Gỡ ‘nút thắt’ cho hoạt động xuất, nhập khẩu

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ và Chủ tịch Trần Thanh Mẫn cùng các đại biểu dự Hội nghị.

Tham dự Hội nghị có ông Vương Đình Huệ, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Chính phủ; ông Trần Thanh Mẫn, Bí thư Trung ương Đảng, Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam; ông Hầu A Lềnh, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch - Tổng Thư ký UBTƯ MTTQ Việt Nam cùng đại diện các bộ, ngành liên quan, các hội, hiệp hội, doanh nghiệp.

Mặt trận luôn đồng hành cùng Chính phủ

Phát biểu khai mạc Hội nghị, Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam Trần Thanh Mẫn cho biết, trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ của MTTQ Việt Nam và với tinh thần Mặt trận luôn đồng hành cùng Chính phủ để thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, chính vì vậy, việc giám sát thực hiện những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia trong lĩnh vực thuế và hải quan là những yêu cầu cấp thiết. Qua giám sát, có những đề xuất, kiến nghị với Quốc hội, Chính phủ để hoàn thiện cơ chế, chính sách đối với lĩnh vực thuế và hải quan.

Chủ tịch Trần Thanh Mẫn cho biết, thời gian qua, Mặt trận và các tổ chức chính trị - xã hội các cấp đang nỗ lực triển khai giám sát việc thực hiện Nghị quyết, giám sát những chuyên đề, lĩnh vực theo yêu cầu của Đảng, Nhà nước. Với 12 chương trình giám sát, trong đó có hoạt động giám sát về phát triển kinh tế tư nhân, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam nhận thấy một trong những nút thắt cần được Chính phủ chỉ đạo, các bộ, ban ngành tập trung tháo gỡ, loại bỏ đó là những vướng mắc về thủ tục kiểm tra chuyên ngành trong hoạt động thông quan hàng hóa xuất, nhập khẩu.

Xuất phát từ thực tiễn đó, Chủ tịch Trần Thanh Mẫn khẳng định, những vấn đề đại biểu tham dự nêu ra tại Hội nghị hôm nay chính là thể hiện sự quan tâm, tinh thần trách nhiệm, lắng nghe của Chính phủ, các Bộ, ngành liên quan đối với người dân và doanh nghiệp.

Thông tin về kết quả giám sát các giải pháp cải cách kiểm tra chuyên ngành, giảm thời gian thông quan hàng hóa xuất nhập khẩu, Phó Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam Ngô Sách Thực cho biết, qua 3 đợt giám sát tại 10 tỉnh, thành phố, Ban Thường trực UBTƯ MTTQ Việt Nam xác định một số tồn tại, hạn chế cần tiếp tục tháo gỡ trong công tác kiểm tra chuyên ngành và cơ chế một cửa quốc gia.

Theo Phó Chủ tịch Ngô Sách Thực, đối với cơ chế một cửa Quốc gia, mặc dù lợi ích thiết thực mang lại rất lớn nhưng đến nay vẫn còn nhiều hạn chế khi số lượng thủ tục hành chính của các bộ, ngành tham gia chưa nhiều. Hệ thống một cửa quốc gia chưa đồng bộ, khó khai thác, tốc độ truy cập vẫn chậm và chưa ổn định. Các vướng mắc về quy trình xử lý nghiệp vụ khai báo của các cơ quan nhà nước chưa đồng bộ, kết quả xử lý thủ tục hành chính của các cơ quan nhà nước trên Cổng thông tin một cửa quốc gia chưa kịp thời (89,1% thủ tục là tiếp nhận thông tin, số thủ tục thao tác trực tiếp chỉ chiếm 10,9%).

Qua theo dõi, giám sát, Ban Thường trực UBTƯ MTTQ Việt Nam cũng cho rằng, công tác kiểm tra chuyên ngành còn rất nhiều tồn tại, hạn chế cần sự vào cuộc chủ động, quyết liệt hơn nữa từ Chính phủ và các bộ, ngành. Số lượng hàng hóa phải kiểm tra chuyên ngành còn chiếm tỷ trọng lớn (đến 31/12/2018, số tờ khai nhập khẩu thuộc diện quản lý và kiểm tra chuyên ngành so với tổng số lô hàng nhập khẩu làm thủ tục hải quan tại các cửa khẩu chiếm 19,1%).

Chấm dứt tình trạng phải nộp hồ sơ giấy với các thủ tục trực tuyến

Tại Hội nghị, đại diện Hội, Hiệp hội, doanh nghiệp đã chia sẻ, làm rõ thêm về những khó khăn, vướng mắc và kiến nghị trong công tác kiểm tra chuyên ngành gắn với quá trình triển khai, tổ chức thực hiện Nghị quyết 19 của Chính phủ, mạnh dạn đề xuất các giải pháp lên Chính phủ, và các bộ nghành sao cho hiệu quả, thiết thực nhất.

Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Vũ Tiến Lộc nhận định, việc kiểm tra chuyên ngành mặc dù đã có những chuyển biến tích cực song vẫn đang là cản trở tương đối lớn trong hoạt động xuất nhập khẩu. Từ kết quả khảo sát 3.100 DN do VCCI thực hiện cho thấy, DN đánh giá các thủ tục kiểm tra chuyên ngành là dễ, rất dễ chỉ ở mức khá thấp, chỉ xung quanh mức 15-27% ở tất cả các thủ tục.
Để góp phần đẩy nhanh hơn tiến trình cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực kiểm tra chuyên ngành, đại diện VCCI đề xuất ban hành quy định bắt buộc mọi thủ tục kiểm tra chuyên ngành đều phải được thực hiện trên nền tảng ứng dụng CNTT, không nên chờ đợi sự tự nguyện của các cơ quan nhà nước như vừa qua.

