Kỷ lục nắng nóng chưa dừng lại

Thêm một tháng nóng kỷ lục

Theo một báo cáo vừa được Tổ chức Khí tượng thế giới (WMO) và cơ quan khí hậu châu Âu Copernicus công bố hôm 6/9, tháng trước không chỉ là tháng 8 nóng nhất mà các nhà khoa học từng ghi nhận bằng thiết bị hiện đại mà còn là tháng nóng thứ 2 đo được trong năm, chỉ sau tháng 7/2023.

Theo công bố, tháng 8 nóng hơn khoảng 1,5 độ C so với mức trung bình thời tiền công nghiệp. Đó là ngưỡng mà thế giới đang cố gắng không vượt qua, mặc dù các nhà khoa học lo ngại hơn về sự gia tăng nhiệt độ trong nhiều thập kỷ chứ không chỉ đơn thuần là một đốm sáng trong thời gian một tháng.

Ở châu Âu, tháng 8 ẩm ướt hơn bình thường trên phần lớn Trung Âu và Scandinavia dẫn đến lũ lụt, trong khi Pháp, Hy Lạp, Ý và Bồ Đào Nha chứng kiến hạn hán dẫn đến cháy rừng. Nhiệt độ trên mức trung bình cũng xảy ra ở Australia, một số quốc gia Nam Mỹ và phần lớn Nam Cực vào tháng 8.

WMO và Copernicus cho biết, các đại dương trên thế giới - chiếm hơn 70% bề mặt Trái đất - là nơi nóng nhất từng được ghi nhận, gần 21 độ C và đã thiết lập các mốc nhiệt độ cao trong 3 tháng liên tiếp. Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres cảnh báo trong một tuyên bố: “Sự cố khí hậu đã bắt đầu”.

Copernicus cho biết, cho đến nay, với 4 tháng còn lại, năm 2023 là năm nóng thứ hai được ghi nhận, chỉ sau năm 2016 một chút. Các nhà khoa học đổ lỗi cho biến đổi khí hậu do con người gây ra do việc đốt than, dầu và khí đốt tự nhiên với sự thúc đẩy thêm từ El Nino tự nhiên - hiện tượng nóng lên tạm thời của các khu vực ở Thái Bình Dương làm thay đổi thời tiết trên toàn thế giới. Thông thường, El Nino sẽ làm tăng thêm nhiệt độ toàn cầu nhưng nhiệt độ thậm chí còn tăng thêm vào năm thứ hai.

Nhà khí hậu học Andrew Weaver - giáo sư tại Trường Khoa học Trái đất và Đại dương thuộc Đại học Victoria ở Canada - cho biết, những con số do WMO và Copernicus công bố không có gì đáng ngạc nhiên, đồng thời cho rằng, các chính phủ dường như chưa xem xét vấn đề nóng lên toàn cầu một cách nghiêm túc. Ông bày tỏ lo ngại, công chúng sẽ quên vấn đề này khi nhiệt độ giảm trở lại.

Với mục tiêu nỗ lực hạn chế mức tăng nhiệt độ toàn cầu ở mức 1,5 độ C trong Thỏa thuận biến đổi khí hậu quốc tế Paris được 196 quốc gia thông qua vào năm 2015, ông Weaver cho rằng: “Đã đến lúc các nhà lãnh đạo toàn cầu cần bắt đầu nói ra sự thật. Chúng ta sẽ không giới hạn mức tăng nhiệt độ ở mức 1,5 độ C hay 2 độ C. Hiện tại, tất cả đều chung tay để ngăn chặn sự nóng lên toàn cầu ở mức 3 độ C - một mức độ nóng lên sẽ tàn phá toàn cầu”.

Theo ông Weaver, Copernicus - có hồ sơ theo dõi thời tiết từ năm 1940, nhưng ở Vương quốc Anh và Mỹ, hồ sơ toàn cầu có từ giữa những năm 1800 và các cơ quan khoa học và thời tiết đó dự kiến sẽ sớm báo cáo rằng, mùa hè năm nay là một mùa phá kỷ lục.

