Phát ngôn lệch chuẩn - Bài 2: Cần thêm chế tài xử lý

“Thổi còi” những cá nhân vi phạm

Xem lại các chương trình đã lên sóng, không khó để bắt gặp những nhận định mang tính chủ quan, cá nhân của nghệ sĩ khi đánh giá, nhìn nhận vấn đề xã hội. Từ việc ủng hộ ngoại tình, miệt thị ngoại hình cho đến phân biệt giới tính đã làm mất đi nét đẹp, hình ảnh vốn có của nghệ sĩ trong lòng công chúng.

Không chỉ Trác Thúy Miêu hay Lê Hoàng mới phát ngôn bừa bãi trên vô tuyến. Thực tế, có rất nhiều nghệ sĩ khác cũng bị người hâm mộ “ném đá” bởi những nhận định không phù hợp.

Cùng với bối cảnh mở rộng giao lưu, hội nhập quốc tế sự phát triển mạnh mẽ của Internet, mạng xã hội đã mở ra nhiều cơ hội để nghệ sĩ xây dựng hình ảnh, tạo sức ảnh hưởng với những người hâm mộ. Đối với nghệ sĩ nổi tiếng, mỗi lời nói, hành động trong đời thường hay một status, commet, hình ảnh đăng trên trang cá nhân, có thể tạo ra những hiệu ứng xã hội rất lớn, không chỉ với những người thường xuyên theo dõi mà cả với cộng đồng.

Tuy nhiên, song song với mặt tích cực, mặt trái của công nghệ, mạng xã hội cũng đặt ra cho nghệ sĩ những áp lực, thách thức lớn. Bởi chính họ là người có tầm ảnh hưởng.

Không chỉ “lệch chuẩn” trên mạng xã hội, một số nghệ sĩ do thiếu tri thức, kỹ năng và vốn văn hóa cần thiết trong giao tiếp, ứng xử nên có những phát ngôn, bình luận thiếu chuẩn mực, thậm chí là thiếu văn hóa ngay trên sóng truyền hình nhằm công kích, xúc phạm danh dự, nhân phẩm của người khác

Bên cạnh những nghệ sĩ giữ đúng chừng mực thì đâu đó vẫn còn những cá nhân không hiểu rõ dẫn đến hành vi ứng xử chưa phù hợp, dẫn đến những hậu quả khó lường. Chính vì không phải nghệ sĩ nào cũng hiểu được tầm ảnh hưởng của mình đối với công chúng. Họ tạo chiêu trò bằng những phát ngôn “vạ miệng”, sử dụng những câu từ thiếu văn hóa, đụng chạm đến lòng tự trọng, danh dự của người khác.

Dù đã bị nhắc nhở, lên án, tẩy chay thậm chí là bị Bộ Thông tin và Truyền thông xử phạt. Thế nhưng, tình trạng này vẫn ngang nhiên diễn ra trên sóng truyền hình cho thấy cách hành xử của nghệ sĩ ngày nay đang “có vấn đề” và cần có thêm các chế tài mạnh tay hơn để chặt tận gốc tránh trường hợp “một con sâu làm rầu nồi canh” âm ỉ bào mòn xã hội mỗi ngày.

Trao đổi với Đại Đoàn Kết Online, Luật sư, Giám đốc điều hành Công ty Luật HOK Nguyễn Đức Hoàn cho rằng, nghệ sĩ vốn có lượng người hâm mộ rất lớn, nhất là giới trẻ - đối tượng thường xuyên học và làm theo thần tượng. Thế nên, những nghệ sĩ có lối sống, phát ngôn, suy nghĩ lệch lạc sẽ tác động rất tiêu cực đến đời sống xã hội.

“Chính vì vậy, đối với những nghệ sĩ có những phát ngôn không phù hợp trên sóng truyền hình cần phải có các chế tài mạnh hơn nữa để xử lý dứt điểm thuực trạng trên, tránh để lại hậu quả đáng tiếc về sau”, Luật sư Nguyễn Đức Hoàn nhìn nhận.

Cần thêm chế tài ra sao?

