệu đất đắp nền đường.

Ngoài ra, TTCP nhận thấy, UBND tỉnh Đồng Nai ban hành 2 quyết định gia hạn giấy phép khai thác đá; 1 quyết định điều chỉnh diện tích và tăng thời hạn khai thác đá, không đúng quy định tại khoản 1 Điều 84 Luật Khoáng sản năm 2010. Cụ thể:

Quyết định số 4421/GP-UBND ngày 8/12/2017 gia hạn giấy phép khai thác tại mỏ đá Soklu 1 tại xã Gia Kiệm, huyện Thống Nhất cho Công ty TNHH Quốc Phú Sơn Lâm với thời hạn 10 năm, tính từ ngày 1/11/2017 trong khi công ty chỉ được cấp phép khai thác đến ngày 18/12/2017.

Quyết định số 1523/QĐ-UBND ngày 11/7/2017, điều chỉnh giấy phép khai thác mỏ đá Soklu 2 tại xã Quang Trung, huyện Thống Nhất, từ Công ty TNHH MTV Xây dựng và Sản xuất Vật liệu Xây dựng Biên Hòa qua Công ty CP Xây dựng và Sản xuất Vật liệu xây dựng Biên Hòa và tăng thời hạn khai thác từ 6,2 năm lên 12 năm 1 tháng kể từ ngày 23/3/2011, trong khi giấy phép cấp cho Công ty TNHH MTV Xây dựng và Sản xuất vật liệu xây dựng Biên Hòa đã hết thời hạn khai thác.

Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến vi phạm trên là do việc áp dụng quy định pháp luật của UBND tỉnh Đồng Nai và Sở TN&MT chưa chính xác. Trong đó có nguyên nhân khách quan do Luật Khoáng sản năm 2010 có quy định về việc các giấy phép đã cấp trước ngày 1/7/2011 được hoạt động khai thác đến hết thời hạn ghi trong giấy phép, nhưng không có hướng dẫn thi hành cụ thể…

Việc cấp phép đã dẫn đến một khối lượng đá được khai thác và cung ứng ra ngoài thị trường, mặc dù đơn vị khai thác đã nộp tiền cấp quyền khai thác khoáng sản và các loại thuế, phí theo quy định, nhưng vi phạm cần được xem xét, làm rõ để có biện pháp xử lý phù hợp theo quy định.

Theo TTCP, trách nhiệm thuộc về Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai, Phó Chủ tịch UBND tỉnh phụ trách lĩnh vực tài nguyên khoáng sản, Giám đốc Sở TN&MT cùng các tổ chức, cá nhân liên quan (do Chủ tịch UBND tỉnh chịu trách nhiệm xác định).

Đối với UBND tỉnh Đồng Tháp, theo TTCP, đơn vị này đã gia hạn khai thác cát đối với 12 giấy phép hết hạn sau ngày 1/7/2011 là không đúng quy định.

Tỉnh cấp mới 7 giấy phép khai thác cát thuộc khu vực khoanh định không đấu giá nhưng chỉ xác định ưu tiên cung ứng cát cho các công trình trên địa bàn, nhất là các công trình sử dụng vốn đầu tư công theo đề nghị của cơ quan chức năng, dẫn đến đơn vị khai thác cát trên địa bàn tỉnh đã cung cấp cát ra thị trường là chưa đúng quy định tại khoản 5 Điều 12 Nghị định số 15/2012/NĐ-CP và điểm đ khoản 1 Điều 22 Nghị định số 158/2016/NĐ-CP của Chính phủ.

Nguyên nhân chủ yếu của vi phạm trên là do việc áp dụng quy định pháp luật của UBND tỉnh và Sở TN&MT tỉnh chưa chính xác, trong đó có nguyên nhân khách quan do Luật Khoáng sản năm 2010 có quy định về việc các giấy phép đã cấp trước ngày 1/7/2011 được hoạt động khai thác đến hết thời hạn ghi trong giấy phép nhưng không có hướng dẫn thi hành cụ thể, trong khi Luật Khoáng sản và các văn bản hướng dẫn thi hành có nội dung quy định về việc gia hạn giấy phép.

Việc cấp và gia hạn giấy phép khai thác cát không đúng đã dẫn đến một khối lượng cát lớn được khai thác và cung ứng ra thị trường.

Kiến nghị xử lý vi phạm

Đối với một số dấu hiệu sai phạm tại Bộ GTVT, TTCP kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo Bộ GTVT kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm của tổ chức, cá nhân vì chậm trễ và thiếu sót trong xác định nguồn vật liệu san lấp cho các dự án.

Cơ quan thanh tra cũng kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo Chủ tịch UBND tỉnh Bình Thuận kiểm điểm xử lý về chậm trễ trong giải quyết hồ sơ chuyển nhượng và chuyển mục đích sử dụng đất tại các mỏ đất được cấp phép khai thác theo cơ chế đặc thù của Chính phủ.

Đối với tỉnh Đồng Nai, cơ quan thanh tra kiến nghị làm rõ trách nhiệm của tập thể, cá nhân vi phạm trong việc cho phép thu hồi vật liệu san lấp để cung cấp cho dự án cao tốc Phan Thiết - Dầu Giây.

Với tỉnh Đồng Tháp, TTCP kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Tháp tổ chức kiểm điểm làm rõ trách nhiệm. Qua đó, xem xét, xử lý phù hợp theo quy định đối với các tập thể, cá nhân có khuyết điểm, vi phạm trong việc gia hạn giấy phép không đúng quy định, việc cấp phép khai thác cát tại các khu vực đã khoanh định thuộc khu vực không đấu giá quyền khai thác nhưng không xác định cung cấp riêng cho các công trình theo quy định.

Quá trình kiểm điểm, xử lý, nếu phát hiện dấu hiệu tội phạm thì chuyển cơ quan cảnh sát điều tra xem xét theo thẩm quyền.

Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Tháp chỉ đạo rà soát các giấy phép khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường đã cấp và gia hạn trên địa bàn tỉnh theo quy định của Luật Khoáng sản năm 2010.

Bên cạnh đó, xem xét thu hồi các giấy phép còn hiệu lực hoạt động (ngoại trừ các giấy phép cấp qua đấu giá hoặc được xác định cung cấp cho các công trình theo quy định tại điểm đ khoản 1 Điều 22 Nghị định số 158/2016/NĐ-CP), hoặc điều chỉnh giấy phép (nếu đủ điều kiện) nhằm đảm bảo chỉ cung cấp cho các công trình theo quy định tại điểm đ khoản 1 Điều 22 Nghị định số 158/2016/NĐ-CP của Chính phủ.