Quy trình thẩm định chuỗi cung ứng của thị trường EU: Doanh nghiệp Việt cần thay đổi để thích ứng
Doanh nghiệp Việt tham gia vào các chuỗi cung ứng hàng hóa, dịch vụ cho các khách hàng lớn ở thị trường châu Âu đều có thể bị ảnh hưởng bởi các quy định thẩm định chuỗi cung ứng. Việc tuân thủ sẽ giúp doanh nghiệp xây dựng niềm tin, duy trì năng lực cạnh tranh trong chuỗi cung ứng.
Đó là nhận định được đưa ra tại hội thảo “Xuất khẩu Việt Nam trước yêu cầu về thẩm định chuỗi cung ứng của thị trường châu Âu” do Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp Viện Friedrich Naumann Foundation (CHLB Đức) tổ chức ngày 21/10.
EU là thị trường quan trọng của xuất khẩu Việt Nam (chiếm 15,3% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam đi toàn thế giới giai đoạn 2015-2024). Tuy nhiên, theo VCCI, 48% DN Việt Nam phản hồi chưa từng biết tới và 46,7% đã nghe nói nhưng chưa từng tìm hiểu sâu về Chỉ thị thẩm định tính bền vững của DN do EU ban hành. Điều đó cho thấy khoảng cách rất lớn giữa những thay đổi chính sách đang diễn ra ở châu Âu và mức độ sẵn sàng của cộng đồng DN Việt Nam.
Nêu quan điểm, ông Đậu Anh Tuấn - Phó Tổng Thư ký, Trưởng Ban Pháp chế, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết, trong bối cảnh toàn cầu hóa ngày càng sâu rộng, chuỗi cung ứng toàn cầu đang trở thành xương sống của thương mại quốc tế. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển này là những thách thức mới về trách nhiệm xã hội, môi trường và quản trị minh bạch. Các nền kinh tế lớn, trong đó có Liên minh châu Âu (EU), đang từng bước chuyển đổi cách tiếp cận trong quản lý chuỗi cung ứng – không chỉ vì hiệu quả kinh tế mà còn vì các giá trị phát triển bền vững.
Ông Đậu Anh Tuấn lưu ý: Dù DN Việt Nam không phải là đối tượng trực tiếp của luật, nhưng với vai trò là nhà cung ứng nguyên liệu, nhà sản xuất, DN logistics hay đơn vị vận chuyển thì DN Việt Nam buộc phải tuân thủ yêu cầu về minh bạch, trách nhiệm môi trường và quyền con người nếu muốn duy trì hợp tác với các đối tác lớn tại châu Âu.
“Việc từ chối cung cấp thông tin, không đáp ứng được các tiêu chuẩn, hoặc vi phạm các quy tắc trong quá trình hợp tác có thể dẫn tới những hậu quả nghiêm trọng: bị từ chối đơn hàng, bị loại khỏi chuỗi cung ứng hoặc mất cơ hội mở rộng thị phần” - ông Tuấn nhấn mạnh đồng thời cho biết, với tầm quan trọng như vậy, nhận thức và chuẩn bị từ sớm là yếu tố then chốt giúp DN Việt Nam thích ứng và duy trì năng lực cạnh tranh khi các quy định này bắt đầu có hiệu lực.
Ở góc độ DN, bà Phan Thị Thanh Xuân - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Da giày - Túi xách Việt Nam (LEFASO) cho biết, thị trường EU là thị trường truyền thống, gắn bó với ngành da giày Việt Nam từ lâu. Trong hoạt động xuất khẩu, các DN đều hiểu rằng mỗi khách hàng, đặc biệt là các thương hiệu toàn cầu đều có những quy định riêng, bên cạnh các yêu cầu của thị trường nhập khẩu. Vì vậy, để xuất khẩu thành công, DN buộc phải tuân thủ đầy đủ các tiêu chuẩn, quy định này. Nếu không đáp ứng DN sẽ thất bại.
Theo bà Xuân, nhiều năm trở lại đây, các DN đã thay đổi nhận thức khi chủ động hơn trong việc tự đánh giá, tham gia các chương trình chứng nhận, kiểm toán độc lập để nâng cao năng lực và uy tín. Tuy nhiên, sự chủ động này vẫn mới chỉ ở mức hạn chế, tỷ lệ chưa cao. Đối với các DN vừa và nhỏ, đây thực sự là thách thức lớn. Nhiều đơn vị chưa đủ nguồn lực để xây dựng đội ngũ tuân thủ và đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế.
Chia sẻ về vấn đề này, bà Nguyễn Thị Thu Trang - Trưởng Nhóm nghiên cứu VCCI cho biết, EU là thị trường rất tiềm năng, đặc biệt với Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA) và trong bối cảnh căng thẳng thuế quan ở Hoa Kỳ leo thang phức tạp. Do đó, các quy định có thể ảnh hưởng tới hàng hóa nhập khẩu từ bên ngoài vào EU nói chung và pháp luật về thẩm định chuỗi cung ứng của EU nói riêng, cần được DN Việt Nam quan tâm tuân thủ.
Đặc biệt, bà Trang cho biết thêm, EU là một trong các thị trường xuất khẩu quan trọng hàng đầu của dệt may và giày dép Việt Nam. Vì vậy, DN Việt Nam, các hiệp hội cũng như các cơ quan quản lý Nhà nước liên quan tới xuất khẩu dệt may và giày dép cần quan tâm tới việc thực hiện các quy định về thẩm định chuỗi cung ứng của thị trường quan trọng này.
“Các hiệp hội, các tổ chức liên quan cần tăng cường hỗ trợ về thông tin và đào tạo năng lực cho DN. Các cơ quan quản lý nhà nước cần nhận diện và cảnh báo DN các rủi ro vi phạm quyền lao động, môi trường trong hoạt động của DN khi thanh tra, kiểm tra” – bà Trang nhấn mạnh.
