Chống Covid, không quên sốt xuất huyết

Cảnh giác chu kỳ bùng phát dịch

Các tỉnh miền Trung đang ghi nhận sự gia tăng số bệnh nhân sốt xuất huyết (SXH). Đặc biệt, vừa qua, tỉnh Phú Yên đã ghi nhận 2 trường hợp tử vong do SXH là 2 trẻ nhỏ. Cả 2 trẻ đều bị sốt ở nhà từ 3- 4 ngày, gia đình tự điều trị bằng thuốc hạ sốt. Khi thấy trẻ có diễn biến bệnh nặng, gia đình mới đưa đến cơ sở y tế, nhưng các bệnh nhi đều tử vong do đã diễn biến nặng, có trẻ mắc bệnh nền.

TS.BS Vũ Minh Điền, Phó Giám đốc Trung tâm phòng chống dịch, BV bệnh Nhiệt đới trung ương cảnh báo: SXH vẫn có khả năng xuất hiện trong mùa hè nóng bức. Vì vậy, bên cạnh nhiệm vụ chống dịch Covid-19, mọi người cần chú ý phòng các dịch bệnh theo mùa hàng năm, nhất là dịch SXH Dengue, nếu để bùng phát sẽ rất nguy hiểm.

Nước ta hiện lưu hành 4 type virus SXH, bệnh không có miễn dịch chéo nên một người có thể mắc nhiều type. Miễn dịch của bệnh không bền vững suốt đời nên người mắc bệnh trước đó, năm nay vẫn có thể mắc lại. Người bệnh cũng trở thành nguồn lây truyền bệnh nếu sơ ý để muỗi đốt người bệnh SXH rồi lại đốt người khỏe mạnh. Do đó người dân không nên chủ quan với căn bệnh này.

Theo thống kê của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), mỗi năm có khoảng 390 triệu người bị nhiễm trong đó có 500.000 người mắc SXH nặng phải nhập viện - đây thực sự là căn bệnh nhiệt đới lây lan nhanh nhất thế giới. Tuy nhiên, cho đến thời điểm này, vẫn chưa có vaccine phòng bệnh và chưa có thuốc điều trị đặc hiệu bệnh SXH.

Ở nước ta, tình trạng khan hiếm nguồn nước sạch ở một số nơi, nhất là vùng nông thôn khiến người dân có thói quen phải tích trữ nước sạch trong lu, bể dễ tạo điều kiện cho muỗi vằn sinh sản. Bên cạnh đó việc không thường xuyên vệ sinh, thay nước trong lọ hoa bình , bể cây cảnh, cộng thêm điều kiện nhà ở, nhà trọ, lán trại, các công trình xây dựng, chuồng trại thiếu vệ sinh, hệ thống xử lý nước thải không đảm bảo ở các vùng ven đô,… là những yếu tố tạo điều kiện thuận lợi cho muỗi truyền bệnh SXH phát triển và nguy cơ gây dịch bệnh rất lớn.

Bệnh SXH Dengue là bệnh lưu hành hàng năm. Thông thường, cứ sau khoảng 4 năm dịch lại bùng phát mạnh ở miền Bắc với số ca mắc gia tăng. Theo quy luật, năm 2021 đúng vào chu kỳ đó, nên sẽ tiềm ẩn nguy cơ lớn có thể bùng phát dịch. Lần dịch SXH bùng phát mạnh nhất gần đây là năm 2017, có 30 trường hợp đã tử vong với sự xuất hiện của type mới (D3,D4) bên cạnh type D1, D2 vẫn lưu hành hàng năm. Chu kỳ này có cơ sở khoa học liên quan đến sự phát triển của quần thể trung gian truyền bệnh.

Thường sau mỗi đợt dịch bùng phát mạnh, các địa phương sẽ ra quân vệ sinh môi trường triệt để, tiêu diệt vật trung gian truyền bệnh là muỗi vằn, kiểm soát được sự lây lan của bệnh. Tuy nhiên, sau khoảng 3-4 năm, dần dần vật truyền bệnh sẽ sinh sôi trở lại, phát triển thành quần thể mới gây ra vụ dịch mới.

