Vượt 'rào chắn' phòng vệ thương mại

Nguy cơ mất thị trường

Theo chia sẻ của đại diện một DN ở tỉnh Bình Dương – chuyên xuất khẩu ớt, khoai lang, tháng 9/2018, Malaysia tạm dừng nhập khẩu ớt của Việt Nam do phát hiện nhiều lô ớt bị nhiễm thuốc bảo vệ thực vật vượt ngưỡng cho phép. Tháng 4/2021, Malaysia gỡ lệnh cấm nhập khẩu ớt từ Việt Nam, nhưng kèm theo đó là những điều kiện khắt khe. Vì vậy, mặc dù DN xuất khẩu chính ngạch nhưng phải xuất khẩu sang nước khác rồi tiếp tục đưa hàng sang Malaysia. Điều này đồng nghĩa, DN phải sử dụng thương hiệu của DN các nước mới có thể xuất khẩu được sản phẩm. Đây là điều khó khăn cho DN xuất khẩu.

“Nếu không có sự hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn của các bộ, ngành, nhiều nguy cơ công ty chúng tôi sẽ mất hoàn toàn thị trường Malaysia” - đại diện DN này chia sẻ.

Với thị trường Trung Quốc, ngay từ đầu năm 2022 cũng có những thay đổi rất lớn trong quy định về xuất khẩu nông sản để bảo vệ người tiêu dùng trong nước. Cụ thể, quy định các DN có nhu cầu xuất khẩu thực phẩm sang Trung Quốc cần sớm đăng ký với phía Trung Quốc và phải chịu trách nhiệm về an toàn thực phẩm. Cùng với đó, Trung Quốc cũng ban hành tiêu chuẩn mới liên quan thuốc bảo vệ thực vật. So với tiêu chuẩn cũ, tiêu chuẩn mới có số lượng loại thuốc bảo vệ thực vật tăng 81 loại, giới hạn dư lượng thuốc bảo vệ thực vật tăng 2.985 loại. Ngoài ra, Trung Quốc còn đẩy mạnh quản lý sản phẩm nhập khẩu theo hình thức nghị định thư và yêu cầu khai báo mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói.

Theo Bộ Công thương, đến nay Việt Nam đã tham gia 15 Hiệp định thương mại tự do (FTA), trong đó có 3 FTA thế hệ mới. Bên cạnh cơ hội nhận được là những ưu đãi về mặt thuế quan, DN phải đối mặt với các vụ phòng vệ thương mại ngày càng gia tăng. Hiện nay có 22 quốc gia áp dụng phòng vệ thương mại đối với Việt Nam, với 214 vụ việc. Trong đó, Hoa Kỳ điều tra nhiều nhất với 44 vụ việc, Ấn Độ 29 vụ việc, Thổ Nhĩ Kỳ 24 vụ, Canada và Úc đều 18 vụ…

Giữ thị trường xuất khẩu

Nêu giải pháp để DN giữ được thị trường xuất khẩu, ông Đinh Viết Tú – Phó Chi Cục trưởng Chi cục Chế biến và Phát triển nông sản Vùng I - Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho rằng: “Thị trường hiện nay yêu cầu rất cao về chất lượng sản phẩm. Vì vậy, trong khâu tổ chức sản xuất chế biến, DN phải duy trì và đảm bảo vấn đề an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc sao cho phù hợp tiêu chuẩn quốc tế cũng như các nhà nhập khẩu”.

Bà Bùi Hoàng Yến – Cục Xúc tiến thương mại, Bộ Công thương cho rằng: “Hầu hết thị trường xuất khẩu kiểm tra rất kỹ về vấn đề dư lượng thuốc trừ sâu, thuốc bảo vệ thực vật. Quan trọng nhất, doanh nghiệp phải tìm hiểu rõ những thay đổi, quy định của thị trường nhập khẩu”.

Cụ thể như với thị trường Nhật Bản, khi nhập khẩu nông sản Nhật Bản không chỉ xem kết quả xét nghiệm tồn dư thuốc bảo vệ thực vật hoặc dư lượng kháng sinh mà còn muốn biết việc trồng trọt, nuôi trồng theo kỹ thuật nào, bón phân gì, xử lý sâu bệnh ra sao...? Mặt khác, các DN lần đầu làm ăn với đối tác Nhật Bản phải trả lời hàng ngàn câu hỏi bằng tiếng Anh hoặc gửi mẫu 10 - 20 lần để phía nhà nhập khẩu đánh giá. Dự kiến, phải mất 2 - 3 năm để trả lời câu hỏi liên quan đến chất lượng, an toàn sản phẩm.

Về thị trường Hoa Kỳ, sản phẩm phải đáp ứng các tiêu chuẩn về an toàn thực phẩm, tem nhãn, điều kiện lao động, tiền lương, an toàn cháy nổ... Với thị trường EU, sản phẩm xuất khẩu sang thị trường này phải chú trọng tiêu chuẩn chất lượng, an toàn vệ sinh thực phẩm, truy xuất nguồn gốc...

Ông Nguyễn Đức Dũng - Phòng xử lý phòng vệ thương mại nước ngoài, Cục Phòng vệ thương mại, Bộ Công thương lưu ý, DN cần trang bị những kiến thức phòng vệ thương mại trong các FTA giữa Việt Nam và đối tác để nắm rõ các nghĩa vụ và quyền lợi. Trường hợp bị khởi xướng, điều tra thì DN nên tham gia vụ việc một cách tích cực. Tránh việc bị cơ quan điều tra nước ngoài sử dụng các dữ liệu sẵn có khi đánh giá, phân tích trong kết luận vụ việc. Thường xuyên theo dõi thông tin vụ việc, cũng như tích cực trao đổi, phối hợp với hiệp hội, cơ quan quản lý nhà nước để cùng xử lý.