Giảm thiểu tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống - Thể hiện sức mạnh của vận động, tuyên truyền

Nhiều chuyển biến tích cực

Xã Khánh Xuân, Bảo Lạc, tỉnh Cao Bằng là xã vùng sâu, vùng xa có địa hình dốc núi hiểm trở, đường đi lại khó khăn, chủ yếu là đồng bào DTTS sinh sống. Cuộc sống của bà con còn nhiều khó khăn, nhận thức của bà con còn hạn chế nên vẫn còn nhiều hủ tục lạc hậu, đặc biệt vẫn diễn ra tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống. Trước thực trạng trên, các cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương, lực lượng biên phòng đóng quân trên địa bàn đã nỗ lực vào cuộc, quyết liệt thực hiện các biện pháp nhằm giảm thiểu tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống.

Phó Chủ tịch UBND xã Khánh Xuân Sinh Văn Phong cho biết: Cấp ủy, chính quyền phối hợp với Bộ đội biên phòng xác định rõ đối tượng cần tập trung tuyên truyền, từ đó lên kế hoạch thành lập đoàn tuyên truyền tại các xóm. Phát huy vai trò gương mẫu của người có uy tín, cùng người dân xây dựng mô hình gia đình, dòng tộc, thôn, xóm không có tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống để nâng cao nhận thức của đồng bào về tảo hôn và hôn nhân cận huyết.

Điển hình như trường hợp gia đình ông Chảo Vần Sâm, xóm Cà Lò, nhờ các tổ chức kịp thời phát hiện gia đình có ý định tổ chức đám cưới cho con chưa đến tuổi kết hôn nên đã vận động tuyên truyền, kịp thời ngăn chặn. “Được chính quyền xã và bộ đội biên phòng tuyên truyền, vận động, 2 gia đình đã hoãn đám cưới do các con chưa đủ tuổi kết hôn theo quy định. Lấy nhau về không được đăng ký kết hôn, sau này cũng không đăng ký khai sinh cho cháu được nên tôi quyết định dừng việc cưới xin, đợi con đủ tuổi mới tổ chức kết hôn” - ông Sâm nói.

Còn tại huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu, nhiều năm qua, tình trạng tảo hôn vẫn diễn ra. Không ít học sinh trong các trường học ở vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới bỏ học giữa chừng để lấy vợ, lấy chồng. Để ngăn chặn, giảm thiểu tình trạng này, ngành giáo dục huyện Phong Thổ đã chỉ đạo các trường học, phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền địa phương, các cơ quan chuyên môn đưa nội dung giáo dục giới tính vào trường học và coi như một môn học trong chương trình.

Hoạt động ngoại khóa tuyên truyền, giáo dục giới tính được các trường học ở Phong Thổ tổ chức theo tháng tại lớp học hoặc nhóm lớp học, hướng đến đối tượng học sinh nữ ở bậc THCS và THPT. Tuyên truyền viên thường là cán bộ dân số huyện, hoặc có khi là chính các thầy cô giáo trong các nhà trường.

Bà Lò Thị Thu Hà - cán bộ Phòng Dân số kế hoạch hóa gia đình huyện Phong Thổ cho biết: Để giảm thiểu tảo hôn và hôn nhân cận huyết, chúng tôi thường xuyên tổ chức các buổi truyền thông tại thôn, bản, xã. Đội ngũ dân số ở xã khi nắm được thông tin trường hợp nào chuẩn bị tảo hôn, là chúng tôi lập tức đến vận động ngay tại gia đình. Do đó, tỷ lệ tảo hôn đã giảm rõ rệt.

Tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền

Với sự vào cuộc tích cực của các ngành, các cấp, tình trạng tảo hôn ở vùng DTTS và miền núi đã có nhiều chuyển biến tích cực. Tuy nhiên tình trạng này vẫn còn diễn ra nhiều ở nhiều địa phương.

Theo kết quả khảo sát năm 2019, tình trạng tảo hôn của người DTTS đã giảm 4,7%, tức bình quân mỗi năm giảm 0,94%. Tỷ lệ nam giới tảo hôn là 20,1%; nữ giới tảo hôn cao hơn với tỷ lệ 23,5%.

Mặc dù có những tín hiệu tích cực về tỉ lệ tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống giảm trong những năm qua nhưng vẫn chưa đạt so với mục tiêu chung của Đề án 498, đó là: Phấn đấu đến năm 2025 cơ bản ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng DTTS và mục tiêu cụ thể giảm bình quân 2-3%/năm số cặp tảo hôn và 3-5%/năm số cặp kết hôn cận huyết thống đối với các địa bàn, DTTS có tỷ lệ tảo hôn, kết hôn cận huyết thống cao; có trên 90% cán bộ làm công tác dân tộc các cấp, cán bộ văn hóa-xã hội xã được tập huấn nâng cao năng lực, kỹ năng vận động, tư vấn, truyền thông thay đổi hành vi về tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng DTTS vào năm 2025.

Theo đánh giá, công tác tuyên truyền vẫn còn gặp khó khăn do bất đồng ngôn ngữ. Ngoài ra, tại vùng sâu, vùng xa vẫn còn tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống, đây cũng là vùng mà kinh tế, văn hóa còn lạc hậu, còn nhiều người chưa biết chữ và tiếng phổ thông. Chính bởi vậy, giới chuyên gia cho rằng, việc tuyên truyền cần tiếp tục được đẩy mạnh để người dân, con em đồng bào DTTS nắm rõ hơn về tính tích cực của việc không kết hôn sớm, để từ đó có ý thức, chủ động trong vấn đề này, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống.

Yên Bái nỗ lực đẩy lùi tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống

Trong 5 năm trở lại đây, tỉnh Yên Bái có gần 2.400 trường hợp tảo hôn, trong đó tảo hôn từ vợ là 1.536 người, chiếm gần 65% số người tảo hôn; hơn 90% số phụ nữ tảo hôn đều sinh con thứ 3 trở lên, phần lớn số phụ nữ này thuộc đối tượng hộ nghèo và chiếm tỷ lệ ly hôn cao.

Trước thực trạng đó, Tỉnh ủy Yên Bái đã ban hành Kế hoạch hành động về tuyên truyền, vận động đẩy lùi tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống trên địa bàn tỉnh. Theo thống kê của Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh, hiện nay các cấp Hội đang duy trì 370 tổ tự quản với gần 5.900 thành viên tham gia. Đây là mô hình đang góp phần tích cực làm giảm số lượng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống từ 336 trường hợp trong năm 2015 xuống còn 216 trường hợp trong năm 2020. Đặc biệt, chỉ còn 110 trường hợp tảo hôn và không có trường hợp nào hôn nhân cận huyết thống trong năm 2021. Phấn đấu chấm dứt tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trên địa bàn tỉnh Yên Bái vào năm 2025.