Không tự ý điều trị tại nhà

Theo PGS.TS Đỗ Duy Cường, Giám đốc Trung tâm bệnh Nhiệt đới (BV Bạch Mai), các triệu chứng thông thường của bệnh SXH là: Sốt cao liên tục, kéo dài 5-7 ngày, phát ban, đau đầu, đau người, buồn nôn... Thông thường, đa số bệnh nhân mắc SXH có thể tự khỏi sau khoảng 7 ngày. Tuy nhiên, một số trường hợp diễn biến nặng có thể xảy ra tình trạng như: Xuất huyết dưới da, chảy máu cam, chảy máu chân răng, phụ nữ có thể rong kinh... Đặc biệt, các trường hợp nặng hơn có biểu hiện như: Xuất huyết tiêu hóa, xuất huyết não, tổn thương gan, rối loạn đông máu... nếu không phát hiện và điều trị kịp thời sẽ có nguy cơ tử vong.

BS Cường cũng lưu ý, trong bối cảnh dịch Covid-19, các triệu chứng của SXH cần được phân biệt vì một số biểu hiện rất dễ nhầm lẫn với Covid-19 như: Sốt, đau mỏi cơ... Vì vậy, nhân viên y tế cần khai thác yếu tố dịch tễ cẩn thận và kỹ càng, tránh bỏ sót hoặc nhầm lẫn, gây ra hậu quả đáng tiếc. Người dân khi có biểu hiện mắc SXH cần đến các cơ sở y tế để được xét nghiệm, chẩn đoán và điều trị kịp thời; tuyệt đối không được tự ý theo dõi và truyền dịch tại nhà, dễ nguy hiểm nếu không điều trị đúng, nhất là với các trường hợp diễn biến nặng.

Bệnh SXH lây lan là do muỗi vằn truyền bệnh, vì vậy theo các chuyên gia y tế, bên cạnh sự vào cuộc chống dịch của các địa phương, ý thức phòng bệnh tại gia đình của mỗi người dân là hết sức quan trọng. Hàng tuần, mỗi người nên bỏ ra từ 10-15 phút để kiểm tra khuôn viên trong gia đình, nhằm phát hiện các dụng cụ chứa nước và loại bỏ các dụng cụ, phế thải… có thể chứa nước đọng là nơi muỗi đẻ trứng, sinh ra các ổ bọ gậy (loăng quăng) phát triển thành đàn muỗi truyền bệnh.

Để ngăn chặn tình trạng dịch chồng dịch, Bộ Y tế vừa đề nghị các tỉnh, thành chỉ đạo triển khai công tác phòng, chống bệnh dịch mùa hè. Cụ thể, Bộ Y tế yêu cầu Sở Y tế các tỉnh, thành phố triển khai quyết liệt công tác kiểm soát dịch bệnh, tăng cường các hoạt động giám sát, phát hiện sớm, cách ly, đáp ứng ngay, xử lý triệt để ổ dịch, không để lan rộng và kéo dài tại cộng đồng; củng cố các đội chống dịch cơ động, đội cấp cứu lưu động sẵn sàng điều tra, xác minh, đánh giá, xử lý ổ dịch và hỗ trợ tuyến dưới trong việc khống chế ổ dịch, cấp cứu, điều trị khi cần thiết.

Cục Y tế dự phòng dự báo: Dịch bệnh SXH trong thời gian tới có thể diễn biến phức tạp, có nguy cơ gia tăng số trường hợp mắc. Vào thời điểm hiện nay, mật độ muỗi bắt đầu gia tăng. Các địa phương nếu không tích cực, chủ động thực hiện các biện pháp phòng chống bệnh thì nguy cơ phát triển nhanh các ổ dịch bệnh dẫn đến bùng phát dịch rất cao.

Theo Cục Y tế dự phòng, nước ta hiện lưu hành 4 type virus sốt xuất huyết, bệnh không có miễn dịch chéo nên một người có thể mắc nhiều type. Miễn dịch của bệnh không bền vững suốt đời nên một người có thể mắc bệnh nhiều lần trong đời. Người bệnh cũng sẽ trở thành nguồn lây nếu muỗi đốt người bệnh rồi đốt sang người khỏe mạnh. Do đó, người dân không nên chủ quan với căn bệnh này.