Nóng chuyện 'giải cứu'

ĐBQH Nguyễn Thị Ngọc Lan (Bắc Ninh) phát biểu tại Hội trường. (Ảnh: Quốc Anh).

Bộ trưởng có biết người nông dân đang nghĩ gì?

Vấn đề được nhiều ĐBQH quan tâm chất vấn Bộ trưởng Bộ NNPTNT Nguyễn Xuân Cường là đầu ra cho sản phẩm nông nghiệp, mà cao điểm chính là giải quyết giá thịt lợn đang bị xuống dốc thê thảm, đến bao giờ hết cảnh được mùa mất giá.

ĐB Nguyễn Văn Sơn (Hà Tĩnh) yêu cầu Bộ trưởng làm rõ về căn cứ đưa ra quy hoạch ngành chăn nuôi với 32 triệu con lợn vào năm 2015, trong khi đến năm 2016 thị trường mới có 27 triệu con lợn nhưng đã xảy ra khủng hoảng, người chăn nuôi gặp khó khăn. ĐB Nguyễn Thị Ngọc Lan (Bắc Ninh) nêu thực trạng ngành chăn nuôi lợn và thức ăn chăn nuôi gặp khó khi cung vượt cầu, người sản xuất đã lỗ đến 50% chi phí, Bộ đã có các giải pháp để giải quyết vấn đề này trong ngắn hạn, vậy đâu là giải pháp căn cơ để giải quyết triệt để vấn đề này? “Làm thế nào để điệp khúc “được mùa mất giá và được giá mất mùa” được giải quyết triệt để”- bà Lan nói. Còn ĐB Nguyễn Thị Kim Thúy (Đà Nẵng) cho rằng, trong 8 giải pháp tái cơ cấu nông nghiệp thì chủ yếu là “đẩy mạnh”, “rà soát”, “tăng cường”. Liệu đây có phải là giải pháp? Liệu người nông dân ngoài việc phụ thuộc vào “ông Trời thứ nhất” là thời tiết, sẽ không bị phụ thuộc vào “ông Trời thứ hai” là giá cả lên xuống đỏng đảnh?”- bà Thúy đặt vấn đề.

Trả lời về việc quy hoạch đàn lợn, Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường cho rằng, là rất yếu. Tuy nhiên, đang từ bán ở chợ nhà để mang ra thế giới với các yêu cầu khắt khe thì phải tổ chức lại, đòi hỏi vấn đề tổ chức, đầu tư nên sẽ không thể tránh khỏi nơi này thừa cái này, nơi khác thừa cái kia. Đó là một chặng đường gian khổ nhưng chúng ta phải làm.

Về khủng hoảng thừa thịt lợn trong giai đoạn vừa qua, theo Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường, nguyên nhân chính là do sức sản xuất tăng quá nhanh. Và hiện nay, không riêng thịt lợn tăng rất mạnh mà nhiều nông sản khác cũng tăng hàng chục lần. Riêng thịt lợn đã tăng 3,6 lần, sữa tăng 15 lần, cá từ 1,8 lên 3,4 triệu tấn, cùng với đó là 10 tỷ quả trứng. Lợn nái cách đây 10 năm có hơn 2 triệu con, giờ lên 4,2 triệu con trong 3 triệu hộ chăn nuôi.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường, về thịt lợn thì hiện cơ cấu thực phẩm Việt Nam đã thay đổi. Trước đây trong bữa cơm có 75% là thịt lợn thì nay có nhiều thực phẩm thay thế như tôm, gà, bò, trứng, sữa. Do vậy trong thời gian tới cần cơ cấu lại, thu hẹp 3 triệu hộ chăn nuôi để dễ dàng kiểm soát hơn về nguồn cung. Nguyên nhân thứ hai theo Bộ trưởng NNPTNT là sự liên kết trong ngành nông nghiệp còn kém, chế biến đang bị tách lìa với sản xuất.

Hiện nay chỉ có vài doanh nghiệp chế biến nhưng chế biến sâu từ nuôi đến chế biến thành phẩm chỉ “đếm trên đầu ngón tay” trong khi đa số là nuôi rồi thịt và bán ở ngoài chợ. Thứ ba, khâu tổ chức thị trường là khâu yếu nhất. Hiện nay thịt lợn của Việt Nam mới xuất khẩu sang được 3 nước, lợn sữa mỗi năm khoảng 20.000 tấn, còn lại chủ yếu là tiểu ngạch qua Trung Quốc. “Các thị trường khác chưa khai thác được. Như vậy có ba khâu là sản xuất, chế biến, mở cửa thị trường thì hai khâu sau rất yếu. Trong 3 khâu sản xuất, chế biến, mở cửa thị trường thì mới làm được khâu đầu, còn hai khâu sau rất yếu, trong đó có trách nhiệm của ngành nông nghiệp và từ đây dẫn tới thịt lợn dồn ứ như vừa qua”- Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường cho hay.