Thông tin về Bộ quy tắc ứng xử dành riêng cho nghệ sĩ, Luật sư Hoàn cho biết, hiện nay Bộ Văn hóa Thể thao và Du Lịch đã soạn thảo và ban hành Bộ quy tắc ứng xử dành riêng cho giới nghệ sĩ.

“Nội dung bộ quy tắc bao gồm quy tắc ứng xử chung, quy tắc ứng xử trong hoạt động nghề nghiệp, quy tắc ứng xử đối với đồng nghiệp, quy tắc ứng xử đối với khán giả, công chúng, quy tắc ứng xử trong hoạt động xã hội, quy tắc ứng xử trên báo chí, truyền thông và mạng xã hội.

Đặc biệt, trong quy tắc ứng xử trong hoạt động xã hội, nghệ sĩ phải có trách nhiệm tích cực, đóng góp cho cộng đồng, tạo ấn tượng tốt đẹp trong lòng công chúng; có lối sống trong sáng, lành mạnh, giữ gìn hình ảnh trước công chúng và xã hội; phát huy uy tín cá nhân để lan tỏa các giá trị nhân văn, những việc làm tốt, hình ảnh đẹp, hành vi ứng xử văn hóa trong xã hội đến cộng đồng”, Luật sư Hoàn thông tin thêm.

Theo Luật sư Hoàn, pháp luật Việt Nam hiện nay đã và đang có những chế tài xử phạt phụ thuộc vào mức độ vi phạm. “Trong trường hợp mức độ vi phạm chưa lớn thì cá nhân có thể đối mặt với mức phạt cảnh cáo lên đến 300.000 đồng đối với hành vi phát ngôn tục tĩu nơi công cộng theo Điều 5 nghị định 167/2013/NĐ-CP”, luật sư Hoàn nói.

Luật sư Hoàn cho rằng khi cá nhân thực hiện phát ngôn bừa bãi gây ảnh hưởng, kích động, sai sự thật hoặc chống phá thì mức xử phạt sẽ cao hơn rất nhiều, cụ thể quy định tại Điều 101, 102 Nghị định 15/2020/NĐ-CP ngày 03/02/2020 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bưu chính, viễn thông, tần số vô tuyến điện, công nghệ thông tin và giao dịch điện tử.

“Trong trường hợp bịa đặt hoặc lan truyền những điều biết rõ là sai sự thật nhằm xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự hoặc gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của người khác, tố cáo họ trước cơ quan có thẩm quyền thì cấu thành tội vu khống với hình phạt lên tới 7 năm tù theo điều 156 bộ luật hình sự 2015”, luật sư Hoàn nói thêm.

Bên cạnh những điều luật được Luật sư Hoàn chỉ ra, là một nghệ sĩ hoạt động trong lĩnh vực showbiz gần 20 năm, diễn viên Ngọc Lan cho rằng, mỗi người đều sẽ có những quan điểm, nhận định riêng mang bản sắc của mỗi cá thể. Tuy nhiên, đã là người của công chúng cần phải cân nhắc từ lời ăn tiếng nói, hành động đến phát ngôn, hành vi.

Nhìn nhận về vấn đề này, diễn viên Ngọc Lan chia sẻ, nghệ sĩ cần hoàn thiện mình khi xuất hiện trước công chúng. Nghệ sĩ nên luyện tập thói quen phải suy nghĩ trước khi nói, để trở thành phản xạ tự nhiên hơn là tự gò ép xem bản thân sẽ nói gì trước công chúng. Điều này vô tình sẽ làm mất đi bản sắc riêng của mỗi cá nhân.

Theo Ngọc Lan, những nghệ sĩ nếu phát ngôn không đúng chuẩn mực sẽ bị phạt theo quy định hiện hành, song hiện nay mức xử phạt chỉ đang nằm ở răn đe, chưa giải quyết được dứt điểm tình trạng đáng báo động trên.

“Hầu như sai phạm của nghệ sĩ hiện nay đều chỉ xử phạt hành chính ở mức độ nhẹ, chưa có tính răn đe. Nếu đã phạt, thì nên có một mức phạt thật nặng, khiến họ bị tổn hại kinh tế, và phải sợ, xấu hổ, thì mới không dám tái phạm. Còn, nếu phạt cho có, thì việc họ tái phạm là điều khó tránh”, diễn viên Ngọc Lan bày tỏ.