Giám đốc Dịch vụ Biến đổi Khí hậu của Copernicus Carlo Buontempo cho biết: “Những gì chúng tôi đang quan sát - không chỉ những hiện tượng cực đoan mới mà cả sự tồn tại dai dẳng của những điều kiện phá kỷ lục này - cũng như những tác động của chúng đối với cả con người và hành tinh là hậu quả rõ ràng của sự nóng lên của hệ thống khí hậu”.

Lo ngại có căn cứ

Các nhà khoa học đã sử dụng các vòng cây, lõi băng và các yếu tố đại diện khác để có thể đưa ra ước tính rằng, nhiệt độ hiện nay ấm hơn so với khoảng 120 nghìn năm trước. Thế giới trước đây đã ấm hơn, nhưng đó là trước nền văn minh của loài người, bởi biển giờ đây cao hơn nhiều và các cực không có băng giá.

Theo Máy phân tích khí hậu của Đại học Maine, cho đến nay, nhiệt độ hàng ngày trong tháng 9 cao hơn mức đã được ghi nhận trước đó vào cùng kỳ trong năm. WMO cho biết, trong khi không khí và đại dương trên thế giới đang lập kỷ lục về nhiệt độ thì Nam Cực tiếp tục lập kỷ lục về lượng băng biển thấp.

Tổng Thư ký WMO Petteri Taalas cho biết trong một tuyên bố: “Phạm vi băng biển ở Nam Cực thực sự nằm ngoài bảng xếp hạng và nhiệt độ mặt nước biển toàn cầu một lần nữa đạt kỷ lục mới. Điều đáng chú ý là điều này xảy ra trước khi chúng ta thấy toàn bộ tác động nóng lên của sự kiện El Nino, thường diễn ra vào năm thứ hai sau khi nó phát triển”.

El Nino mạnh trùng với thời điểm nhiệt độ cao nhất mọi thời đại vào năm 2016. WMO hồi đầu năm nay đã đưa ra những dự đoán cho thấy Trái đất trong vòng 5 năm tới sẽ có một năm nhiệt độ trung bình ấm hơn 1,5 độ C so với giữa thế kỷ 19. Cơ quan thời tiết của Liên hợp quốc cũng dự đoán, từ nay đến năm 2027, 98% khả năng kỷ lục của năm 2016 sẽ bị phá vỡ.

Đại học ETH Zurich tại Geneva (Thụy Sĩ) ngày 6/9 nhấn mạnh tình hình rất đáng lo ngại. Ông Matthias Huss - nhà khoa học phụ trách Mạng lưới theo dõi sông băng của Thụy Sĩ (GLAMOS) - cho rằng, một đợt tan băng khác sẽ xảy ra trong năm nay. Ông giải thích: “Mùa hè năm nay quá nóng. Tại một vị trí được theo dõi, chúng tôi đã mất hơn 2 m băng và đây là con số không nhỏ”.

Các số liệu mới về nhiệt độ toàn cầu cao được đưa ra khi WMO công bố bản tin mới nhất về chất lượng không khí và khí hậu hôm 6/9, lưu ý rằng, nhiệt độ cực cao, cộng với cháy rừng và bụi sa mạc đã có tác động có thể đo lường được đến chất lượng không khí, sức khỏe con người và môi trường.

Cố vấn khoa học của WMO, ông Lorenzo Labrador than thở về chất lượng không khí đang xấu đi trên toàn cầu và trích dẫn “mùa cháy rừng kỷ lục” ở nhiều nơi trên thế giới, bao gồm cả miền Tây Canada và châu Âu. “Nếu các đợt nắng nóng gia tăng do El Nino, có lẽ chúng ta có thể thấy sự suy giảm hơn nữa về chất lượng không khí nói chung” - ông Labrador nói.

Phó Giám đốc Copernicus, bà Samantha Burgess cho biết, kỷ lục nhiệt độ toàn cầu sẽ tiếp tục vào năm 2023. “Bằng chứng khoa học là rất thuyết phục, chúng ta sẽ tiếp tục chứng kiến nhiều kỷ lục về khí hậu hơn cũng như các hiện tượng thời tiết cực đoan xảy ra thường xuyên và dữ dội hơn, ảnh hưởng đến xã hội và hệ sinh thái, cho đến khi chúng ta ngừng thải khí nhà kính” - bà Burgess nói.