Về việc được mùa rớt giá, khủng hoảng thừa trong ngành chăn nuôi chúng tôi hiểu đó là trách nhiệm của ngành nông nghiệp, chứ không phải ai khác, nhưng là một đoàn tàu phát triển mới làm được một khoang nên mọi việc phải từng bước - Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Xuân Cường. (Ảnh: Quốc Anh).

Cao su, cam, quýt, bưởi khả năng cũng phải giải cứu?

Đề cập đến đầu ra cho sản phẩm nông nghiệp, Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường cho biết, hai Bộ Công thương và NNPTNT sẽ cùng ngồi lại, đánh giá lại công tác quản lý thị trường, phát triển thị trường.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường, câu chuyện khủng hoảng thừa trong ngành chăn nuôi không phải do người nông dân mà vì ngành nông nghiệp làm chưa tốt. “Chúng tôi cũng hiểu đó là trách nhiệm của ngành nông nghiệp, chứ không phải ai khác, nhưng là một đoàn tàu phát triển mới làm được một khoang nên mọi việc phải từng bước”- ông Cường nhấn mạnh.

Tuy nhiên ĐB Nguyễn Thanh Hồng (Bình Dương) tranh luận cho rằng: “Phần trả lời của Bộ trưởng chưa thuyết phục, trong việc giải cứu đàn lợn vẫn thấy vắng bóng vai trò của quản lý nhà nước. Nếu quy hoạch lập ra có căn cứ, tiêu chí phù hợp với giai đoạn đó, khi thị trường thay đổi thì vai trò của quản lý nhà nước như thế nào trong việc cung cấp thông tin, định hướng sản xuất. “Bộ trưởng nói bây giờ phải có nhà sản xuất thông minh, còn cử tri thì nói rằng phải có nhà quản lý thông minh. Có câu hỏi là ngoài lợn thì giải cứu gì nữa? Tôi nghĩ là cây cao su đang cần giải cứu, rồi cam, quýt, bưởi khả năng cũng phải giải cứu nữa”- theo ông Hồng.

Giải trình thêm về việc sản phẩm nông nghiệp “bí” đầu ra, Bộ trưởng Bộ Công thương Trần Tuấn Anh nói: “Chúng ta phải đánh giá đúng lợi thế cạnh tranh và quy hoạch tổng thể cho tốt để có phát triển. Cơ quan nhà nước phải định hướng được thông qua tổ chức quy hoạch, sản xuất, phối hợp với những nhiệm vụ thị trường và vượt qua các rào cản thương mại, rào cản kỹ thuật thì ta mới có thể phát triển bền vững. Thời gian tới chúng tôi sẽ phát huy làm tốt trách nhiệm của mình, phối hợp với Bộ NNPTNT làm tốt hơn nữa”.

Làm rõ để xử lý nghiêm

Đó là khẳng định của Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường khi trả lời các ĐBQH về việc tàu vỏ thép mới đóng đã hỏng. Theo Bộ trưởng, đến nay cả nước có 235 cơ sở đủ điều kiện để thực hiện đóng tàu. Đến nay đã đóng được 666 tàu, trong đó có 297 tàu sắt công suất lớn.

Về vấn đề tàu bị hỏng ở Bình Định, Bộ trưởng cho biết, khi phát hiện thì Bộ đã ra nhiều văn bản yêu cầu 27 tỉnh thành rà soát lại toàn bộ, cử Tổng cục Thủy sản vào làm việc với tỉnh để khắc phục sự cố trên cơ sở minh bạch, trách nhiệm. Bộ cũng trực tiếp tổ chức hội nghị với lãnh đạo 27 tỉnh thành, ngư dân, doanh nghiệp đóng tàu qua đó thống nhất các giải pháp khắc phục sự cố. Tàu hư hỏng tại Bình Định thuộc 2 công ty Đại Nguyên Dương và Nam Triệu. “Chúng tôi đã yêu cầu đình chỉ 2 đơn vị này không được đóng tàu nữa, đồng thời phải thay máy mới, các tàu hỏng về sắt phải thay sắt đúng chất lượng, bồi thường cho người dân. Tàu chưa sử dụng thì doanh nghiệp phải có trách nhiệm thu lại, không để người dân nhận số tàu này. Tỉnh Bình Định phải thẩm định các tàu hư hỏng, mời công an vào cuộc điều tra làm rõ. Tổ tư vấn sẽ có trách nhiệm tìm nguyên nhân làm rõ”- Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường cho hay.

Chưa hài lòng về câu trả lời của Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường, ĐB Đặng Hoài Tân (Bình Định) tiếp tục chất vấn, trách nhiệm của Bộ trưởng ở đâu khi có các sản phẩm tàu cá kém chất lượng? Trả lời, Bộ trưởng cho biết, bước đầu là khắc phục để ngư dân tiếp tục sản xuất, còn sau khi có kết luận của tổ thẩm tra sẽ có các bước tiếp theo. “Cơ quan nào làm sai? Liều lượng thế nào? Phải làm rõ để xử lý nghiêm vì tàu cá hư hỏng không chỉ ảnh hưởng tới ngư dân mà còn ảnh hưởng tới cả chủ trương chung của Nhà nước”- Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường nói.