Cần xây dựng cơ sở dữ liệu về người lao động
Bộ Nội vụ đã tổ chức thu thập dữ liệu về việc làm của hơn 42 triệu người lao động. Tuy nhiên, hoạt động này mới dừng lại ở công tác thu thập, cập nhật thông tin, chưa hình thành hệ thống đăng ký chủ động, cập nhật, gắn với từng người lao động. Vì vậy, cần có quy định về nghĩa vụ đăng ký lao động.
Theo Bộ Nội vụ, lực lượng lao động cả nước hiện nay là 53 triệu người, tỷ lệ tham gia lực lượng lao động là 68,2%, trong đó có 51,92 triệu người đang có việc làm. Trong số lao động đang có việc làm thì có tới 63,9% (khoảng 33,18 triệu người) là lao động có việc làm phi chính thức, chỉ có khoảng 19 triệu người lao động đang tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH).
Hiện nay, công tác quản lý lao động còn hạn chế, nhất là đối với nhóm lao động không có quan hệ lao động, lao động làm việc ở khu vực phi chính thức. Đối với người lao động làm việc khu vực phi chính thức, người thất nghiệp chưa có kênh thông tin để nắm bắt tình trạng việc làm cũng như vấn đề di biến động lao động.
Thời gian qua Bộ Nội vụ đã phối hợp với Bộ Công an tổ chức thu thập dữ liệu về việc làm của hơn 42 triệu người lao động. Tuy nhiên hoạt động này mới dừng lại ở công tác thu thập, chưa hình thành hệ thống đăng ký chủ động, cập nhật, gắn với từng người lao động. Vì vậy, cần có quy định về nghĩa vụ đăng ký lao động.
Thông qua việc đăng ký lao động sẽ giúp quản lý chính xác được nguồn lao động làm cơ sở xây dựng các chính sách về lao động - việc làm, an sinh xã hội, giáo dục đào tạo; xác định và giải quyết các chính sách về việc làm kịp thời, đúng đối tượng. Việc xây dựng cơ sở dữ liệu người lao động kết nối với các cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, BHXH, giáo dục đào tạo… sẽ tạo đột phá cho hệ thống chính trị, trước hết là hệ thống hành chính, tạo môi trường công khai, minh bạch trong quản lý nhà nước, quản trị xã hội, phục vụ người dân, tổ chức, doanh nghiệp tốt hơn.
Để quản lý được lao động toàn diện, Bộ Nội vụ vừa có Tờ trình Nghị định quy định chi tiết một số điều của Luật Việc làm về đăng ký lao động và hệ thống thông tin thị trường lao động gửi tới Chính phủ. Tờ trình có 2 thủ tục hành chính gồm: đăng ký lao động; điều chỉnh thông tin đăng ký lao động.
Cụ thể, người lao động đang tham gia BHXH bắt buộc thì đăng ký thông qua người sử dụng lao động và trực tuyến qua Cổng dịch vụ công quốc gia. Đối với người lao động đang có việc làm không tham gia BHXH bắt buộc và người lao động có nhu cầu tìm kiếm việc làm thì thực hiện trực tuyến trên VNeID, sàn giao dịch việc làm quốc gia; trong trường hợp người lao động đến trực tiếp trung tâm hành chính công, tổ chức dịch vụ việc làm công thì sẽ được hướng dẫn để trực tiếp thực hiện đăng ký trên hệ thống trực tuyến.
Theo Phó Giám đốc Sở Nội vụ tỉnh Cà Mau Trần Yến Hòa, Bộ Nội vụ cần làm rõ vai trò và quyền cho địa phương quản lý, khai thác, phân tích dữ liệu trên địa bàn. Vì hệ thống thị trường lao động có tính đặc thù theo từng vùng, miền, nếu địa phương chỉ có vai trò, trách nhiệm cung cấp, chia sẻ thông tin sẽ làm hạn chế hiệu quả trong công tác quản lý, hoạch định chính sách.
Góp ý về an toàn, bảo mật thông tin, Phó Giám đốc Sở Nội vụ tỉnh Cao Bằng Nguyễn Thị Xuân cho rằng, cần bổ sung quy định cụ thể về phân quyền, khai thác, trách nhiệm bảo mật, cơ chế giám sát và chế tài xử lý vi phạm, nhằm ngăn ngừa rò rỉ, lạm dụng hoặc khai thác sai mục đích.
Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Nguyễn Thị Phương Hoa cho biết, các cơ sở dữ liệu chuyên ngành hiện chưa đồng bộ và chưa đảm bảo tính chính xác, nhiều thông tin còn chưa được số hóa đầy đủ. Do vậy, cần rà soát danh mục nhiệm vụ các bộ, ngành quản lý, có quy định cơ chế phối hợp, phân quyền quản lý dữ liệu rõ ràng để đảm bảo dữ liệu được cập nhật tự động, theo thời gian thực.
Hiện Bộ Nội vụ đang đề xuất 2 mốc thời gian triển khai thực hiện: Người lao động tham gia BHXH bắt buộc thì thực hiện từ ngày 1/7/2026. Còn đối với người lao động có việc làm tham gia BHXH bắt buộc và người lao động có nhu cầu tìm kiếm việc làm thì thực hiện từ ngày là 1/1/2027.