“Việc tiếp nhận và giải quyết thủ tục hành chính trên cổng thông tin một của quốc gia cần được vận hành tối ưu hơn nữa, tiến tới chấm dứt tình trạng phải nộp hồ sơ giấy đối với các thủ tục trực tuyến”, ông Vũ Tiến Lộc nhấn mạnh.

Về các giải pháp triển khai Cơ chế một cửa quốc gia, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Nguyễn Công Bình cho biết, Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan tiếp tục xây dựng và triển khai hệ thống công nghệ thông tin qua việc xây dựng Đề án tổng thể về xây dựng và phát triển hệ thống công nghệ thông tin phục vụ triển khai Cơ chế một cửa quốc gia, Cơ chế một cửa ASEAN; Xây dựng và triển khai đề án quản lý hoạt động thương mại điện tử đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu qua biên giới.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Vũ Thị Mai cho biết, thời gian tới, Bộ Tài chính sẽ tiếp tục rà soát cải cách, sửa đổi bổ sung các thủ tục kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa xuất, nhập khẩu nhằm tạo thuận lợi thương mại và giảm thời gian thông quan cho DN.
Đặc biệt, Bộ Tài chính cũng có các giải pháp tăng cường việc kết nối công nghệ, xây dựng một đề án tổng thể cải cách về công nghệ thông tin để khắc phục lỗi trong vận hành của cổng thông tin một cửa quốc gia; Xây dựng đề án quản lý hoạt động thương mại điện tử đối với hàng hóa xuất nhập khẩu.

Tạo thuận lợi đi với chống gian lận thương mại

Đánh giá cao hoạt động giám sát của MTTQ và các tổ chức liên quan, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ khẳng định, hoạt động giám sát đã góp phần giúp Chính phủ, các bộ, ngành cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia tốt hơn.

Theo Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ, hiện nay, Việt Nam một trong 3 quốc gia trong khu vực triển khai mạnh mẽ cơ chế một cửa quốc gia, một cửa ASESN. Khi trở thành Chủ tịch luân phiên của ASEAN vào năm 2020, Chính phủ sẽ đẩy việc triển khai cơ chế này thành nhiệm vụ trung tâm trong kết nối, phát triển giao thương trong khu vực.

Chính vì vậy Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ đồng quan điểm với đại biểu tham dự Hội nghị khi cho rằng việc cắt giảm các thủ tục chuyên ngành chưa thực chất, còn yếu kém trong thái độ thực thi chính sách, mức độ hài lòng của doanh nghiệp chưa cao, số lượng doanh nghiệp tham gia cơ chế một cửa quốc gia, một cửa ASEAN chưa nhiều, chống gian lận thương mại chưa tương xứng với tạo thuận lợi thương mại.

Bên cạnh đó, một số mặt hàng xuất nhập khẩu có sự chồng chéo kiểm tra của nhiều đơn vị của 1 bộ, thậm chí của nhiều bộ khác nhau. Bộ, ngành ban hành danh mục kiểm tra nhưng không có mã HS, tiêu chuẩn, quy chuẩn. Việc xã hội hoá công tác kiểm tra chuyên ngành còn hạn chế, công tác phối hợp giữa các bộ còn lúng túng. Bên cạnh đó, Cổng kết nối 1 cửa ASEAN còn “nghẽn” trong thời gian cao điểm, ảnh hưởng tới hoạt động của doanh nghiệp. Vẫn còn nhiều cán bộ có thái độ sách nhiễu, làm phiền doanh nghiệp. Cũng từ đó, phát sinh những vấn đề khác như “chi phí không chính thức”.

Về cắt giảm thủ tục hành chính, điều kiện kinh doanh, Phó Thủ tướng đặt vấn đề: “Việc cắt giảm cần phải rà soát lại xem cắt giảm đến đâu, cắt giảm có phù hợp không. Không phải cứ cắt giảm nhiều là tốt”.

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ khẳng định, Nghị quyết số 02/NQ-CP nêu rõ tạo thuận lợi phải đi với chống gian lận thương mại, chính vì vậy yêu cầu các bộ, ngành rà soát tính phù hợp, chặt chẽ trong cắt giảm thủ tục hải quan chuyên ngành.

“Thủ tục, mặt hàng nhập khẩu nào không hợp lý thì cắt giảm, nhưng thủ tục, mặt hàng nhập khẩu không đáng cắt mà lại cắt, bãi bỏ thủ tục kiểm tra chuyên ngành mà không hợp lý, phải rà lại. Không thể mở toang cửa quốc gia được”, Phó Thủ tướng lưu ý.

Từ kết quả của chương trình phối hợp giám sát số 07, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ đề nghị Ban Thường trực UBTƯ MTTQ Việt Nam không chỉ giám sát việc thực thi của các cơ quan nhà nước, cán bộ, công chức mà mở rộng cả ra cả khối doanh nghiệp là các đơn vị thực thi.
Về phía các bộ, ngành, Phó Thủ tướng yêu cầu trong năm 2019 phải chấm dứt ngay tình trạng chưa ban hành mã HS, quy chuẩn, tiêu chuẩn hàng hoá nhập khẩu nhưng vẫn phải kiểm tra chuyên ngành, dễ nảy sinh các tiêu cực, khắc phục các yếu kém trong tổ chức thực thi công vụ.

Cùng với đó, Bộ Tài chính, Tổng cục hải quan và các bộ, ngành đẩy mạnh xã hội hoá việc đầu tư thiết bị trong kiểm tra chuyên ngành để giảm chi phí cho cả cơ quan nhà nước và doanh nghiệp, không để tình trạng “bộ vừa ban hành tiêu chuẩn, vừa kiểm tra”.